Νεολογισμοί (Neologisms)

[drsiebenmal]

Μα φυσικά, δεν διαφώνησα σε αυτό, ίσα-ίσα που συμφωνώ... :)

...που εμπλουτίστηκε αργότερα (ίσως πρόσφατα) με τα περί «παλαιάς κοπής».

 

[SBE]

Δόχτορα, η κοπή δεν εχει να κάνει με τις κάλπικες αλλά με την...κοπή. Στις αγγλικές χρυσές λίρες το σχεδιο του νομίσματος άλλαξε αρχές δεκαετάις του '70 που οι φιλτατοι Άγγλοι αποφάσισαν να χρησιμοποιούν στο εξής το δεκαδικό σύστημα. Το σχέδιο αυτό χρησιμοποιέιται από τότε. Επίσης για μερικά χρόνια δεν ε΄βγαλαν χρυσά νομίσματα, παλι αρ΄χες '70. Έτσι οι παλαιάς κοπής έιναι οι προ του '73 και οι νέας κοπής είναι οι μεταγενεστερες. Εννοείτια όσες εχουν απανω οποιοδνήποτε προηγήθηκε της Ελισάβετ είναι παλαιάς κοπής.

 

[drsiebenmal]

SBE, αν προσέξεις στο λίνκι που έδωσα για την τράπεζα της Ελλάδος και το ξαναδίνω πιο κάτω, θα δεις ότι οι κατηγορίες είναι τρεις: Ελισάβετ μετά το 73 (μετά τη μεταρρύθμιση όπως λες), Ελισάβετ πριν από το 73, και «παλαιάς κοπής» ξεχωριστά. Άρα, «παλαιάς κοπής» (για την ΤτΕ τουλάχιστον) είναι οι προελισαβετιανές (και μάλλον προπολεμικές, γιατί δεν φαντάζομαι --αν και δεν το ξέρω-- με τα μεταπολεμικά χάλια μαζί με το δελτίο στα πάντα να έκοβαν και λίρες στην BoE).

Η άποψη αυτή φαίνεται να περιέχει μια αντίφαση, καθώς η έκφραση «παλαιάς κοπής» αφορά τις λίρες Αγγλίας (όπως φαίνεται από το σχετικό δελτίο τιμών που καταρτίζει η Τράπεζα της Ελλάδος).

 

[SBE]

Απ'ότι βλέπω στις σημειώσεις μου, από το '32 μέχρι το '57 δεν εκδίδονταν χρυσά νομίσματα στο ΗΒ, εκτος από μια- δύο αναμνηστικές σειρές, που δε μετράνε γιατί έιναι συλλεκτικές.
Υποθέτω οι παλαιας κοπής περιλαμβανουν από το 19ο αιώνα (που έγινε συστηματοποίηση της κοπής) μέχρι το 1932. Δηλαδή είναι πολυ παλαιές. Άρα οι κατοχικές ήταν αποθέματα πολύ παλιά.

 

[Zazula]

στρεσογόνος

 

[stathis]

στρεσογόνος

Όχι στρεσογενής;
;)

 

[Nabila]

Νεολογισμοί

Καλησπέρα σε όλους και καλώς σας βρήκα!
Είμαι καινούρια στην παρέα. Βρήκα αρκετά ενδιαφέροντα όσο γράφονται στα forums και θα ήθελα κι εγώ με τη σειρά μου να ρωτήσω κάτι. Οι λέξεις <κλωνοποίηση> και <κυβερνοχώρος> είναι νεολογισμοί ή τεχνικοί όροι;
Ευχαριστώ εκ των προτέρων

 

[drsiebenmal]

Γεια σου Nabila και καλωσόρισες!

Και οι δύο όροι που σε απασχολούν δεν είναι τυπικά «νεολογισμοί», αφού υπάρχουν ήδη στα λεξικά. Για παράδειγμα, στο ΛΚΝ, το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής «Τριανταφυλλίδη» (που θα βρεις από εδώ στο διαδίκτυο και αξίζει να το συμβουλεύεσαι για τις απορίες σου, αν δεν έχεις στη διάθεσή σου άλλα μεγάλα σύγχρονα έντυπα ή ηλεκτρονικά λεξικά) βρίσκουμε:

κυβερνοχώρος ο [kivernoxóros] Ο18 : (πληροφ.) ένας εικονικός, πλασματικός χώρος που δημιουργείται με τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή και συνήθ. σε σύνδεση με το ίντερνετ.
[λόγ. κυβερν(ητική) -ο- + χώρος μτφρδ. αγγλ. cyberspace (cyber < cybernetics, δες στο κυβερνητική)]

και

κλωνοποίηση η [klonopíisi] Ο33 : (βιολ.) μέθοδος αναπαραγωγής οργανισμού (ή κυττάρου) από ένα μόνο άτομο με αποτέλεσμα να είναι γενετικά ταυτόσημο(ς) με αυτό· κλωνισμός: Οι απόψεις σχετικά με την ~, ιδιαίτερα όσον αφορά το ηθικό επίπεδο, διίστανται.
[λόγ. κλών(ος) 2 -ο- + -ποίηση μτφρδ. αγγλ. cloning < αγγλ. clone = κλώνος 2]

 

[nickel]

Καλώς όρισες, Nabila.

Τίθεται το ερώτημα: πότε ένας νεολογισμός παύει να είναι νεολογισμός; Δεν γνωρίζω αν τα ISO έχουν δώσει απάντηση. Η WIkipedia, πάντως, λέει το αόριστο:

When a word or phrase is no longer "new", it is no longer a neologism. Neologisms may take decades to become "old", however. Opinions differ on exactly how old a word must be to cease being considered a neologism; cultural acceptance probably plays a more important role than time in this regard.​

Οι δύο παραπάνω όροι έχουν γενική αποδοχή και μάλιστα τους αναγνωρίζουν και οι μη ειδικοί. Είναι ωστόσο τεχνικοί όροι, όπως φαίνεται από το θεματικό πεδίο που συνοδεύει την καθεμία μέσα σε παρένθεση: «(πληροφ.)», «(βιολ.)».

 

[Ambrose]

Καλώς όρισες, Nabila.

Τίθεται το ερώτημα: πότε ένας νεολογισμός παύει να είναι νεολογισμός;

Όταν μπουν στα λεξικά ίσως;

 

[drsiebenmal]

Όταν μπουν στα λεξικά ίσως;

Συμφωνώ μαζί σου 100%, ίσως με μια διευκρίνιση για «γενικά» λεξικά (άλλωστε αυτό είναι και το πνεύμα της απάντησής μου), αλλά διαπιστώνω ότι είναι ασαφή ...τα ίδια τα λεξικά! Από το ΛΚΝ:

νεολογισμός ο [neolojizmós] Ο17 : (γλωσσ.) αποτέλεσμα, προϊόν νεολογίας, λέξη ή έκφραση που έχει δημιουργηθεί πρόσφατα και είναι προϊόν σύνθεσης παλαιών στοιχείων της γλώσσας ή δάνειο ξένης γλώσσας.

[λόγ. < γαλλ. néologisme < néo- = νεο- + αρχ. λόγ(ος) -isme = -ισμός]​

...όπου το ερώτημα είναι βέβαια, πόσο «πρόσφατα».

Στο ΛΝΕΓ (1η έκδ, 1998) που έχω, μάλιστα, ο σχηματισμός της λέξης κλωνοποίηση στις αρχές του 1990 για την απόδοση του cloning αναφέρεται ως παράδειγμα της νεολογίας --μαζί με τη λέξη υπολογιστής για την απόδοση του computer (ίσως η παρατήρηση αυτή έχει απαλειφθεί σε νεότερες εκδόσεις).

 

[Nabila]

Παιδιά σας ευχαριστώ για τη βοήθεια αλλά αυτό με τα λεξικά είναι λίγα.... ασαφές, συμφωνώ.
π.χ ο Μπαμπινιώτης καταχωρεί στο λεξικό του και τους νεολογισμούς, όπως η λέξη χάχας που είναι σαφώς νεολογισμός ή η λέξη ευρωστρατός. Δεν είμαι λοιπόν σίγουρη κατά πόσο σταματάει μια λέξη να είναι νεολογισμός όταν καταχωρείται στο λεξικό.

 

[Ambrose]

Η λέξη χάχας δεν είναι νεολογισμός (ούτε και ο ευρωστρατός πλέον).

Νεολογισμοί ονομάζονται οι νέες λέξεις που εισάγονται στο λεξιλόγιο μια γλώσσας (με τη διαδικασία της νεολογίας, ΛΝΕΓ). Όταν λοιπόν αυτή η νέα λέξη αρχίσει να διαδίδεται και να γίνεται ευρύτερα αποδεκτή από τη γλωσσική κοινότητα, τότε μπαίνει στα (γενικά) λεξικά. Τότε, μπορούμε με σχετική ασφάλεια να πούμε ότι έχει "παλιώσει".

 

[Zazula]

Η λέξη χάχας δεν είναι νεολογισμός.

Πάρα πολύ σωστά, τη βλέπω στο Πρωίας (1933): ο χάσκων, χάσκας || (συνεκδ.) βλαξ, ανόητος.

 

[Nabila]

Ambrose, δυστυχώς θα διαφωνήσω μαζί σου. Έχω στα χέρια μου ένα κείμενο (θα μπορούσα να το παραθέσω αλλά είναι στα ισπανικά και δεν ξέρω ποιός γνωρίζει) που αναφέρει σε γενικές γραμμές ότι νεολογισμός δεν είναι μόνο μια λέξη πρόσφατα δημιουργημένη, αλλά και η χρήση παλαιότερων λέξεων με καινούρια σημασία. Συνεχίζει λέγοντας ότι, οι νεολογισμοί είναι χρήσιμοι για να κάνουμε αναφορά σε εφευρέσεις, καινούρια φαινόμενα κ.λ.π., και τους προσαρμόζουμε σ' ενα νέο πολιτιστικό πλάισιο. Σαν καθαρό παράδειγμα νεολογισμού δίνει το λήμα <παγκοσμιοποίηση> που είναι πια εδώ και καιρό στα λεξικά μας.

 

[Nabila]

Ο χάσκων βγαίνει από το χάσκω. Ο χάχας, από το επιφώνημα χα, χα. Είναι διαφορετική λέξη

 

[Zazula]

Νεολογισμός δεν είναι μόνο μια λέξη πρόσφατα δημιουργημένη, αλλά και η χρήση παλαιότερων λέξεων με καινούρια σημασία.

Ε ναι, εννοείται — πιστεύω ότι παρόλο που δεν το αναφέρει ρητά ο Αμβρόσιος, θα συμφωνεί μαζί σου. :)

Ο χάσκων βγαίνει από το χάσκω. Ο χάχας, από το επιφώνημα χα, χα. Είναι διαφορετική λέξη

Nabila, τον ορισμό παρέθεσα (λήμμα χάχας).

 

[Ambrose]

Ambrose, δυστυχώς θα διαφωνήσω μαζί σου. Έχω στα χέρια μου ένα κείμενο (θα μπορούσα να το παραθέσω αλλά είναι στα ισπανικά και δεν ξέρω ποιός γνωρίζει) που αναφέρει σε γενικές γραμμές ότι νεολογισμός δεν είναι μόνο μια λέξη πρόσφατα δημιουργημένη, αλλά και η χρήση παλαιότερων λέξεων με καινούρια σημασία.

Μα το έχουμε ήδη πει αυτό. Αυτό είναι η διαδικασία της νεολογίας.

 

[nickel]

Αυτό για τα λεξικά (δηλ. ότι παύει μια λέξη να είναι νεολογισμός όταν μπαίνει στα γενικά λεξικά) δεν μπορεί να είναι απόλυτο. Θα αναφέρω έναν μόνο λόγο: τώρα έχουμε λεξικά που ανανεώνονται συχνά (το εξής ένα: το ΛΝΕΓ). Παλιότερα περιμέναμε χρόνια μέχρι να μπει μια λέξη στο λεξικό. Σήμερα (το έχουμε δει συχνά σε άλλα νήματα) δεν είναι λίγες οι λέξεις που κυκλοφορούν χρόνια και ακόμα δεν έχουν μπει σε λεξικά. Θα τις θεωρούμε νεολογισμούς ακόμα κι όταν κυκλοφορούν με μπαστουνάκι, επειδή ξέχασαν τα λεξικά να τις βάλουν;

 

[Ambrose]

Rule of thumb, nickel, rule of thumb. :)