Your slip is showing: Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες (και μικρολαθάκια)

[Rogerios]

Κινέζικες κούκλες κι Αμερικανοί συγκλητικοί

Βυθισμένος στην τεμπελιά του καλοκαιριού, φαίνεται πως μόνο με την επισήμανση μεταφραστικών ολισθημάτων μπορώ να συνεισφέρω στο φόρουμ...:)

α. Παρακολουθώντας στη Νόβα το μετριότατο (κατ' ευφημισμόν) φιλμ Killers: συζητούν γαμπρός (Άστον Κούτσερ) και πεθερός (Τομ Σέλλεκ) για τη σύζυγο-κόρη και κάποια στιγμή λέει ο πρώτος στον δεύτερο: "you know, she's not some kind of fragile china doll". Ελληνική απόδοση: "ξέρεις, δεν είναι κάποια εύθραυστη κινέζικη κούκλα"! LOL! Κι εγώ ο φτωχός που νόμιζα ότι china doll είναι η πορσελάνινη κούκλα! Θα έπρεπε να το υποψιαστώ, όμως: όλες οι Μπάρμπι της κόρης μου στην Κίνα έχουν κατασκευαστεί.;)

β. Ξημερώματα πετυχαίνω στον Σκάι σ' επανάληψη κάποια εκπομπή για ερωτικά σκάνδαλα Αμερικανών πολιτικών. Γενικώς η ελληνική μετάφραση έχει τα προβληματάκια της (ας το πούμε έτσι), επιδεικνύοντας έντονη προτίμηση σε μια ελαφρώς δύσκαμπτη ντεμέκ καθαρεύουσα. Σ' ένα σημείο όμως ο υποτιτλιστής (ή η υποτιτλίστρια) δίνει ρέστα: μας πληροφορεί ότι ο Τζων Έντουαρντς εξελέγη το 1998 στη... Σύγκλητο των ΗΠΑ! Πολύ καλό! SPQA και τα μυαλά στο μίξερ!:laugh:

Μετά από όλα αυτά, αρχίζω να πιστεύω ότι εκτός από έλλειψη κοινού νου και στοιχειώδους μεταφραστικής οξυδέρκειας, κάποια μέλη της νεότερης γενιάς μεταφραστών/ υποτιτλιστών έχει κι ένα προβληματάκι σ' ό,τι αφορά τις προσλαμβάνουσες παραστάσεις... Νάχω άραγε τελείως άδικο;

 

[Alexandra]

Έχεις απόλυτο δίκιο. Το πρόβλημα εντοπίζεται, όπως είπες, στην έλλειψη στοιχειώδους μεταφραστικής οξυδέρκειας, αλλά κυρίως στην έλλειψη παραστάσεων και εγκυκλοπαιδικών γνώσεων. Γι' αυτόν τον λόγο, όση τεχνική της μετάφρασης κι αν διδάξεις σε ένα νεαρό παιδί, δεν είναι έτοιμο να κάνει τον μεταφραστή επειδή απλούστατα η μετάφραση δεν είναι μόνο τεχνική, είναι κυρίως γνώσεις, και ικανότητα να εντοπίσεις τις γνώσεις που σου λείπουν και να τις συμπληρώσεις.

Έπεσα πρόσφατα πάνω σε μετάφραση όπου ο υποτιτλιστής δεν είχε ξανακούσει ποτέ τον όρο pin-up girls, και τον απέδωσε κοπέλες με γόβες. Χτες μετέφρασα ένα επεισόδιο μιας σειράς που λέγεται Homes with Style. Εκεί να δεις τι έπρεπε να ξέρει ο μεταφραστής. Πολλά διαφορετικά ονόματα αποχρώσεων του πρασίνου, όροι που είναι γνωστοί στα ελληνικά με τη γαλλική τους ονομασία, αλλά που δεν θα τη βρεις στο αγγλοελληνικό λεξικό, περιγραφές επίπλων και τεχνικών κατασκευής τους, όλα αυτά συνέθεταν ένα εκρηκτικό μείγμα, που μπορούσε να γίνει το Βατερλό κάθε νεαρού μεταφραστή. Και όμως, κάθε νεαρό παιδί που ξέρει αγγλικά νομίζει ότι μπορεί να κάνει τον υποτιτλιστή. Γιατί; Επειδή μερικές φορές πιάνει το αυτί του τους διαλόγους μιας ταινίας, και σκέφτεται "Εύκολο είναι, μπορώ να το κάνω κι εγώ".

 

[SBE]

Με αφορμή το σχόλιο της Αλεξάνδρας, κάτι που ήθελα να ρωτήσω μπας και υπάρχει καμιά γλωσσολογική εξήγηση: Γιατί μερικοί φυσικοί ομιλητές της ελληνικής γλώσσας μιλάνε κάπως ανάμεσα στη Μαντάμ Σουσού και στη Δέσποινα Στυλιανοπούλου - υπηρέτρια στις παλιές ταινίες. Κάποτε μπορεί αυτό να ήταν ένδειξη ότι δεν έχουν πάει σχολείο αλλά σήμερα που όλοι πάνε σχολείο και όλοι έχουν στενότερη σχέση με το γραπτό λόγο, γιατί τόση δυσκολία όταν βγαίνουν έξω από τις 500 λέξεις της απλής συνεννόησης;
Το μικρό δείγμα που έχω υπόψη μου προέρχεται από την Αθήνα αποκλειστικά.

 

[nickel]

SBE, αντιλαμβάνεσαι, είμαι βέβαιος, ότι μια έγκυρη απάντηση στην απορία σου απαιτεί μια μικρή γλωσσολογική πραγματεία, που καλό θα ήταν να βασίζεται σε ευρεία συγκριτική έρευνα, να μην κρίνει δηλαδή από τις παρέες μας μονάχα ή από τον προσωπικό μας χρονικό ορίζοντα. Εσύ πάλι, που πηγαινοέρχεσαι, έχεις άλλη ευαισθητοποίηση από εμάς, που βλέπουμε τις αλλαγές, ακόμα και τις κοσμοϊστορικές (Ίντερνετ), να συμβαίνουν σε αργούς καθημερινούς ρυθμούς.



«Διαδικτυακά μπλογκ καυτηριάζουν ασύδοτα άτομα και θεσμούς». [Από εδώ]
Κακό είναι αυτό; Να μην καυτηριάζουμε τα ασύδοτα άτομα;

Τι κατάρα κι αυτά τα επιρρήματα που είναι ίδια με τα πληθυντικά ουδέτερα. Πρέπει να προσέχουμε κάθε τέτοια περίπτωση, να χτυπάνε συναγερμοί, να αναδιατυπώνουμε για να είμαστε σαφείς. Π.χ.
Διαδικτυακά μπλογκ καυτηριάζουν άτομα και θεσμούς με πλήρη ασυδοσία / σε πλαίσιο πλήρους ασυδοσίας / χωρίς να δίνουν πουθενά λογαριασμό.
Καλύτερα να ψηλώνει ο δείκτης μπλαμπλά!

 

[SBE]

Το ξέρω, αλλά αναρωτιόμουν μπας και έχει κάνει κανένας καμιά δημοσίευση να μην ψάχνω. Η όλη ιστορία φυσικά ξεκίνησε όταν προσπαθούσαμε να εξηγήσουμε σε έναν άγγλο γλωσσολόγο γιατί σε σχόλιο ότι οι Τάδε (γέννημα-θρέμμα Αθηναίοι) δε μιλάνε στο παιδί τους ελληνικά κάποιος σχολίασε ότι καλύτερα, γιατί δεν είναι ελληνικά αυτά που μιλάνε, κι ο άγγλος φυσικά βλέποντάς το από άλλη σκοπιά ρώτησε μήπως οι άνθρωποι μιλάνε τοπική διάλεκτο. Ασύδοτη τοπική διάλεκτο ίσως.

 

[nickel]

Το φαινόμενο ανήκει στην υποκατηγορία «Ποια ήταν η πτώση;» και στην ευρύτερη κατηγορία «Πού να κοιτάξω πίσω να δω τι είχα γράψει, πού να προλάβω να ξαναδιαβάσω...».

Στο in.gr, στην είδηση «Παρθενώνας και Σαντορίνη στη λίστα με τους “43 τόπους που πρέπει να δεις πριν πεθάνεις”» (μεσημεριάτικα, θα σας το χαλάσω το κέφι — εγώ σκέφτηκα ότι πρέπει να αμοληθώ από αύριο κιόλας για να προλάβω):
http://news.in.gr/greece/article/?aid=1231123034

Αναφέρεται, μάλιστα, σε δήλωση του αρχιτέκτονα Μπερνάρ Τσουμί, έναν από τους σχεδιαστές του Νέου Μουσείου Ακρόπολης και της αίθουσας του Παρθενώνα, σύμφωνα την οποία ελπίδα του είναι η επανένωση των Μαρμάρων σε ένα ενιαίο μέρος, ώστε ο κόσμος να μπορεί να μάθει όλη την ιστορία.

Αναφέρομαι στη γενική που γίνεται αιτιατική, γιατί παρακάτω χάνεται εντελώς το μπαλάκι...

Και βέβαια, το ανέβασα για να σας στείλω στους 43 τόπους:
http://microsite.smithsonianmag.com/content/lifelist/

 

[Costas]

Εναλλαχτικά: European Destinations of Excellence - EDEN

 

[dharvatis]

"... η επανένωση των Μαρμάρων σε ένα ενιαίο μέρος..."

Όμορφο! Τι τα θέλουμε τα μάρμαρα, εδώ έχουμε μαργαριτάρια!

 

[Costas]

Μάλλον αποδίδει (εσφαλμένα) το single. Η καθαρευουσιάνικη έκφραση "σε ένα και το αυτό μέρος" (μετάφραση ξένης, υποθέτω), έχει μια καιριότητα που κανένα υποκατάστατό της δεν διαθέτει πλήρως: στο ίδιο μέρος, σε ένα μόνο μέρος...σε ένα ενιαίο μέρος...

 

[Zazula]

Σημείωσα το παρακάτω ολίσθημα, αλλά δυστυχώς παρέλειψα να καταγράψω το πού (εκπομπή, κανάλι) το είδα και τώρα πια δεν θυμάμαι. Τελοσπάντων, το θέμα έχει να κάνει με ένα bomb range που αποδόθηκε «βεληνεκές της βόμβας». Το bomb range είναι τύπος τής καθομιλουμένης για το bombing range, και το bombing range στα καθ' ημάς αποδίδεται με τον όρο πεδίο βολής. Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που κακοπαθαίνει ο όρος σε υπότιτλους — παλιότερα είχα σημειώσει ότι σε μια ταινία τού Βαντάμ (στο Star) είχε αποδοθεί «σκοπευτήριο».

 

[nickel]

Στα shooting range και bombing range, αν δεν βοηθάει το κείμενο και έχεις μείνει μόνο στη σημασία range = βεληνεκές, την έχεις σίγουρη την πατάτα!

 

[Earion]

Το κανάλι της Βουλής χτες το βράδυ, σε ντοκιμαντέρ του BBC για τον Λεονάρντο ντα Βίντσι, είχε την άποψη ότι η έκφραση to raise the stakes high σημαίνει "σηκώνω τους πασάλους ψηλά". Εδώ το σχετικό βιντεάκι, στο 4:27.

 

[daeman]

...
Τα βλέπω κι ανεβάζω... τα παλούκια στον ουρανό. :twit:

Εμένα πείτε πως δεν με είδατε, σύμφωνοι;

 

[Alexandra]

Από τη σημερινή έντυπη Καθημερινή:

Αναρωτιέμαι από πόσα μάτια πέρασε το λάθος στον τίτλο πριν τυπωθεί.

 

[oliver_twisted]

Εμένα μου χτύπησε στο μάτι το η "κατάσταση" των τριών συγκρατουμένων της. Αμάν πια με αυτά τα εισαγωγικά. Δηλαδή τι θα λέμε; Ο ασθενής νοσηλεύεται σε κρίσιμη "κατάσταση" στον Ευαγγελισμό;

 

[Themis†]

Μα τι "λες" τώρα;

 

[SBE]

Εγώ από την άλλη δεν κατάλαβα τη φράση την τάδε ώρα παίρνουν από το κελλί την κοπέλλα και μετά διαπιστώνουν ότι είναι νεκρή. Την πήραν από το κελλί γιατί ήταν άρρωστη; Γιατί θέλανε να διαλύσουν το πάρτυ;

 

[nickel]

Καλημέρα. «Γερμανοί τυπολάτρεις ζητούν την απαγόρευση των ασπασμών» γράφει στο skai.gr σ' έναν από εκείνους τους τίτλους που μαγαρίζουν ολόκληρο το διαδίκτυο με την απερίσκεπτη αναπαραγωγή. Αλλά μόνο οι σκέτοι λάτρεις είναι λάτρεις. Οι υπόλοιποι είναι ειδωλολάτρες, βιβλιολάτρες, μοιρολάτρες, τυπολάτρες και άλλα περίεργα σε —λάτρες.

Το αστείο: στη διεύθυνση της σελίδας διαβάζουμε tupolatres.

 

[SBE]

Αναρωτιόμουν τι μεταφράσανε τυπολάτρες (γιατι εδώ που τα λέμε δεν τη λέμε και κάθε μέρα τη λέξη) και βλέπω στο μπιμπισι German etiquette group targets workplace kissing

 

[nickel]

Το άρθρο αρχίζει: «Την απαγόρευση των ασπασμών στο χώρο εργασίας ζητά ένας γερμανικός σύλλογος, υπέρμαχος των τύπων και της σωστής κοινωνικής συμπεριφοράς».

Μπορεί να είδαν στη Magenta: «strict observer of etiquette τυπολάτρης, λάτρης της εθιμοτυπίας».