metafrasi banner

septon = σηπτόν

nickel

Administrator
Staff member
Σκέφτηκα να προσθέσω εδώ ένα ενδιαφέρον εύρημα της χτεσινής ημέρας, μια και δεν θα βρείτε εύκολα τις λέξεις σε λεξικά — ούτε την αγγλική ούτε την ελληνική. Η αγγλική septon ήταν το όνομα που δόθηκε αρχικά στο άζωτο (nitrogen) και βασίστηκε στην ελληνική σηπτόν, ουδέτερο τύπο του επιθέτου σηπτός (α) «αυτός που αλλοιώνεται με τη σήψη, αυτός που τελικά σαπίζει» και (β) «σηπτικός, αυτός που προξενεί σήψη». Βρίσκουμε το σηπτόν στον Γαληνό και άλλα αρχαία ιατρικά συγγράμματα. Ο όρος oxide of septon (οξείδιο του σηπτού — ή οξίδιο του σηπτού, αν προτιμάτε τη διόρθωση) χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει το αέριο του γέλιου (nitrous oxide, κν. laughing gas, υποξείδιο του αζώτου ή ιλαρυντικό αέριο).

Γράφει στο OED:
septon Obs. [ˈsɛptɒn]
[mod.L., a. Gr. σηπτόν, neut. of σηπτός, vbl. adj. f. σήπειν to rot.
First in Fr. form septone, adopted by Brugnatelli, on the suggestion of Saltonstall, in Annales de Chimie (1798) XXIX. 181.]
A name for nitrogen, from its being regarded as the agent in putrefaction.


Βρήκα το παρακάτω όμορφο απόσπασμα σ' ένα βιβλίο (Crucibles: The Story of Chemistry from Ancient Alchemy to Nuclear Fission):

The four kept working, and in May, 1787, a treatise on the new nomenclature of chemistry was proposed before the French Academy. In Ireland that odd chemist, Kirwan, lying on his belly on a hot summer’s day before a blazing fire, and eating ham and milk, received the new language of chemistry with disdain. “So Lavoisier has substituted the word ‘oxide’ for the calx of a metal,” he sneered. “I tell you it is preposterous. In pronouncing this word it cannot be distinguished from the ‘hide of an ox.’ How impossible! Why not use Oxat?” He refused to agree to the new changes “merely to gratify the indolence of beginners.” But Lavoisier’s views prevailed. Professor Thomas Hope, at the University of Edinburgh, soon after his arrival from Paris, was the first teacher to adopt the new nomenclature in his public lectures. Dr. Lyman Spalding, at Hanover, New Hampshire, published some chemical tracts in the new system, using the name “septon” for nitrogen and “septic acid” for nitric acid, on the principle that nitrogen was the basis of putrefaction.

Τι τραβούσαν κι αυτοί με τις ορολογίες, χωρίς το διαδίκτυο να τα συζητάνε...
 
Τον όρο septon χρησιμοποιεί ως αντίστοιχο του ιερέα ο George Martin στο A Song of Ice and Fire. Δεν ξέρω αν χρησιμοποιείται η λέξη σε αγγλικά εκκλησιαστικά κείμενα, πάντως είναι καλή επιλογή.
 

nickel

Administrator
Staff member
Εντυπωσιάστηκα. Η λέξη είναι δική του, αλλά ενδεχομένως δεν έχει σχέση με την ελληνική. Διαβάζω εδώ:

* Sept - A temple of the Faith.
* Septon - A minister of the Faith. A female minister is called a septa.


Το sept, από το οποίο προφανώς φτιάχνει το septon, πρέπει να είναι ο (περιφραγμένος) χώρος < septum.

sept, n.1 [ad. L. sēptum: see septum.]
1. An enclosure; an area marked off for a special purpose; a fold (fig.).
[...] 1649 Jer. Taylor Gt. Exemp. ii. Ad. Sect. xi. 24 Jesus entred the Temple, and espyed a Mart kept in the holy Sept, A Faire upon holy ground. [...]

(OED)

septum Pl. septa
[a. L. sēptum, sæptum, f. sēpīre, sæpīre to enclose, f. sēpēs, sæpēs hedge.]
A partition; a dividing wall, membrane, layer, etc. [...]


Το περίφραγμα και, στην ιατρική, το διάφραγμα.
 

daeman

Administrator
Staff member
...
Προσθέτω από το OED τα σχετικά, απαρχαιωμένα επίθετα septous για το νιτρώδες (septous acid το νιτρώδες οξύ), με ορισμό απαράδεκτο από σύγχρονους χημικούς [septous acid, nitrous (or nitric) acid] και septite (a salt of septous acid; a nitrite or nitrate).

Το πλήρες κείμενο του A new nomenclature of chemistry: proposed by Messrs. de Morveau, Lavoisier, Berthollet and Fourcroy; with additions and improvements (1799) υπάρχει στο archive.org.
 

nickel

Administrator
Staff member
Όχι αν ισχύει η σχέση Lat. sēpēs / sæpēs > sēpīre, sæpīre > sēptum, sæptum > Eng. septum > sept > septon.
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Έχω παρατηρήσει, πάντως, ότι υπάρχουν νεότεροι αγγλόφωνοι συγγραφείς που παίρνουν ελληνική ορολογία όχι ανατρέχοντας στις ετυμολογικές αρχές μέσω λατινικών ή από τα αρχαία ελληνικά αλλά κατευθείαν από τα λεξικά της νέας ελληνικής. Σε αυτή την περίπτωση, η πορεία μπορεί να ήταν απλώς σεβάσμιος = σεπτός > septos > septon. :)
 

Earion

Moderator
Staff member
Εμένα μου φέρνει στο νου τον sexton, τον εκκλησάρη και οικονόμο ενός ναού.
 

daeman

Administrator
Staff member
Έχω παρατηρήσει, πάντως, ότι υπάρχουν νεότεροι αγγλόφωνοι συγγραφείς που παίρνουν ελληνική ορολογία όχι ανατρέχοντας στις ετυμολογικές αρχές μέσω λατινικών ή από τα αρχαία ελληνικά αλλά κατευθείαν από τα λεξικά της νέας ελληνικής. Σε αυτή την περίπτωση, η πορεία μπορεί να ήταν απλώς σεβάσμιος = σεπτός > septos > septon. :)
Ναι, έτσι πιθανολόγησα κι εγώ [πώς να τον πω αυτόν τον ιερέα; Για να δούμε μήπως βρω κάνα ελληνικό σχετικό, αρχαίο ή νέο (αφού το σεπτός είναι ήδη αρχαίο). Μπίνγκο! «Σεπτά και άχραντα πάθη»: «Σεπτός» > Septon που θυμίζει και τον sexton], αλλά και η ερμηνεία του Νίκελ δεν είναι καθόλου απίθανη, αν ο Μάρτιν ξεκίνησε τις ονομασίες από τον χώρο, το περίκλειστο ιερό, απροσπέλαστο από τους πολλούς. Τεσπά, όποιος καίγεται, ας του ηλεμηνύσει, έχω άλλους ψύλλους να καλιγώσω. ;)
Σέπτον σεπτόν, σέξ' τον άσεμνον κι άσ' τον να σήπεται.
 
Μάλλον έχει δίκιο ο Νίκελ, έπρεπε να το είχα σκεφτεί κι εγώ - ενδιαφέρουσα σύμπτωση όμως...
 

cougr

¥
Όσον αφορά το Septon του George R. R. Martin, μια ακόμη πιθανότητα είναι ότι η λέξη προέρχεται από το λατινικό septem που σημαίνει επτά· ο οποίος αριθμός αποτελεί επαναλαμβανόμενο μοτίβο στη σειρά των βιβλίων A Song of Ice and Fire .

Για παράδειγμα, η θρησκεία των Septon αποκαλείται η Πίστη των επτά και ο θεός τους αποτελείται από επτά πτυχές. Περισσότερα εδώ και εδώ (αναζητήστε το Seven/seven )
 
Top