Τα ζόμπι δεν είναι χορτοφάγα... και άλλες αξιομνημόνευτες μεταφράσεις τίτλων

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Έπρεπε να πας με σημείωμα στο χέρι, σαν αυτά που κρατάνε στις ληστείες.
 
LOL. Και με μέθοδο Αγγλικών άνευ διδασκάλου; Προβλέπω σε λίγο καιρό η τρόικα να βάζει στο μνημόνιο την απόκτηση Proficiency για σουβλατζήδες, ντελίβερι και τον βασικό μισθό των 500 ευρώ. :D
 

blackadder

New member
Γερμανικός τίτλος: 71 Fragmente einer Chronologie des Zufalls
Αγγλικός τίτλος: 71 fragments of a chronology of chance
Ελληνικός τίτλος: 71 συμπτώσεις

Η σύμπτωση, όμως, είναι μία...
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Κι αναρωτιέμαι: τι απέγιναν οι μαθητευόμενοι μάγοι; Η εταιρεία παραγωγής δεν τους έχει ματακούσει; Γιατί δεν είναι ένας και δύο, αλλά λεγεών! Στη λογοτεχνία και στο σινεμά.
Και πού να δεις τι τραβάει ο μεταφραστής όταν πρέπει να μεταφράσει τα extras του DVD, όπου αναφέρεται ο τίτλος της ταινίας και η άμεση αναφορά στην αντίστοιχη σκηνή από τη Φαντασία του Ντίσνεϊ. Τι κάνεις; Τα αφήνεις όλα αμετάφραστα και δεν αναφέρεται ούτε μία φορά ο "Μαθητευόμενος Μάγος"; Ή όταν μιλάς για τη σημερινή ταινία λες "Υποψήφιος Μάγος", ενώ όταν μιλάς για τη Φαντασία λες "Μαθητευόμενος Μάγος"; Διχασμός προσωπικότητας;

Σημειωτέον ότι δεν είμαστε η μόνη χώρα που αποφάσισε να αλλάξει τον τίτλο της ταινίας. To διέπραξε και η Γερμανία: Duell der Magier - Duel of the Magicians. Βλέπω τους τίτλους από 33 χώρες, που σημειωτέον εγκρίνονται και από την Ντίσνεϊ. Και ο ελληνικός τίτλος είναι εγκεκριμένος, εννοείται. Οι 31 χώρες διατήρησαν τον Μαθητευόμενο Μάγο, οι δύο πρωτοτύπησαν.
 
Από το ποστ του daeman θυμήθηκα την εξής εμπνευσμένη μετάφραση τίτλου:
Wag the Dog --> Ο Πρόεδρος, ένα Ροζ Σκάνδαλο και ένας Πόλεμος.
 

nickel

Administrator
Staff member
Τίτλοι ταινιών για γέλια και κλάματα (Σ)
ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΧΑΡΜΠΗΣ

Θυμάστε τους θρυλικούς «Blues Brothers» με τον πρόωρα χαμένο Τζον Μπελούσι και τον Νταν Ακρόιντ; Θυμάστε και πώς είχε μεταφραστεί ο πρωτότυπος αγγλικός τίτλος στα ελληνικά; «Οι ατσίδες με τα μπλε» – παρόλο που οι τύποι στην ταινία φοράνε μαύρα και το blues στον τίτλο προφανώς και έχει μουσική αναφορά. Αν πάμε ακόμα πιο πίσω, σε πιο σινεφίλ επιλογές, βρίσκουμε το αμίμητο «Πουλημένη από τη μάνα της» που ήταν η (μεταφραστική) μοίρα του... «La Strada» του Φελίνι. Ειδική «περιποίηση» είχαν και όλοι σχεδόν οι τίτλοι ταινιών των Μόντι Πάιθον: το «Life of Brian» μετατράπηκε σε «Ενας προφήτης, μα τι προφήτης», ενώ το «Holy Grail» κατέληξε σε «Αδερφάτο των Ιπποτών της Ελεεινής Τραπέζης». Η δε αγγλική κωμωδία «Full Monty» μετατράπηκε σε «Αντρες έτοιμοι για όλα» (σε βαθμό παρεξήγησης ίσως...).

Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί για τη δύσκολη και περίπλοκη διαδικασία της μετάφρασης. Στη λογοτεχνία μια καλή ή κακή μεταφραστική προσπάθεια μπορεί να αναδείξει ή να διαστρεβλώσει αντίστοιχα ένα έργο. Πρόκειται για πραγματική τέχνη που απαιτεί γνώσεις ειδικού αλλά και γενικότερου περιεχομένου καθώς και το κατάλληλο αισθητήριο ώστε να μεταφερθεί κατά το δυνατόν ακέραιο το πνεύμα του πρωτοτύπου. Κάτι αντίστοιχο –αν και όχι στον ίδιο βαθμό– ισχύει και με τις ταινίες. Ζώντας σε μια χώρα στην οποία δεν εφαρμόζεται το πρότυπο της μεταγλώττισης, που υπάρχει για παράδειγμα στην Ιταλία και τη Γαλλία, οι Ελληνες είμαστε «εκπαιδευμένοι» να παρακολουθούμε τη χαρακτηριστική διπλή σειρά των λευκών γραμμάτων ταυτόχρονα με το φιλμ επί της οθόνης.

Και αλήθεια είναι ότι συχνά παρατηρούμε «τέρατα». Από μια μερικώς λανθασμένη απόδοση λέξης μέχρι την πλήρη αλλαγή νοημάτων –των θηλυκών σε αρσενικά για παράδειγμα–, ο κατάλογος των λαθών που οφείλονται σε άγνοια, αδιαφορία ή απλή απροσεξία είναι ατέλειωτος. Παράλληλα, το ίδιο ή και περισσότερο ενδιαφέρον έχει η μεταφορά των πρωτότυπων τίτλων των ξένων ταινιών στα ελληνικά. Εκεί κι αν υπάρχουν «μαργαριτάρια». Ειδικά παλαιότερα που οι εταιρείες διανομής του εξωτερικού ήταν πιο χαλαρές ως προς την απόδοση του τίτλου, οι εγχώριοι διακινητές των ταινιών ένιωθαν την άνεση να μετατρέπουν και συχνά να παραποιούν εντελώς τον ξενόγλωσσο τίτλο ανάλογα με την έμπνευση της στιγμής.

Το «μαγείρεμα» παλαιότερα

Πώς ακριβώς όμως γινόταν –και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα γίνεται– το «μαγείρεμα»; Πρέπει να μιλήσεις με τον «Γιατρό», μου είπε αμέσως ο καλός συνάδελφος και σινέ-ειδικός Δημήτρης Μπούρας όταν του ανέφερα το θέμα. «Γιατρός» των υποτίτλων για τους παλιούς με πάνω από τέσσερις δεκαετίες στον χώρο, ο Διονύσης Μαρτινέγκος, με τον οποίο συναντηθήκαμε στην Πλάκα, είχε πολλές και ενδιαφέρουσες ιστορίες να διηγηθεί. «Παλιά τα πράγματα ήταν τελείως ανεξέλεγκτα στη μετάφραση των τίτλων. Αυτή συνήθως γινόταν ύστερα από ένα σύντομο brain storming του εισαγωγέα και του διευθυντή εκμετάλλευσης, με βασικό κριτήριο φυσικά την εμπορευσιμότητα. Στις καλές περιπτώσεις ο τίτλος προσπαθούσε να δώσει και ένα στίγμα του περιεχομένου της ταινίας». Πράγματι υπάρχουν μεταφορές ομολογουμένως επιτυχημένες όπως για παράδειγμα του «Annie Hall» το οποίο έγινε «Νευρικός εραστής» (θα μπορούσε να είναι και ο ορισμός της γουντιαλενικής περσόνας) και το «Police Academy» που πήγε στο πιο χιουμοριστικό «Η Μεγάλη των Μπάτσων Σχολή».

Σε πολλές περιπτώσεις πάντως οι εισαγωγείς συμβουλεύονταν τους τίτλους που είχαν δώσει σε άλλες χώρες και κατά περίσταση τους υιοθετούσαν, όπως έγινε με το θρυλικό «High Noon» το οποίο ακολούθησε το γαλλικό πρότυπο («Το τρένο θα σφυρίξει τρεις φορές»). Φυσικά, μια κατηγορία μόνες τους είναι (και σε αυτόν τον τομέα) οι ταινίες τρόμου. Ενδεικτικά μόνο αναφέρεται ότι το κάπως πεζό «Children of the Corn» αναβαθμίστηκε στο σαφώς παραστατικότερο «Ο δολοφόνος με το δρεπάνι». Αλλες φορές πάντως οι αλλαγές είναι πιο δύσκολο να αποδοθούν σε κάποια λογικοφανή εξήγηση. Γιατί άραγε το απλό και σαφές «Love and Death» να μεταφραστεί σε «Ειρηνοποιός» ή το «Venus in Furs» σε «Γυμνή Αφροδίτη» (μάλλον έτσι την ήθελε);

Σήμερα, η ακρίβεια

Στη σύγχρονη εποχή πάντως το φαινόμενο έχει περιοριστεί αρκετά. Πλέον προτιμάται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό η ακριβής μετάφραση ενώ δεν είναι λίγες και οι περιπτώσεις όπου ο πρωτότυπος τίτλος διατηρείται ως έχει. Εκτός της σαφώς μεγαλύτερης τριβής του κόσμου με την αγγλική γλώσσα, υπάρχει ένας ολόκληρος μηχανισμός προώθησης των ταινιών ο οποίος έχει απολύτως διεθνή χαρακτηριστικά και ενίοτε επιβάλλει στους εδώ διανομείς να μην προβαίνουν σε αλλαγές.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η δίψα για δημιουργία έχει σταματήσει. Από καιρού εις καιρόν όλο και κάποιος τίτλος θα εμφανιστεί για να μας αφήσει με το στόμα ανοιχτό, όπως με το μονολεκτικό «Brothers» το οποίο κάποιος άγνωστος ήρωας μετέτρεψε σε «Ουκ επιθυμήσεις την γυναίκαν του πλησίον σου» (Αμήν). Καμιά φορά όμως και οι παρεμβάσεις από το εξωτερικό δεν χαρακτηρίζονται από μεγάλο ορθολογισμό. «Θυμάμαι το 2000 για την ταινία “Titan After Earth” πως η ξένη εταιρεία επέμενε ότι έπρεπε να το μεταφράσουμε “Τιτάνας Α.Ε.” γιατί αυτή τη συντομογραφία είχαν χρησιμοποιήσει παγκοσμίως. Είδαμε και πάθαμε να τους πείσουμε ότι εδώ αυτό το όνομα παραπέμπει σε... τσιμέντα», μας είπε χαρακτηριστικά ο κ. Μαρτινέγκος.

«Εξτρεμιστής», «αναρχικός»

Μερικές επιπλέον μεταφορές τίτλων τόσο παλαιότερων όσο και πιο σύγχρονων, που μπορούν να χαρακτηριστούν τουλάχιστον αξιοπερίεργες: «The Shawshank Redemption» σε «Τελευταία έξοδος Ρίτα Χέιγουoρθ» (μεταφέρει τον τίτλο του βιβλίου αλλά και ένα όχι και τόσο συγκαλυμμένο σπόιλερ), «Jules et Jim» σε «Απολαύστε το κορμί μου» (θα μπορούσε να αναφέρεται και σε φιλμ πιο... πικάντικου περιεχομένου), «Dial M for Murder» σε «Καλέσατε Ασφάλεια Αμέσου Δράσεως» (οι εποχές ήταν δύσκολες), «Springfield Rifle» σε «Συνταγματάρχη, είσαι προδότης» (τουλάχιστον του έδωσαν και έναν βαθμό παραπάνω σε σχέση με την ταινία), «My Stepmother is an Alien» σε «Σεξογήινη» (χωρίς σχόλια), «Harsh Times» σε «Θάνατος στην Πόλη των Αγγέλων», «Due Date» σε «Μη σπρώχνεις, έρχομαι» (καλά ντε), «Failure to launch» σε «Τριαντάρης από σπίτι», «The Edukators» σε «Οι μέρες της αφθονίας σας είναι μετρημένες» (επαναστατική διάθεση).

Τέλος, εκτός των τίτλων αξίζει να αναφερθούν και σε ορισμένα μεταφραστικά ευτράπελα τα οποία είχαν να κάνουν είτε με τις αντιλήψεις του εκάστοτε μεταφραστή είτε με τις ειδικές συνθήκες και τις «ευαισθησίες» που υπήρχαν κατά καιρούς σε διάφορα ζητήματα. Ετσι, όταν σε κάποια παλιά ιταλική ταινία ο πρωταγωνιστής αναφωνεί «Viva Garibaldi!», η μεταφορά γίνεται στο πιο ελληνικό «Ζήτω ο Κολοκοτρώνης!». Επίσης, όπως μπορεί να φανταστεί κανείς, την περίοδο της δικτατορίας η λογοκρισία έκανε τις δικές της παρεμβάσεις. Στον «Πολίτη Κέιν», για παράδειγμα, στη χαρακτηριστική σκηνή με τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, που άλλα χαρακτηρίζουν τον ήρωα φασίστα και άλλα κομμουνιστή, τα φορτισμένα επίθετα αντικαταστάθηκαν με τα «εξτρεμιστής» και «αναρχικός» αντίστοιχα κατά τον υποτιτλισμό.

http://www.kathimerini.gr/770536/ar...grafos/titloi-tainiwn-gia-gelia-kai-klamata-s


Μια και αξίζει να το έχουμε κι εδώ ολόκληρο.
 

SBE

¥
Ωραίος ο Τιτάν Α.Ε. Την ταινία ούτε την έχω ακούσει, άρα μάλλον δεν ήταν αξιόλογη.
 

bernardina

Moderator
To Body Double ήταν μια ενδιαφέρουσα περίπτωση. Στα ελληνικά ο τίτλος μεταφράστηκε Διχασμένο Κορμί (παντελώς άσχετος με την υπόθεση του έργου), όμως εδώ συμβαίνει μια κατά λέξη μετάφραση να μην έχει το παραμικρό ενδιαφέρον --γιατί πόσο συναρπαστικό ακούγεται το "Αντικαταστάτης (ηθοποιού)";

edit: και για να προλάβω τον Ζάζουλα, αναφωνώ από μόνη, πανξουτόνι, πανξουτόνι! :laugh:
 

nickel

Administrator
Staff member
Από τα σημερινά μεζεδάκια του Σαραντάκου, σχόλιο για έναν από τους τίτλους στο άρθρο της Καθημερινής (#110):

Ένα ενδιαφέρον άρθρο στην Καθημερινή, για ένα θέμα που μας έχει απασχολήσει κι εδώ, τους μεταφρασμένους τίτλους κινηματογραφικών ταινιών. Το άρθρο το χαρακτηρίζω ενδιαφέρον επειδή έχει αρκετά στοιχεία, ιδίως τις απόψεις των ανθρώπων της δουλειάς, αλλά δεν συμμερίζομαι καθόλου την περιπαιχτική ή υποτιμητική διάθεση του συντάκτη, που αντικατοπτρίζεται και στον τετριμμένο τίτλο που διάλεξε.

Το πιο αστείο είναι ότι τουλάχιστον σε μια περίπτωση ο αρθρογράφος πιάνεται αδιάβαστος. Χαρακτηρίζει αξιοπερίεργη την απόδοση του τίτλου «The Edukators» σε «Οι μέρες της αφθονίας σας είναι μετρημένες», που θεωρεί ότι οφείλεται σε επαναστατική διάθεση. Ο σαρκασμός όμως γυρνάει μπούμεραγκ όταν δεν ξέρεις για ποιο πράγμα μιλάς. Η συγκεκριμένη ταινία είναι γερμανική-αυστριακή παραγωγή, και ο πρωτότυπος τίτλος της είναι Die fetten Jahre sind vorbei — δηλαδή ο ελληνικός τίτλος είναι αρκετά πιστή απόδοση του πρωτότυπου γερμανικού, ενώ ο αγγλικός (με τη λογική του συντάκτη, βέβαια) είναι “αξιοπερίεργος”.

http://sarantakos.wordpress.com/2014/06/14/meze-121/
 

Zazula

Administrator
Staff member
Spies Like Us => Οι κατάσκοποι που ήρθαν από τη ζέστη
 

nickel

Administrator
Staff member
Γέλασα πολύ με τον ελληνικό τίτλο της ταινίας The Hundred-Foot Journey. Το «ταξίδι» του αγγλικού τίτλου περιγράφει τη διαδρομή από το οίκημα που στεγάζει ένα ινδικό εστιατόριο στη μέση της μαγευτικής γαλλικής υπαίθρου μέχρι το απέναντι οίκημα, από την άλλη μεριά του δρόμου, το οποίο στεγάζει ένα επιτυχημένο γαλλικό εστιατόριο. Ο Αμερικανός συγγραφέας φρόντισε να δώσει μια ωραία στρογγυλεμένη απόσταση για το κυριολεκτικό και μεταφορικό ταξίδι του τίτλου. Πώς έγινε στα ελληνικά; Ένα ταξίδι 30,5 μέτρα μακριά. Απορείς γιατί δεν το έκαναν «Ένα ταξίδι 30,48 μέτρα μακριά», να γίνει πιο σωστό το μάθημα, μέχρι δεύτερο δεκαδικό. Πού είναι ο πρακτικός εισαγωγέας όταν τον χρειάζεσαι, να το κάνει «Ένα ταξίδι 30 μέτρων»;


 

SBE

¥
Ή όπως θα το έλεγε ο απλός λαός, ένα ταξίδι δυο βήματα.
 
Top