Your slip is showing: Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες (και μικρολαθάκια)

[bernardina]

Τη θλιβερή (απ' όποια πλευρά κι αν την κοιτάξεις) ιστορία της Ντίλαν την αφήνω ασχολίαστη.

Όμως, καλέ μου Άρη, ο όρκος δεν είναι οπιούχο, ούτε αλκοολούχο, ούτε προκαλεί άλλες παρενέργειες εκτός από τις συνέπειες που προβλέπει ο νόμος σε περίπτωση ψευδομαρτυρίας. Γι' αυτό βρες έναν τρόπο να διατυπώσεις κάπως αλλιώς εκείνο το μάλλον αστείο όντας υπό την επήρεια του όρκου Γιατί άλλο under oath και άλλο under the influence. ;)

 

[daeman]

...
Όμως, καλέ μου Άρη, ο όρκος δεν είναι οπιούχο, ούτε αλκοολούχο, ούτε προκαλεί άλλες παρενέργειες εκτός από τις συνέπειες που προβλέπει ο νόμος σε περίπτωση ψευδομαρτυρίας. Γι' αυτό βρες έναν τρόπο να διατυπώσεις κάπως αλλιώς εκείνο το μάλλον αστείο όντας υπό την επήρεια του όρκου Γιατί άλλο under oath και άλλο under the influence. ;)

Ψψψτ. Ψψψψτ. Να σου πω... Έχω πράμα καλό, από καινούργιο κονέ. Διάλεξε: έχω «άσο καρδιά», «άσο τριφύλλι», «άσο κουτάλι», «άσο ρόμβο», άσο μαλακό, άσο σκέτο («κασετίνα» μου το 'πανε, ναι, «κασετίνα», τι να σου πω; σαν κουτί μου μοιάζει εμένα, αλλά «κασετίνα» το λένε όλοι) κι ένα καινούργιο σταφ που μου 'ρθε χτες, καλό αλλά πολύ ζόρικο, σου κόβει τα πόδια. «Όρκο» το λένε, θες να δοκιμάσεις; :devil: Άντε, πάρε όσο προλαβαίνεις, πριν πλακώσουν τα ορκόνια, οι «Ορκωτοί», οι Ασασίνοι. Όχι, «ντεντένι» δεν έχω, τι να λέει πια αυτό μπροστά στον «όρκο;» Κάτσε, γιατί όπου να 'ναι περιμένω μια γερή δόση. Ναι, ναι, «μνημόνιο» από την «Τρόικα».

 

[bernardina]

μνημόνια και ορκωτά και άλλα μουσαντένια...
για δες τα πώς χοροπηδούν τα κάτασπρα ντεντένια ;)

 

[Hellegennes]

Το τηλεκοντρόλ το λένε κομπιούτερ κάποιοι, γέροι κυρίως. Και το άλογο το έλεγε ντεντένι η αδερφή μου. Αλλά άμα τα δω σε μετάφραση θα τα διορθώσω -εκτός αν μιλάει μωρό ή κάνει λογοπαίγνιο.

Κι εγώ θα έκανα το ίδιο αλλά το θέμα είναι αν το θεωρούμε γκάφα ή όχι.

 

[SBE]

Μόλις τώρα έκανα έναν όρκο ξεγυρισμένο, μέχρι και χέρι στο Ευαγγέλιο λέμε. Δε με πιάνουν ούτε οι ορκωτοί λογιστές.

 

[Alexandra]

Από την ταινία The Bucket List χθες το βράδυ στο Σταρ:

What is the Mariana Trench?
Ποια είναι η Μαριάνα Τρεντς;

Όμως, στη γεωγραφία της Α' Γυμνασίου μάθαμε για την Τάφρο των Μαριανών. Άσε που αν μιλούσε για άνθρωπο η διατύπωση θα ήταν "Who is Mariana Trench", όχι "What is the...?"
Ας προσθέσουμε λοιπόν κι αυτή τη Μαριάνα στη στρατιά των ανύπαρκτων.

Λίγο πιο κάτω, το heart attack αποδόθηκε εγκεφαλικό.

 

[Hellegennes]

Ωκεανογράφος με έδρα στο πανεπιστήμιο της Νομανσλάνδης;

Λίγο πιο κάτω, το heart attack αποδόθηκε εγκεφαλικό.

Μπορεί να είναι της σχολής του Αριστοτέλη, που πίστευε ότι η καρδιά είναι το κέντρο σκέψης.

Πέρα απ' τ' αστεία, πώς είναι δυνατόν να κάνει κανείς τέτοιο λάθος;

 

[bernardina]

Κι όχι μόνο αυτό. Ήταν και νοηματικά λάθος. Γιατί, για ποιο λόγο να είναι τυχερότερος κάποιος με εγκεφαλικό από κάποιον με καρκίνο; Νομίζει κανείς ότι είναι ευχάριστο;
Ο ήρωας εννοούσε πως είναι τυχερός όποιος πηγαίνει μπαμ και κάτω, κι όχι αυτός που περνάει όλη τη νύχτα αγκαλιά με τη λεκάνη ύστερα από τη χημειοθεραπεία...

 

[AoratiMelani]

Το είδα κι εγώ (και το έχω ξαναδεί, είναι τρίτη φορά που βλέπω αυτήν την ταινία στην τηλεόραση), και σκέφτηκα περίπου το ίδιο, αλλά δεν είμαι σίγουρη αν ήταν λάθος ή αν ο μεταφραστής ήθελε να παίξει με το γεγονός ότι ο ομιλών δεν είχε ιδέα για το τι είναι η τάφρος των Μαριάνων.
Το πιο πιθανό είναι να έχεις δίκιο και να μην κατάλαβε ούτε ο ίδιος ο μεταφραστής, αλλά κρατώ μια επιφύλαξη...

Το ίδιο και για το εγκεφαλικό, μπορεί να του φάνηκε πιο "γελαδερό" να βάλει εγκεφαλικό αντί για καρδιακή προσβολή ή κάτι τέτοιο. Έτσι κι έτσι δεν έπαιζε ρόλο στην εξέλιξη της ταινίας, ο Νίκολσον απλώς λέει "τι τυχεροί αυτοί που παθαίνουν εγκεφαλικό" σε σχέση με τον καρκίνο που έχει ο ίδιος, επειδή πάνε υποτίθεται μπαμ και κάτω, όπως είπε η προλαλήσασα.
Βέβαια και πάλι, η καρδιακή προσβολή σε αφήνει σέκο, ενώ το εγκεφαλικό μπορεί να σε αφήσει φυτό σε γλάστρα. Εγώ δεν θα το άλλαζα στη μετάφραση, αλλά και πάλι κρατώ μια μικρή επιφύλαξη, μήπως ήταν επιλογή και όχι λάθος.

 

[Alexandra]

Ακριβώς, το heart attack χαρακτηρίζεται από το "μπαμ και κάτω" (αν δεν σε σώσουν), ενώ το εγκεφαλικό δεν είναι ταυτισμένο με γρήγορο θάνατο, αλλά με βασανιστικές αδυναμίες μετά.

 

[Earion]

Δεν είναι δυνατόν... δεν είναι δυνατόν... δεν είναι δυνατόν...

Εξανίσταται ο Ανδρέας Παππάς στο τελευταίο τεύχος του The Book's Journal (τ. 40, Φεβρουάριος 2014)

Δεν είναι δυνατόν...

Γενικώς, δεν έχω σε ιδιαίτερη εκτίμηση τη μαργαριτολογία. Με άλλα λόγια, το θεωρώ λίγο μίζερο και φτηνό να βαστάει κανείς το (γλωσσικό) ντουφέκι ή το (γλωσσικό) υποδεκάμετρο και να περιμένει πότε κάποιου θα του ξεφύγει κάποια κοτσάνα ή κάποιο μαργαριτάρι, ώστε να τον λοιδορήσει ή να τον κατακεραυνώσει. Τα πράγματα, ωστόσο, διαφέρουν όταν πρόκειται για επαγγελματίες, και ειδικότερα για ανθρώπους που εργάζονται στα ΜΜΕ και ψωμίζονται από αυτά. Δεν είναι δυνατόν κάποιος να (αυτο)αποκαλείται δημοσιογράφος ή σχολιαστής και να μην ξέρει την τύφλα του, κυρίως στο πεδίο εκείνο που, σε παλαιότερες εποχές, το αποκαλούσαμε γενικές ή εγκυκλοπαιδικές γνώσεις.

Δεν είναι δυνατόν, λοιπόν, να έχεις την ευθύνη για τα κείμενα που «τρέχουν» στο κάτω μέρος της οθόνης και οι θεατές μεγάλων καναλιών να διαβάζουν «ουδής δικαιούται... δήλωσε ο κ. Ψ», ή «νέα ευρύματα έρχονται στο φως».

Δεν είναι δυνατόν να εργάζεσαι επί χρόνια ως ανταποκρίτρια στη Γαλλία (!) και να μην ξέρεις ότι Rhône δεν είναι ο Ρήνος (!) αλλά ο Ροδανός.

Δεν είναι δυνατόν να είσαι υπεύθυνος για τα διεθνή και να μην ξέρεις ότι το Palazzo Chigi, έδρα του Ιταλού πρωθυπουργού, δεν λέγεται Παλάτσο/Μέγαρο Τσίγκι (!), αλλά Παλάτσο Κίτζι, από το όνομα της μεγάλης οικογένειας τραπεζιτών της Σιένας (αυτό εκ του περισσού, μιας και έγινε λόγος).

Δεν είναι δυνατόν να γράφεις κείμενο με θέμα τις όπερες του Μότσαρτ και να αναφέρεσαι αντί στη Μεγαλοψυχία του Τίτου, Ρωμαίου αυτοκράτορα, στη Μεγαλοψυχία του Τίτο (ως τροφοδότη, έως το 1948, των Ελλήνων κομμουνιστών ανταρτών στον Γράμμο και το Βίτσι, μήπως;).

Δεν είναι δυνατόν να θέλεις να παραλληλίσεις τα ερωτικά σκάνδαλα του Ολάντ με αντίστοιχα συμβάντα κατά το παρελθόν, να αντλείς από ξένες πηγές τη γνωστή ιστορία με τον Γάλλο πρόεδρο Φελίξ Φωρ (Félix Faure) ­πέθανε το 1899 από εμβολή στο γραφείο του, την ώρα που μια αμφιλεγόμενη κυρία της εποχής τον είχε μόλις... βοηθήσει να χαλαρώσει λίγο— και να κάνεις λόγο, στα ελληνικά, για τον Φελίξ Φωρέ (!).

Δεν είναι δυνατόν να αναφέρεσαι στη Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου, να διαβάζεις για τον Henri IV, και να τον μετατρέπεις ελληνικά σε Ερρίκο 14ο (!).

Δεν είναι δυνατόν να αναζητάς —λόγω του φαινομένου Λε Πεν— τις ρίζες της γαλλικής ακροδεξιάς, να διαβάζεις κάπου για τον Σαρλ Μωράς (Charles Maurras), ιδρυτή και ηγέτη της Action Française, και να γράφεις για τον Μάουρας (!).

Δεν είναι δυνατόν να δουλεύεις στο πάλαι ποτέ Τρίτο Πρόγραμμα, να έχεις καθημερινή εκπομπή κλασικής μουσικής, και να λες ο Ολιβιέρ Μεσιάν, ιμπρομπτύ και σαλούτ ντ’ αμούρ, αλλά και να αναφέρεις τη διάσημη Ορχήστρα της Ρομανικής Ελβετίας (Orchestre de la Suisse Romande) ως Ορχήστρα της Ελβετικής Ρομανδίας (!).

Δεν είναι δυνατόν, δεν είναι δυνατόν, δεν είναι δυνατόν… Στο μέτρο —επαναλαμβάνω— που δεν είσαι ένας απλός πολίτης, ο οποίος στο κάτω κάτω δεν είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει ξένες γλώσσες, αλλά επαγγελματίας, του οποίου δουλειά είναι —υποτίθεται— να ενημερώνει τον αναγνώστη/ακροατή/θεατή. Και μάλιστα όλα αυτά σε μια εποχή οπότε, με το διαδίκτυο, σε όλες αυτές τις γνώσεις ή/και τις πληροφορίες η πρόσβαση είναι πολύ πιο εύκολη απ’ ό,τι ήταν παλιότερα (υπάρχει ακόμα και ειδικό site όπου μπορείς να ακούσεις πώς προφέρεται στη γλώσσα του οποιοδήποτε όνομα).

 

[bernardina]

Εγώ, πάλι, που δεν έχω κανέναν ενδοιασμό να μαζεύω μαργαριταράκια, θυμήθηκα το Ξενοδοχείο Ματινιόν (!) και τον Ανύπαρκτο Φρασνουά.




http://fr.wikipedia.org/wiki/Hôtel_Matignon

 

[AoratiMelani]

Εγώ πάλι σχεδόν πάντα νιώθω ενοχικά όταν συλλέγω μαργαρίτες, ακριβώς επειδή το βρίσκω (θεωρητικά) μίζερο το να στέκω καραούλι να κατακεραυνώσω συναδέλφους, αλλά η παρόρμηση να το κάνω είναι δυνατότερη από μένα, που λέμε και στα ελληνικά. Το κάνω μηχανικά, ασυναίσθητα, ψυχαναγκαστικά, ενστικτώδικα θα έλεγα αν τολμούσα - γιατί δεν ξέρω ποιο φυσικό ένστικτο θα μπορούσε να δικαιολογήσει κάτι τέτοιο - το κάνω παντού και πάντα, με μια αίσθηση ντροπής και απόλαυσης, σαν να κουταλιάζω το κρυμμένο γλυκό του μπουφέ.

Δε θα ήταν υπερβολή να πω ότι έγινα μεταφράστρια επειδή δεν άντεχα να βλέπω τόσα λάθη σε βιβλία και υποτίτλους. Θυμάμαι ακόμη τις παλιές μεταφράσεις της Άγκαθα Κρίστι στις εκδόσεις Ερμείας καθώς και κάτι ανοσιουργήματα στον Κάκτο: με σημάδεψαν δια βίου.

Για να απαλύνω κάπως τις ενοχές μου, προσπαθώ τουλάχιστον να εντοπίζω και να ξεμπροστιάζω και τα δικά μου λάθη και να είμαι η πρώτη που θα τα παραδεχτώ αν μου τα επισημάνει κάποιος άλλος.

 

[Hellegennes]

Υπάρχουν λάθη διαφόρων ειδών. Υπάρχουν οι γκάφες, οι αβλεψίες και τα μικρολάθη που κυρίως εντοπίζουμε όχι για να κατακεραυνώσουμε αλλά γιατί είναι αστεία. Υπάρχουν τα λάθη που προδίδουν ότι ο μεταφραστής δεν δαπάνησε αρκετό χρόνο για το πράγμα που έκανε λάθος είτε γιατί δεν τον είχε διαθέσιμο είτε γιατί θεώρησε επουσιώδες να ασχοληθεί ιδιαίτερα με το συγκεκριμένο, δηλαδή η απόδοση δεν ήταν η πρέπουσα εν γνώσει του. Υπάρχουν και τα λάθη που προδίδουν είτε ότι ο μεταφραστής είναι επιπέδου κατώτερου της περίστασης, που εκεί το λάθος είναι του εργοδότη που καταφεύγει σε άτομα χωρίς εμπειρία και γνώσεις γιατί τού έρχεται φθηνότερο, είτε ότι ο μεταφραστής δεν νοιάστηκε ιδιαίτερα για το συγκεκριμένο, ότι δεν σεβάστηκε τον αποδέκτη (αναγνώστη, τηλεθεατή, κτλ) και την ποιότητα της δουλειάς του. Νομίζω ότι κράξιμο και κατακεραύνωμα θα έριχνα στον τελευταίο. Στην προτελευταία περίπτωση το κράξιμο αξίζει στον εργοδότη, αλλά αυτές οι δυο περιπτώσεις δεν είναι εύκολα διακριτές, οπότε καταλήγουμε να κράζουμε για το αποτέλεσμα.

 

[SBE]

Αυτά που "δεν είναι δυνατόν" πιο πάνω δεν είναι μεταφραστικά λάθη, είναι λάθη ασχετοσύνης. Που τα κάνουν κι άλλοι, αλλά τουλάχιστον οι άλλοι δεν πληρώνονται για να τα κάνουν.
Θυμάμαι κάποτε στο προξενείο στο Λονδίνο μου έπιασε κουβέντα μια κυρία η οποία μου είπε ότι είχε μόλις επιστρέψει από Σ/Κ στην Αντβέρπη. Γιατί το είδε παντού γραμμένο Antwerp και σου λέει σιγά μην την έχω ξανακούσει αυτή την πόλη.
Όσο για τον Τσίγκι/ Κίτζι, αυτό δείχνει μάλλον ότι ο ανταποκριτής στη Ρώμη δεν μιλάει ιταλικά και παίρνει τις ανταποκρίσεις δεύτερο χέρι. Αυτό όσο παράξενο και να φαίνεται είναι συχνό.

 

[Costas]

Αυτό το Αντβέρπη δεν το θεωρώ λάθος. Από μεταφραστή ναι, αλλά από "κοινό" άνθρωπο, γιατί; δεν είναι υποχρεωμένη η κυρία να ψαρεύει στα γαλλικά νερά.

Η ηρωίνη ήταν δύο ειδών, όπως δήλωσε αστυνομική πηγή: ο «άσος σπαθί» και ο «άσος καρδιά».

 

[daeman]

...
Η ηρωίνη ήταν δύο ειδών, όπως δήλωσε αστυνομική πηγή: ο «άσος σπαθί» και ο «άσος καρδιά».

Κώστα, σκουντιά: #6512 - #6524. ;)

Μετά το in.gr, και η Ελευθεροτυπία τα βρήκε μπαστούνια σπαθιά τα μπαστούνια και μας έκανε από κούπες τις καρδιές.
Δεν ξηγιούνται σπαθί.

 

[Earion]

Αυτό το Αντβέρπη δεν το θεωρώ λάθος. Από μεταφραστή ναι, αλλά από "κοινό" άνθρωπο, γιατί; δεν είναι υποχρεωμένη η κυρία να ψαρεύει στα γαλλικά νερά.

Ο κοινός άνθρωπος μαθαίνει γεωγραφία της Ευρώπης στο σχολείο, δηλαδή δημοτικό και γυμνάσιο. Στον καιρό μου τα σχολικά βιβλία έγραφαν Αμβέρσα. Έχει αλλάξει κάτι από τότε; Λένε πουθενά οι εγκυκλοπαίδειες *Αντβέρπη; Αμβέρσα την έχει και η Βικιπαίδεια.

 

[Hellegennes]

Κι εγώ Αμβέρσα την ήξερα μια ζωή, μέχρι που την είδα γραμμένη και αναρωτήθηκα ποια πόλη είναι αυτή.

 

[SBE]

Ε, ναι, κι όταν το βλέπεις κι αναρωτιέσια ποιά πόλη είναι αυτή ρωτάς, κοιτάς κανά βιβλίο, κανένα χάρτη κλπ. Δεν λες α, να μια νέα πόλη που δεν την είχα υπόψη μου μέχρι χτες και που τώρα ξεφύτρωσε ποιός ξέρει που. Και στο κάτω κάτω, ολόκληρο τριήμερο στην Αμβέρσα, δεν είδε πουθενά καμιά δίγλωσση ταμπέλα;

Α, και να προσθέσω ότι δεν ήταν καμιά θείτσα ογδόντα ετών από αυτές που δε μιλάνε αγγλικά μετά από 50 χρόνια στην Αγγλία και ό,τι πιάνει το αυτί τους λένε. Ήταν μια κυρία γύρω στα 40 πολύ πολύ πολύ σοβαρή και πολύ πολύ δασκαλίστικη, από αυτούς που το παίζουν Έλληνες επιστήμονες του εξωτερικού.