Your slip is showing: Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες (και μικρολαθάκια)

daeman

Administrator
Staff member
... Ωστόσο φοβάμαι μήπως όλοι εμείς που σκεφτόμαστε έτσι (γιατί δεν θ' άλλαζα ούτε ένα γιώτα από τις παραπάνω τοποθετήσεις ολονών) δίνουμε χαμένη μάχη.

Για μένα, χαμένη θα είναι μόνο όταν χαθεί οριστικά. Μέχρι τελευταίας ρανίδος, που λέγαμε άλλοτε. Over my dead body, που θα λένε τότε. Γιατί μ' αυτά και μ' εκείνα (την αθρόα εισαγωγή και δανεισμό ξένων λέξεων κι εκφράσεων, εκ των πραγμάτων αυξημένη τώρα πια), θα γράφουν τάχα ελληνικό κείμενο και θα 'ναι όλο λατινόγραφτο, εκτός από τα άρθρα και τις προθέσεις —που όλες κακές θα είναι τότε, γιατί θα φαντάζουν σαν τη μύγα μες στο γάλα γραμμένες στα ελληνικά σε ουσιαστικά ξενόγλωσσο κείμενο.

Λατινόγραφτο μόνο, επειδή από γλώσσες με άλλη γραφή ούτε ξέρουν ούτε τολμάνε να τα γράψουν στο πρωτότυπο, μόνο μεταφέρουν και πάλι δουλικά το αγγλο- ή γαλλο- ή ιταλόφερτο (αυτά συνήθως, γιατί απ' αυτά κυρίως δανειζόμαστε πλέον).
Γιατί όσα δε φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια.


Ένα κειμενάκι ενδεικτικό, που είχα βρει κάπου (αλλά δεν θυμάμαι πού*, για να δώσω τα εύσημα στον άνθρωπο που το έγραψε):

Κάποτε, για να στηλιτεύσω ακριβώς αυτή τη μανία με το λατινικό αλφάβητο, είχα σκαρώσει την εξής παράγραφο:

«Λίγο μετά το פסחא, και λίγο πριν φύγω για το پاکِستان, έκανα ένα party στο Hilton, γύρω απ’ την piscina. Ήπιαμε κυρίως tequila, αλλά και uso και водка – γενικώς πολύ الكحل (σιγά μην πίναμε 茶). Ανάμεσα στους καλεσμένους ήταν και πέντε paparazzi, δύο Ιρανές masseuses (τυλιγμένες με بُرْقُع), τρεις 侍, δύο tenori (ο ένας φορούσε trăiască), κι ένας गुरु που μας βοήθησε να πέσουμε σε निर्वाण.»

(Μεταγραφή των ξένων λέξεων στα Ελληνικά: Πάσχα, Πακιστάν, πάρτι, Χίλτον, πισίνα, τεκίλα, ούζο, βότκα, αλκοόλ, τσάι, παπαράτσι, μασέζ, μπούρκα, σαμουράι, τενόροι, τραγιάσκα, γκουρού, νιρβάνα.)



* Όταν δεν θυμάμαι, ψάχνω και βρίσκω. Στα χωράφια σου το είχα βρει, Σαράντ, στα φετινά Μεζεδάκια του Λαζάρου. Μπράβο στον γλωσσολόγο Δημήτρη Μπρόβα που το έγραψε και σε σένα που το δημοσίευσες και συγγνώμη που άθελά μου σου δείχνω τ' αμπελοχώραφά σου.
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Μα τελικά έτσι λειτουργούν οι λατινομανείς. Επιμένουν να γράφουν τις λέξεις που ξέρουν από τα αγγλικά (κι αυτές με λάθη πολλές φορές) και να κάνουν σαλάτα τις ξένες λέξεις που προέρχονται από άλλες γλώσσες, καληώρα τη "sezlong".
 

Earion

Moderator
Staff member
Να συνεισφέρω: Εδώ, κι εδώ, μια παλαιότερη συζήτησή μας στα πεταχτά.

Κι εδώ:
...ήταν προτιμότερο να μη γίνει μείξη λατινικών χαρακτήρων με ελληνικούς.

Και μια ερώτηση: Όταν βλέπει αυτή την ταμπέλα μαγαζιού ένας αγγλόφωνος ξένος τι καταλαβαίνει;

 
Ότι μπαίνεις στο μαγαζί και κάποιος σου χαλάει το χτένισμα ή σου τσαλακώνει την εμφάνιση. Μπαίνεις σένιος βγαίνεις «τα ήπια χτες και κοιμήθηκα με τα ρούχα». More than just booze, see?

Edit: Μπορώ να ρωτήσω και τον σύζυγο που δεν μιλάει ελληνικά.
 
Εγώ καταλαβαίνω ότι είναι φαγάδικο (μάσες).

Και πιο συγκεκριμένα, θαλασσοταβέρνα (mussels).

Αυτό το Est. 1999 το θυμάμαι από ιταλικό/μεξικάνικο εστιατόριο που έκανε ανακαίνιση λίγα χρόνια μετά το 2000, και μου φάνηκε από τότε υπερβολικό. (Κάτι σαν τις «κλασικές» σειρές τού Μέγκα, κι ας ήταν ούτε πενταετίας μερικές.) Προφανώς θεώρησαν πως τα εννιάρια προσδίδουν στο εστιατόριο την αίγλη τού χρόνου που άλλοι χρειάστηκε να προσπαθήσουν πολύ περισσότερο για να αποκτήσουν. Ζήτημα να έβγαλε τη δεκαετία, παρεμπιπτόντως. Το αντικατέστησε ουζερί.
 
Μερσί Δόχτορα.

Και τι καταλαβαίνει όποιος βλέπει Michel όταν δεν ξέρει αν ο εν λόγω είναι Γάλλος ή Ισπανός (Μίτσελ);

Κατά σύμπτωση, παρακολουθώ τώρα το ματς Ισπανία-Τουρκία από ένα γαλλικό κανάλι και πρόσεξα ότι τον Τούρκο τερματοφύλακα, τον Volkan Babacan, τον προφέρουν "Μπαμπακάν".

Στα τούρκικα, το c προφέρεται τζ. Όταν έχει τσιγκελάκι από κάτω, ç, προφέρεται τσ. Cam, τζαμ to τζάμι, çam, τσαμ το πεύκο (τα Τσαμάκια της Μυτιλήνης).

Οπότε, Μπαμπατζάν ο τερματοφύλακας

Η ΕΡΤ, μου λένε, τον προφέρει σωστά.
 
Αυτό είναι το σκηνικό που έχει διαμορφωθεί και δύσκολα θα μεταβληθούν οι βασικοί παράμετροί του.

Για όσον καιρό η παράμετρος είναι θηλυκή, θέλει και θηλυκό επίθετο: οι βασικές παράμετροι.

Ίσα-ίσα, αυτή η μετατροπή των θηλυκών σε -ος σε αρσενικά στον πληθυντικό είναι μια ευφυέστατη λύση που βρήκε το λαϊκό γλωσσικό αισθητήριο, και μόνο χαρά μού προκαλεί η τόση διάδοση της χρήσης της (βλ. και "τους ψήφους"). Ο Ψυχάρης έλεγε πως άκουγε στην Κπολη και τον ενικό ως αρσενικό, πως δηλ. οι αμαξάδες εκεί έλεγαν "ο οδός", αλλά δεν το έχω ακούσει (εκτός από τον άμμο).

Εδώ το ενδιαφέρον είναι ότι η λέξη έχει τόση διάδοση σε λόγιες χρήσεις που μπορεί να την έχει ξεχάσει το ΛΝΕΓ (ναι, απίστευτο) αλλά δεν ξέφυγε από Χρηστικό και wiktionary.

https://el.wiktionary.org/wiki/έμφορτος

Χρηστικό:

έμφορτος
1. (επίσ.) που φέρει φορτίο: ~ο: όχημα. ~α: εμπορευματοκιβώτια. Πλοίο ~ο με δομικά υλικά.
2. (μτφ.-λόγ.) γεμάτος (από κάποιο συναίσθημα): ~ οργής/συγκίνησης. Επιστολή ~η πάθους. ΣΥΝ έμπλεος.
Ναι, κι εγώ δεν το έβαλα (από το κινητό μου, οπότε δεν πολυψειρίζω πού ακριβώς θα βάλω το ποστ) ως λάθος, αλλά ως ένα ακόμα σύμπτωμα των Καθημερινέζικων, συν τη σύνταξη "έμφορτος με". Αντί να πει "γεμάτες σκοπιμότητα", είπε "έμφορτες με σκοπιμότητα". Μπλιαχ!
 
Ακούω καμιά φορά «ο άμμος», «ο ψήφος» και «ο καπνοδόχος», μεταξύ άλλων και από την Πόντια γιαγιά μου. Την καταλαβαίνω τη σύγχυση, γιατί η κατάληξη θεωρείται τυπικά αρσενική και είναι σπάνια αλλού. Αυτό που με παραξενεύει είναι ότι τα τόσα δευτερόκλιτα νησιά που έχουμε δεν τα έχω ακούσει ποτέ με αρσενικό άρθρο, λες και απλώς ανήκουν σε ξεχωριστή κατηγορία «νησιά, επομένως θηλυκά» χωρίς να σκέφτεται κανείς το όνομα και την ακριβή μορφή του. Αλλά υποθέτω πως έχει μια λογική αυτό· πολλά κύρια ονόματα έχουν εμφανή σύνδεση με άλλες λέξεις, που όμως συχνά περνάει απαρατήρητη επειδή οι περισσότεροι επικεντρώνονται στους συνειρμούς τού ονόματος ως αναφορά σε συγκεκριμένο αντικείμενο.
 
Τα νησιά όμως έχουν άλλη μετάλλαξη: από θηλυκά σε -ος σε θηλυκά σε -ο: η Αντίπαρο, της Αντίπαρος. Ειδικά η ονομαστική σε -ο είναι πολύ κοινή.
 
Οι ιδιοι οι νησιώτες, ακόμα και σήμερα, χρησιμοποιούν αυτούς τους τύπους
 
Βεβαίως.

Διαφημιστικά: Μέσα σε λίγη ώρα πέρασα από ένα τάδε-τάδε τελεία gr με παχύ τζι και άψογο αχνό αρ, του γνωστού και μη εξαιρετέου Κωστάλα (για τι άλλο; για τη...Λίμνη των Κύκνων :)), σ' ένα Άθενς Τσίρκους Φέστιβαλ μιας άλλης εκφωνήτριας. :)
 

Zazula

Administrator
Staff member
Στο Discovery Science (sc) τής Ote TV σήμερα έμαθα για τη «Γένοβα της Ελβετίας». :cry:
Όχι, δεν είναι παρομοίωση του τύπου «Παρίσι της Ελλάδας», αλλά απόδοση του Geneva.
 
Σε ένα ντοκιμαντέρ για τον Μπομπ Μάρλεϊ πήρε το μάτι μου κάτι για τον "Χέλι Σελάσι", αυτοκράτορα της Αιθιοπίας. Εγώ δεν ξέρω πώς το προφέρουν οι Αιθίοπες, αλλά ξέρω ότι είναι καθιερωμένος στα Ελληνικά ως Χαϊλέ Σελασιέ. Κατανοώ βεβαίως ότι ένας/μια νέος/νέα μεταφραστής/μεταφράστρια μπορεί να μην το ξέρει, και δεν τον/την κατηγορώ που δεν ανάλωσε τον χρόνο του/της σε ψάξιμο. Οι αμοιβές του υποτιτλισμού δεν επιτρέπουν τέτοιες πολυτέλειες.
 

daeman

Administrator
Staff member
Σε ένα ντοκιμαντέρ για τον Μπομπ Μάρλεϊ πήρε το μάτι μου κάτι για τον "Χέλι Σελάσι", αυτοκράτορα της Αιθιοπίας. Εγώ δεν ξέρω πώς το προφέρουν οι Αιθίοπες, αλλά ξέρω ότι είναι καθιερωμένος στα Ελληνικά ως Χαϊλέ Σελασιέ. ...

Haile Selassie I (Ge'ez: ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ, qädamawi haylä səllasé; Amharic pronunciation: [ˈhaɪlɜ sɨˈlːase] ( listen))

Χαϊλέ Σελασιέ Α΄

Ε, αν δεν το ξέρει, δεν θέλει δα και πολύ ψάξιμο. Μια πληκτρολόγηση του «Haile Selassie» στο Γκουγκλ —κι ούτε καν πληκτρολόγηση, μόνο μια αντιγραφή από το γραπτό σενάριο— ένα Enter και όχι παραπάνω από δύο κλικ. Πιο γρήγορο είναι να βρει το καθιερωμένο παρά να γράψει το ακατάλληλο και να κάνει χέλι και χάλι κοτζάμ αυτοκράτορα.


Bob Marley introduces His Imperial Majesty Emperor Haile Selassie I
War / Selassie Is The Chapel (Virtual Duet Remix Version) - Haile Selassie I featuring Bob Marley & The Wailers


"War" is a song recorded and made popular by Bob Marley.
The lyrics are almost literally derived from a speech made by Ethiopian Emperor Haile Selassie I before the United Nations General Assembly on 4 October 1963.

https://www.wikiwand.com/en/War_(Bob_Marley_song)#/Lyrics


Ο αυτοκράτορας της Αιθιοπίας Χαϊλέ Σελασιέ στην Ελλάδα, 1954

 

Gilgamesh

Member
ΗΠΑ: Μητέρα πάλεψε με λιοντάρι

Χωρίς τίτλο.jpg
Εδώ από το Έθνος, αλλά παίζει σε όλες τις εφημερίδες και σάιτ.
Φυσικά πρόκειται για το (μικρότερο) πούμα, ενδημικό στην αμερικανική ήπειρο, και όχι για λιοντάρι.

Στο Σκάι το διόρθωσαν σε κούγκαρ, λέξη που δεν χρησιμοποιείται διεθνώς αλλά και στα ελληνικά τόσο πολύ. Είναι και αυτό σύμπτωμα του αδιάφορου και αδαή μεταφραστή.
 
Στις ΗΠΑ λένε mountain lion πολύ πιο συχνά απ' ό,τι puma ή cougar, και μάλλον αυτός ο όρος αναφερόταν στο κείμενο-πηγή. Θα το είδε ο μεταφραστής, σκόνταψε στο mountain, κράτησε το lion που είναι οικείο, και φτάσαμε με συνοπτικές διαδικασίες στο λιοντάρι. Δε θα με ξάφνιαζε αν βλέπαμε και βουνίσιο λιοντάρι!
 
Top