Αν δεν κάνω λάθος, έχει αποδειχτεί μύθος ότι στο βάραθρο που ονομαζόταν Καιάδας οι αρχαίοι Σπαρτιάτες έριχναν τα καχεκτικά και ανάπηρα βρέφη. Μόνο κακούργους που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο και άλλα κακοποιά στοιχεία έριχναν εκεί.
Ανοίγω πάντως αυτό το νήμα για να ρίξουμε εδώ μέσα τις χρήσεις της γενικής πτώσης, τις ανάπηρες και τις κακούργες, που θα θέλαμε να καταβαραθρώσουμε σ’ έναν Καιάδα με την ελπίδα ότι θα μπορέσουμε να τις ξεχάσουμε και να μην τις ξαναδούμε ποτέ στο δρόμο μας. Το κάνω με την ευκαιρία που μου δίνουν δύο πρόσφατα κείμενα και, λόγω πίεσης, θα περιοριστώ τώρα σ’ αυτά. (Και στα δύο κείμενα, τα έντονα δικά μου.)
Του
Νίκου Σαραντάκου, ένα μικρό:
Ποδαρικό στη γενικομανία
...
Όμως εδώ, στο απόσπασμα της Καθημερινής, δεν υπάρχει ούτε αυτή η δικαιολογία, και το «ακολούθησαν του θανάτου» έρχεται να προστεθεί στον δυστυχώς μακρύ κατάλογο των θυμάτων της γενικομανίας, πλάι στο μετέρχομαι, το επιδέχομαι, το αποποιούμαι κι όλα τ’ άλλα. Και μάλιστα με ποδαρικό!
Και ένα μεγαλύτερο, του Ανδρέα Παππά, από τη
σημερινή Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας:
Του προβλήματος λαμβάνοντος διαστάσεις
Και πάλι ο λόγος για τη γενική. Όλο λέω πως έχω ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς μαζί της σε παλαιότερα κείμενα, κι όλο μπροστά μου τη βρίσκω. Με άλλα λόγια, και να θες ν’ αγιάσεις, δεν σ’ αφήνουν. «Νεογενικισμός» και «νεολογιοτατισμός», λοιπόν. Καλπάζων και ασύστολος. Από παλαιότερους, αλλά (δυστυχώς) και από νεότερους. Από γνωστούς θιασώτες του γλωσσικού αρχοντοχωριατισμού, αλλά και από εκεί που δεν θα το περίμενες.
Συχνό φαινόμενο τα κείμενα που θυμίζουν λόγο γυμνασιάρχη σε σχολική γιορτή της δεκαετίας του ’50 ή του ’60. Όσο αυτά προέρχονται από «ελληναράδες», «εθνοπατριώτες» και «ανησυχούντες» [για την κατάσταση της γλώσσας, αλλά και για την πορεία του έθνους και της φυλής (sic) γενικότερα], λίγο το κακό. Ο Άνθιμος Θεσσαλονίκης θα είναι πάντα ο Άνθιμος Θεσσαλονίκης, και ο Κύριος Χρήστος Σαρτζετάκης, πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας (ελπίζω να έβαλα αρκετά κεφαλαία, ώστε να φχαριστηθεί), θα είναι πάντα ο Κύριος Χρήστος Σαρτζετάκης. Πολύ πιο ανησυχητικό, ωστόσο, είναι το φαινόμενο της αλόγιστης και αυθαίρετης χρήσης της γενικής σε κείμενα καθ’ όλα έγκυρων καθημερινών εφημερίδων. Αυτό δεν γινόταν πριν από μερικά χρόνια· είναι μάλλον καινούριο φρούτο.
...
Εδώ, λοιπόν, ο νεολογιοτατισμός οδηγείται στις ακραίες του συνέπειες, που δεν είναι άλλες από το... λάθος. Γιατί, βέβαια, το ρήμα επιδέχομαι δεν συντάσσεται με γενική ούτε καν στα αρχαία ελληνικά. Όπως δεν συντάσσονται με γενική τα ρήματα μετέρχομαι, εισηγούμαι ή δικαιούμαι, και επομένως οι εκφράσεις «μετέρχεται ανόμων μέσων», «εισηγήθηκε λύσεων» ή «δικαιούται επαίνων» δεν είναι απλώς εξεζητημένες, αλλά επιεικώς ατυχέστατες. Κάτι τέτοια φαίνεται πως διαβάζει και ο κακόμοιρος ο Μιχάλης Λιάπης, υπουργός Πολιτισμού (sic), και, θέλοντας να μιλήσει και λίγο «περιδιαγραμμάτου», δήλωνε προ μηνών ότι «τα προβλήματα χρειάζονται απαντήσεων»!
«Ηθικόν δίδαγμα», που έλεγαν και οι παλαιότεροι: άλλο η απόρριψη και η αποφυγή της ξύλινης γλώσσας, της γλώσσας των αφηρημένων ουσιαστικών και των άχαρων τύπων και λέξεων, και άλλο ο σουσουδισμός μιας ψευτολόγιας/ νεολόγιας γλώσσας, που θυμίζει εποχές ακραίας δημοσιογραφικής –και όχι μόνο– βαρβαρότητας και κοτσανολογίας. Άλλωστε, σε ό,τι αφορά τη γενική ειδικότερα, δεν θα κουραστώ να επαναλαμβάνω πως είναι κατεξοχήν «μεταξωτή» πτώση. Και, ως γνωστόν, οι μεταξωτές πτώσεις θέλουν και επιδέξιους... χειριστές της γλώσσας. Αλλιώς το πρόβλημα θα λαμβάνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις, το φαινόμενο θα εκφεύγει των ορίων, και οι θιασώτες του νεογενικισμού και του νεολογιοτατισμού θα βουλιάζουν μετά βεβαιότητος στη γλωσσική σύγχυση, παρασύροντας ενδεχομένως και αθώους/ ανυποψίαστους αναγνώστες.
Ο Καιάδας άνοιξε και σας περιμένει... να ρίξετε τις γενικές που σας ενοχλούν, είτε επειδή είναι εκνευριστικές είτε επειδή είναι ανάπηρες από γεννησιμιού τους.