Your slip is showing: Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες (και μικρολαθάκια)

Και καλά μέχρι εκεί, λες "παλεύεται".
Αν είναι και talking, πώς τα βγάζεις πέρα με ομιλούν ερμάριο με κεφάλι;:geek:
 

nickel

Administrator
Staff member
Φταίει που δεν διατηρήσαμε ακέραιο το απολίθωμα, με το ν του: επί το έργον (έτσι θα προτιμούσα να το γράψω εγώ). Οπότε, ακούει ο άλλος [érγo], είναι λογικό να σκεφτεί δοτική. :sneaky:
«Κανείς δεν ξέρει από πού ξεκίνησε η ψηλοκρεμαστή δοτική....» Δηλαδή, από πού ξεκίνησε το «επί τω έργω», αναρωτιέται ο ΤΔ. Δεν ξεκίνησε από το γεγονός ότι κάποιοι λένε «επί το έργο». Θα βοηθούσε ωστόσο να το λέμε σωστά, στην αιτιατική και όχι στη δοτική, αν λέγαμε σωστά το απολίθωμα, δηλαδή με το ν. Τολμήστε να πείτε τα παρακάτω παρόμοια απολιθώματα χωρίς το ν και θα δείτε γιατί πρέπει να λέμε και επί το έργον.
επ' άπειρον
επ' αόριστον
επί μακρόν
επί σκοπόν
επιτροχάδην
επί τον τύπον των ήλων
επί το λαϊκότερον κ.τ.ό.
ως επί το πλείστον

 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Να πώς τα χρησιμοποιώ εγώ:

επ' άπειρον > επ' άπειρο, επάπειρο
επ' αόριστον > επ' αόριστο, επαόριστο
επί μακρόν > επί μακρό
επί σκοπόν > πυρ! (μόνο εκεί)
επιτροχάδην
επί τον τύπον των ήλων
επί το λαϊκότερον κ.τ.ό. > επί το λαϊκότερο κ.τ.ο.
ως επί το πλείστον

Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να διατηρηθεί το τελικό ν σε ουσιαστικά/επίθετα της τρέχουσας καθομιλούμενης γλώσσας (ξέρω ότι στα λεξικά είναι έτσι για να «ξεχωρίζουν»...). Το τροχάδην ανήκει σε άλλη γραμματική κατηγορία, τα «επί σκοπόν - πυρ», «ως επί το πλείστον» και «επί τον τύπον των ήλων» είναι γνήσια απολιθώματα.

Και το πρόβλημα με τη δοτική οφείλεται φυσικά στο ότι το επί συντάσσεται και με τις τρεις πτώσεις: γενική: επί βασιλείας Τάδε, επί τούτου / δοτική: επ' ευκαιρία / και αιτιατική: επί το έργο, επί τα αυτά / και πρέπει να ξέρεις πού και τι.
 

nickel

Administrator
Staff member
Νομίζω ότι κάθε τόσο πρέπει να εξηγώ τι εννοώ όταν λέω «πρέπει», π.χ. «πρέπει να λέμε επί το έργον». Οι προτάσεις που καταθέτω σε γλωσσικά σχόλια δεν υπηρετούν κάποιο γλωσσολογικό θέσφατο. Είναι, όπως λέω συχνά, προτάσεις σκοπιμότητας, συνήθως συντηρητικές προτάσεις που δεν θα σε φέρνουν σε σύγκρουση με κάποιον επιμελητή, πράγματα που λένε οι περισσότεροι (εφόσον καλώς τα λένε) και που προτιμούν και τα λεξικά.

Δεν θα μπει κανείς εμπόδιο σε μια τάση που ενδέχεται κάποια μέρα να επιβάλει π.χ. το «επάπειρο». Ωστόσο, όσο τα ευρήματα δείχνουν ότι το «επ’ άπειρον» είναι πιο συνηθισμένο από το «επ’ άπειρο» ή «επάπειρο» (και ταυτόχρονα είναι αυτό που προτείνουν τα λεξικά), θεωρώ ότι η χρήση σέβεται την απολιθωματική του χροιά και αποκλείεται να προτείνω να γράφει κανείς κάτι διαφορετικό. Που σημαίνει επίσης ότι, αν βρω κάτι διαφορετικό σε επιμέλεια, θα το φάει η μαρμάγκα.

Η ίδια λογική διέπει την άποψή μου και για τα υπόλοιπα από τα παραπάνω απολιθώματα. Και όλα είναι απολιθώματα εφόσον χρησιμοποιούνται με το ν (τουλάχιστον, αλλά όχι μόνο γι’ αυτό). Αν υπάρξει κάποια περίπτωση που ένα απ’ αυτά αρχίζει να επικρατεί χωρίς το ν, θα (προσπαθήσω να) είμαι ο πρώτος που θα το επισημάνει και θα πει στους λεξικογράφους να αποδεχτούν την αλλαγή και να την καταγράψουν. Αυτή τη στιγμή δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο με κανένα απ’ αυτά. Ούτε καν για το «επί το έργον».

Σε μια πιο προσεκτική έρευνα, δηλαδή όχι στο σύνολο των ευρημάτων, αλλά στα ευρήματα σε δυο εφημερίδες (Καθημερινή και Βήμα) βρήκα 5 «επί το έργο» και 720 (273 καθαρά) «επί το έργον». Με πείθουν.
 

nickel

Administrator
Staff member
Επιδειξίας ή επιδειξιομανής είναι ο πρωθυπουργός, σύμφωνα με τη βουλευτή του Σύριζα Σουλτάνα Ελευθεριάδου;

Η δημοσιογραφική κάλυψη. Το βίντεο από τη συζήτηση στη Βουλή.

Ευτυχώς ακολούθησαν το γλωσσικό τους αισθητήριο και δεν πήγαν με το λεξικό...


επιδειξιομανής.jpg
 
Οι σημασίες αλλάζουν. Ο Δημητράκος στο λήμμα επιδειξίας έχει "ο επιζητών ευκαιρίας προς επίδειξιν πλούτου, γνώσεων κτλ." ως πρώτη σημασία και ως δεύτερη σημασία "ο επιδειξιμανής" -χωρίς το "ο". Μην χρησιμοποιείτε τον Δημητράκο για σημερινές σημασίες λέξεων.


Επιδειξίας ή επιδειξιομανής είναι ο πρωθυπουργός, σύμφωνα με τη βουλευτή του Σύριζα Σουλτάνα Ελευθεριάδου;

Η δημοσιογραφική κάλυψη. Το βίντεο από τη συζήτηση στη Βουλή.

Ευτυχώς ακολούθησαν το γλωσσικό τους αισθητήριο και δεν πήγαν με το λεξικό...


View attachment 6603
 

SBE

¥
Στο πρώτο πρώτο, τελικά επιδειξίας είναι ο επιδειξιομανής ή όχι;
(για κάποιον που κάνει επίδειξη θα έλεγα το δευτερο, το πρώτο το ξέρω αποκλειστικά για τους τύπους με τις καπαρντίνες)
 

nickel

Administrator
Staff member
Αν κοιτάξει κανείς τα λεξικά (δες και το ΛΚΝ), θα μπορούσε να πει (α) ότι ο επιδειξίας μπορεί να είναι και επιδειξιομανής με τη σημασία αυτός που επιδεικνύει τον πλούτο ή τις γνώσεις του και, σίγουρα, (β) ότι ο επιδειξιομανής έχει και τις δύο σημασίες. Στη Βουλή φτάσανε σε κάποια συναινετική λύση: «επιδειξίας» ΚΑΚΟ, «επιδειξιομανής» ΟΧΙ ΤΟΣΟ ΚΑΚΟ. Ίσως θα έπρεπε να μπει κι αυτή στις λέξεις για τρικλοποδιές. Στο τέλος θα χρησιμοποιήσουμε τη λέξη για τους ευάριθμους Λεξιλόγους που σεμνύνονται για τις γνώσεις τους και θα γίνουμε μπίλιες. :-)
 
Ίσως η ρίζα της σύγχυσης να είναι ότι η λέξη "επιδειξιομανία" χρησιμοποιείται και για τον επιδειξιομανή-φιγουρατζή αλλά και για τον επιδειξία-άρρωστο
 
Σε άρθρο για το τεράστιο παγόβουνο που κινδυνεύει να προσαράξει στη Νότια Γεωργία, πέτυχα αναφορά στο «θαλάσσιο ρεύμα γνωστό ως Κυκλικό Πολικό Μέτωπο Νότιας Ανταρκτικής (SACCF)». Δεδομένου ότι δεν έχω ακούσει ποτέ για «Νότια Ανταρκτική», μιας και ο νότιος πόλος βρίσκεται κάπου στο κέντρο της ηπείρου, υπέθεσα ότι το South αναφέρεται σε κάτι άλλο. Και όντως: η ονομασία Southern Antarctic Circumpolar Current Front αναφέρεται στο νοτιότερο από τα τρία μέτωπα του Ανταρκτικού Περιπολικού Ρεύματος. (Ας αφήσουμε τις σειρήνες στην άκρη καλύτερα.)

Τέτοιου είδους σχοινοτενή ονόματα στα αγγλικά, με τη χαρακτηριστική έλλειψη γενικής πτώσης, είναι εύκολο να μπερδέψουν καθότι δεν είναι πάντα ξεκάθαρο ποιο επίθετο προσδιορίζει ποιο ουσιαστικό. Ακούς South China Sea και δεν ξέρεις αν σημαίνει «Θάλασσα της Νότιας Κίνας» ή «Νότια Θάλασσα της Κίνας» άμα δεν το έχεις ήδη ακούσει στα ελληνικά. (Πρακτικά χρησιμοποιείται το πρώτο, αν και συναντώ επίσης παραλλαγή του δευτέρου ως «Νότια Σινική Θάλασσα».)
 
Last edited:
Βλέπω την πρώτη ταινία του Χόμπιτ στη Nova και κοντεύω να τρελαθώ: ο υποτιτλιστής προφανώς δεν έχει διαβάσει το βιβλίο (Σμάουγκ, Όκενσίλντ και άλλα τέτοια), και μόλις είδα το Midsummer να μεταφράζεται "εαρινή ισημερία"!
 

nickel

Administrator
Staff member
Όλο και πετυχαίνω λαθάκια στο «1 εκατομμύριο YEN», το διασκεδαστικό παιχνίδι του Mega με την εξαιρετική Σμαράγδα Καρύδη. Προχτές είδα π.χ. ένα «Τα παιδεία παίζει». Εκείνο που δεν θα τους συγχωρήσω ήταν η αντιμετώπιση του μαρουβά στο επεισόδιο 45 (20ό λεπτό).

μαρουβάς.jpg


Ο μαρουβάς (που κάποτε έπινα συχνά με ειδική εισαγωγή από τα Χανιά) είναι κρασί πολλών ετών. Από τον μαρουβά έχουμε στην Κρήτη και το ρήμα μαρουβίζω (=παλιώνω, ωριμάζω). Σε κρητικό λεξικό θα βρούμε περιγραφή σαν αυτή: «παραδοσιακό κρασί των Χανιών και του Ρεθύμνου, κυρίως από τις ποικιλίες ρωμέικο και λιάτικο που προορίζεται για μακρόχρονη παλαίωση». Μόνο λανθασμένη πληκτρολόγηση θα μπορούσε να βάλει τον μαρουβά στη Σάμο!
 
Βλέπω την πρώτη ταινία του Χόμπιτ στη Nova και κοντεύω να τρελαθώ: ο υποτιτλιστής προφανώς δεν έχει διαβάσει το βιβλίο (Σμάουγκ, Όκενσίλντ και άλλα τέτοια), και μόλις είδα το Midsummer να μεταφράζεται "εαρινή ισημερία"!
Τράτζικ. Θα κομίσω ωστόσο εδώ την εξής γνώση: από τις εταιρίες υποτιτλισμού, μας συστήνουν διαρκώς να μην διαπράττουμε "λογοκλοπή", δηλαδή να μην χρησιμοποιούμε ήδη υπάρχουσες μεταφράσεις, για λόγους πνευματικών δικαιωμάτων. Το αντίθετο απ' αυτό που θα περίμενε κανείς και που είναι και το λογικό, δηλαδή να βρει κανείς μια καθιερωμένη μετάφραση και να χρησιμοποιήσει αυτήν. Ωστόσο σε ό,τι αφορά ονόματα, νομίζω ότι μπορεί κανείς να τα χρησιμοποιήσει χωρίς πρόβλημα (και μάλιστα πρέπει να το κάνει, για να είναι αναγνωρίσιμοι οι ήρωες). Σίγουρα πάντως ευθύνεται κυρίως η εταιρεία, που δεν έδωσε σωστές οδηγίες στον μεταφραστή και τον επιμελητή.
 

daeman

Administrator
Staff member
Και τα διαλυτικά στο «ΪΙΚΟ», που είναι εντελώς λάθος, όπως και να το δούμε.
Το καταλαβαίνω να μπουν διαλυτικά του στυλ «ΙΪΚΟ» για διευκόλυνση της ανάγνωσης (παρότι δεν δικαιολογούνται από τη γραμματική) και μάλιστα στην κεφαλαιογράμματη, αλλά στο δεύτερο γράμμα, όχι στο πρώτο.
 

daeman

Administrator
Staff member
Όλο και πετυχαίνω λαθάκια στο «1 εκατομμύριο YEN», το διασκεδαστικό παιχνίδι του Mega με την εξαιρετική Σμαράγδα Καρύδη. Προχτές είδα π.χ. ένα «Τα παιδεία παίζει». Εκείνο που δεν θα τους συγχωρήσω ήταν η αντιμετώπιση του μαρουβά στο επεισόδιο 45 (20ό λεπτό).

View attachment 6609

Ο μαρουβάς (που κάποτε έπινα συχνά με ειδική εισαγωγή από τα Χανιά) είναι κρασί πολλών ετών. Από τον μαρουβά έχουμε στην Κρήτη και το ρήμα μαρουβίζω (=παλιώνω, ωριμάζω). Σε κρητικό λεξικό θα βρούμε περιγραφή σαν αυτή: «παραδοσιακό κρασί των Χανιών και του Ρεθύμνου, κυρίως από τις ποικιλίες ρωμέικο και λιάτικο που προορίζεται για μακρόχρονη παλαίωση». Μόνο λανθασμένη πληκτρολόγηση θα μπορούσε να βάλει τον μαρουβά στη Σάμο!

Αν έκοβαν παίκτη για τέτοια ερώτηση και τους τράβαγε στα δικαστήρια, δεν γλίτωναν ούτε «μ' έναν καλό δικηγόρο» που λέει ο λόγος.
 
Top