Να προσθέσω σε αυτά που σε μπερδεύουν το Cirencester που το έχω πει και πιο πανω νομίζω ότι προφέρεται Σάιρενσέστερ. Γιατί αυτό τη γλύτωσε και κράτησε όλες τις συλλαβές του;
Και γιατι ο Kevin Featherstone του LSE είναι Φέδερστοουν κι όχι Φάνσω; Αυτός γιατί τη γλύτωσε;
Σίγουρα τη γλύτωσε το Σάιρενσεστερ; Γιατί, κρίνοντας απ' ό,τι βλέπω
εδώ, θα έλεγα πως έχουμε να κάνουμε με διάδοση τής προφοράς που υπαγορεύει η ορθογραφία, σε βάρος τής παραδοσιακής, συγκεκομμένης προφοράς που γνώριζαν μόνο οι ντόπιοι. Κάποτε μπορεί να άκουγες «Σίσιτερ», ή ακόμα και «Σίστερ», αλλά τώρα ίσως μόνο οι γέροι να το λένε έτσι. Κάτι παρόμοιο συγκράτησα από τη μίνι-σειρά
The Line of Beauty: ο πρωταγωνιστής περίμενε το γραφικό Μπάργουικ (Barwick) να προφέρεται «Μπάρικ», αλλά η απάντηση που δέχτηκε ήταν ότι έτσι το λένε κυρίως οι μεγαλύτεροι τώρα πια. (Ή κάτι τέτοιο· πέρασαν πολλά χρόνια από τότε, και μεσολάβησε κοτζάμ
αβαείο.)
Και αυτό είναι ευρύτερο φαινόμενο. Όπως το
often πλέον ακούγεται συχνά με ηχηρό
t, και το
forehead ως "fore-head" αντί του πρότερου "forrid" (ειδικά στην Αμερική), το ίδιο φαντάζομαι πως συμβαίνει και με κάποια τοπωνύμια. Το άρθρο
Spelling pronunciation έχει πολύ ωραία παραδείγματα· ορισμένα από τα παλαιότερα ίσως εκπλήξουν (όπως το
ski, που αρχικά προφερόταν "she" όπως στο νορβηγικό πρωτότυπο).
Επιστρέφοντας στο Σάιρενσεστερ, μου άρεσε η σημείωση ότι τώρα οι ντόπιοι το κόβουν πάλι, σε «Σάιρεν» αυτήν τη φορά. Είναι μακρύ όνομα, κάτι θα έπρεπε να κόψουν. Και αυτό με οδηγεί στο έτερο παράδειγμα: το Φάνσω. Ως τοπωνύμιο είναι λογικό να έχει περάσει από γυαλόχαρτο· είναι όνομα που οι ντόπιοι χρησιμοποιούν μεταξύ τους όλη την ώρα, και σε αντίθεση με τη συλλαβική ελληνική γλώσσα, στ' αγγλικά το μήκος τής λέξης μετράει. Στα επώνυμα, από την άλλη, θα υπέθετα πως η πίεση για βράχυνση δεν είναι τόσο έντονη. Επιπλέον, ενα επώνυμο προερχόμενο από τοπωνύμιο υιοθετήθηκε λογικά σε άλλον τόπο, ενδεχομένως μακρινό, και είναι πιθανό η παραδοσιακή προφορά τού ονόματος να ήταν άγνωστη εκεί, ή να ξεχάστηκε αργότερα. Στην οικογένεια θα ήταν γνωστή η προφορά, αλλά μπορεί κι εκεί να χάθηκε κάποιες γενιές παρακάτω, ή να το άλλαξαν εσκεμμένα λόγω έξωθεν πίεσης (όλοι το έλεγαν αλλιώς και τελικά κάποιος ενέδωσε).
Αν περάσει αρκετός καιρός, μπορεί να ξεχάστηκε και η σύνδεση με τον αρχικό τόπο καταγωγής, ιδίως αν πρόκειται για μικρό χωριό. Το ενδιαφέρον για τη γενεαλογία, άλλωστε, επηρέασε κυρίως τις ανώτερες κοινωνικές τάξεις, και οι υπόλοιποι μπορεί να γνώριζαν λίγα για την οικογενειακή τους ιστορία. Δεν θέλει πολύ: πριν από λίγα χρόνια γνώρισα κάποιον ονόματι Κονισπολιάτη, και ενώ υπέθεσα ότι το όνομά του αναφερόταν σε κάποιον τόπο, χρειάστηκε να ψάξω για να ανακαλύψω την Κονίσπολη στη Βόρεια Ήπειρο. Κανείς απ' τους δυο μας δεν την είχε ακουστά.