Ποιο ή ποιό από τα δυο ή δυό (ή δύο); Απαντήσεις σε ορθογραφικές απορίες

Χρησιμοποιούμε επίσης και όλον του τον στιγμιαίο μέλλοντα.


Προσθήκη nickel:
Ναι, μιλούσα μόνο για τον αόριστο. Το εκραγεί είναι ευρύτερα χρήσιμο: θα εκραγώ, να εκραγείς, έχει εκραγεί.
 
πόσο μάλλον ή πόσω μάλλον; πόσο μάλλον (σωστό εδώ και μερικούς αιώνες, λογικό, διαδεδομένο, δημοτική). Το πόσω μάλλον είναι απολίθωμα, πιθανότατα μπαμπινιωτισμός (επηρεασμένο από την προτίμηση του ΛΝΕΓ για την παλιά δοτική).

Μια χαρά τα λέει ο Σαραντάκος σήμερα εδώ:
https://sarantakos.wordpress.com/2015/03/18/posomallon/

Το τρελό είναι όταν βλέπουμε και τα δύο στο ίδιο κείμενο:
https://www.google.com/search?q=""πόσο"+μάλλον"++""πόσω"+μάλλον"&ie=utf-8&oe=utf-8

(Εξαιρούμε τα γλωσσολόγια και λαθολόγια...)
 
καθωσπρεπισμός ή καθωσπρεπεισμός; καθωσπρεπισμός

Η γραφή με -ει- υπάρχει μόνο στο ΕΛΝΕΓ και το Ορθογραφικό. Το Σχολικό και το Μικρό του Μπαμπινιώτη γράφουν καθωσπρεπισμός, όπως άλλωστε το ΛΚΝ και τώρα το Χρηστικό. Στο διαδίκτυο τα ευρήματα με -ει- είναι ελάχιστα, λιγότερα ακόμα και από τα επίθετα (καθωσπρεπίστικος).
 
πίρος ή πείρος; πίρος

QUvcO9.png


Όσοι παρακολουθούν τις συζητήσεις για τις σωστές ορθογραφίες θα έχουν ενημερωθεί ότι η λέξη πίρος γράφεται πια με ι και όχι με ει επειδή προέρχεται, όπως λένε οι ετυμολόγοι, από την ιταλική piro και όχι από ελληνικό ρήμα πείρω (=διαπερνώ). Αυτή την ορθογραφία προτείνουν όλα τα λεξικά. Στο Wiktionary και στο Χρηστικό αναφέρεται επίσης και ο πείρος.
 
:)
Βλ. και στο ίδιο νήμα, πριν από 20 αναρτήσεις (#85) -- στο γνωστό φόρουμ που ονομάζεται Λεξιλογία.
 
στη διαπασών ή στη διαπασόν; στη διαπασών

Από τα αρχαία («ἡ διά πασῶν χορδῶν συμφωνία»), απ' όπου έχουμε τη διαπασών (την οκτάβα) και το διαπασών (το όργανο), μέσω γαλλικού και αγγλικού diapason.
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html?lq=διαπασών&sin=all

Όχι «στη διαπασόν», όπως εδώ. Θα μπορούσε βέβαια να μας είχε έρθει σαν αντιδάνειο και θα φαινόταν λογικό το (ουδέτερου γένους) διαπασόν. Αλλά τότε, στη δημοτική, το διαπασό. Και θα το κλίναμε: του διαπασού, τα διαπασά. :-)
 
Παίζει στη διαπασών σημαίνει όμως πράγματι «με οξύτατο τόνο», όπως λέει το ΛΝΚ; Ή «στο μέγιστο της έντασης»;
 
Ενδιαφέρον ότι με μια σύντομη τουλάχιστον ματιά σε όσα λεξικά έχω στο σπίτι, αυτή η σημασία είναι τυπικά ελληνική. Ενδεικτικά, από τη συλλογή λεξικών εδώ μοιάζει απομονωμένη, σχετικά σπάνια (μου φαίνεται) και όχι πολύ κοντά στην ελληνική η σημασία a full, rich outpouring of melodious sound.
 
...
Δεν έχω συναντήσει στα αγγλικά τη σημασία της φράσης «στη διαπασών» όπως την εννοούμε σήμερα, της φουλ έντασης, ούτε σε λεξικά —όλα τα αγγλικά που έχω δει γράφουν στο diapason για harmony, concord, melodious, ενώ μόνο το OED έχει κάτι που πλησιάζει στη δική μας: transf. and fig. 4.a A rich, full, deep outburst of sound [1596 Nashe Saffron Walden 115 By your leaue they said vnto him (in a thundring yeoman vshers diapason)]— ούτε στην πράξη.

Το ΛΝΕΓ την ορίζει καλύτερα από το ΛΚΝ:

διαπασών (η/το) {άκλ.} 1. ΜΟΥΣ. (α) το διάστημα μουσικής κλίμακας ΣΥΝ. ογδόη (β) η έκταση μιας φωνής ή ενός οργάνου (από τον χαμηλότερο μέχρι τον οξύτερο φθόγγο)- ΦΡ. στη διαπασών (i) (για ήχο οργάνου ή ανθρώπινη φωνή) στο μεγαλύτερο ύψος τής κλίμακας, με τη μεγαλύτερη οξύτητα (ii) (κατ' επέκτ.) στη μεγαλύτερη δυνατή ένταση: το ραδιόφωνο έπαιζε όλη μέρα ~ και αναστατώθηκε η πολυκατοικία. 2. διαπασών (το) (i) μικρό κρουστό χαλύβδινο όργανο με στέλεχος που απολήγει σε δύο άκρα, η κρούση των οποίων παράγει τον φθόγγο λα και χρησιμοποιείται στο κούρδισμα των οργάνων (ii) μικρό πνευστό όργανο, που θυμίζει σφυρίχτρα, με προορισμό ανάλογο με τον παραπάνω.
 
Marinos said:
Παίζει στη διαπασών σημαίνει όμως πράγματι «με οξύτατο τόνο», όπως λέει το ΛΝΚ; Ή «στο μέγιστο της έντασης»;
Click to expand...

Αυτή η σημασία υπάρχει (ως πρώτη στη σειρά) και στο ΛΝΕΓ: «(α) (για ήχο οργάνου ή ανθρώπινη φωνή) στο μεγαλύτερο ύψος της κλίμακας, με τη μεγαλύτερη οξύτητα» και σαν δεύτερη σημασία «(β) στη μεγαλύτερη δυνατή ένταση» και ακολουθεί παράδειγμα με το ραδιόφωνο. Το Χρηστικό περιορίζεται στη δεύτερη: «πάρα πολύ δυνατά, στη μεγαλύτερη ένταση». Η επιλογή του ΛΚΝ είναι παραπλανητική.

(Με πρόλαβε ο daeman, βέβαια...)
 
...
Υπάρχει στο OED το παρωχημένο ρήμα diapasonŸ· η πρώτη σημασία του πλησιάζει στην εν λόγω (βοερώ και βροντερώ, δοτ.):

1. To resound sonorously. (intr. and trans.)

1608 Heywood Rape Lucrece i. i, What diapasons more in Tarquins name Than in a subjects? 1611 ― Golden Age iii. Wks. 1874 III. 48 Th' amazed sounds Of martiall thunder (Diapason'd deep).

2. intr. To maintain accord with.
1617 Wither Fidelia Juvenilia (1633) 479 In their chime, Their motions Diapason with the time.
 
ΜΗΣΥΦΑ ή ΜΥΣΥΦΑ; ΜΗΣΥΦΑ

Τα ευρήματα είναι σχεδόν μοιρασμένα, και θα βρείτε και τις δύο γραφές και σε επίσημους ιστοτόπους. Ωστόσο το ορθό αρκτικόλεξο είναι ΜΗΣΥΦΑ (= ΜΗ ΣΥνταγογραφούμενα ΦΑρμακα), κι έτσι θα το βρείτε στα σχετικά ΦΕΚ (Νόμοι & ΥΑ) και στο αρμόδιο υπουργείο moh.gov.gr (εκτός από ένα λάθος σε ΔΤ). Όσοι χρησιμοποιούν το ΜΥΣΥΦΑ το αντιστοιχίζουν στον όρο Μη Υποχρεωτικώς ΣΥνταγογραφούμενα ΦΑρμακα, αλλά αυτό δεν υποστηρίζεται από τα θεσμικά κείμενα και την κείμενη νομοθεσία.
 
κραιπάλη ή κρεπάλη; κραιπάλη

Η κραιπάλη ήταν για τους αρχαίους το μεθύσι και η ζαλάδα από το μεθύσι. Σήμερα είναι γενικότερα η ασυδοσία.

Η κρεπάλη δεν υπάρχει επισήμως αλλά θα μπορούσε να είναι (α) η πάλη με το κρέας, όπου χάνει το κρέας, ή (β) η κραιπάλη που οδηγεί στο κρεπάρισμα. Σύμφωνα με το διαδίκτυο, είναι μαγαζί όπου μπορείς να κρεπάρεις στις κρέπες.
 
Πες το ψέματα ή Πέστο ψέμματα; Πες το ψέματα.
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html?lq=ψέμα&sin=all

Θα το βρείτε γραμμένο συχνά και με τον δεύτερο τρόπο, αλλά εδώ έχουμε δυο πράγματα που έχουν αλλάξει:

1. Έχουμε πάψει να ενώνουμε τα ρήματα με τις αντωνυμίες. Τέρμα στα «μούπε» και «δώστου». Τώρα γράφουμε «μου ’πε» και «δώσ’ του» (βλ. δίνω στο Χρηστικό).
2. Το ψέμα το γράφουμε με ένα μ.

attachment.php



Pesto_psemmata.png
 
Ιδωμένη ή Ειδομένη; Εξαρτάται

Χαντζόπουλος στη σημερινή Καθημερινή


attachment.php



Eidomeni.jpg
 
αποβραδίς ή αποβραδύς; αποβραδίς, όπως και (ε)νωρίς, ολημερίς

Εκείνο που δεν δικαιολογείται με τίποτα είναι το διαδεδομένο :down: από βραδύς :down:.
 
nickel said:
Αύξηση έχουμε μόνο στον αόριστο: απηύδησα.
Click to expand...
Αν το χρησιμοποιήσουμε σαν ζωντανό ρήμα, ούτε τότε: Απαύδησα πια! (παρατηρήστε ότι το λήμμα στο ΛΚΝ δίνει στον αόριστο δευτερευόντως το απηύδησα).


Προσθήκη nickel: Ναι. Εννοούσα ότι αύξηση δεν έχει ο παρακείμενος. Δεν εννοούσα ότι ο αόριστος είναι μόνο «απηύδησα».
 
You must log in or register to reply here.
Back
Top