Your slip is showing: Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες (και μικρολαθάκια)

[nickel]

Σε ένα ενδιαφέρον άρθρο που θα μπορούσε να συζητηθεί στα πολιτικά νήματα («Πρώτη φορά Αριστερά: μπροστά στις μεγάλες τομές» του Αντώνη Λιάκου, στην Εποχή), βρήκα και ένα ωραίο γλωσσικό.

Γράφει: Η «βίαιη ωρίμανση» τώρα θα συμβεί, που το δάχτυλο είναι «επί των τύπων των ήλων».

Η εκδοχή «επί των τύπων των ήλων» είναι η λιγότερο συχνή, αν και δεν είναι σπάνια (μέχρι κι εδώ μέσα θα τη βρούμε).

Η βιβλική ρήση λέει «εις τον τύπον»: «Ἐὰν μὴ ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων καὶ βάλω τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων καὶ βάλω μου τὴν χεῖρα εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πιστεύσω». (Ιω. 20:25)

Στο διαδίκτυο τουλάχιστον η πιο διαδεδομένη εκδοχή είναι η παραφθορά «επί τον τύπον των ήλων». Φαίνεται ότι δεν πηγαίνει σε κάποιους η αιτιατική, οπότε φτάσαμε στη γενική μέσω πληθυντικού, «επί των τύπων». Άλλωστε, πολλοί οι ήλοι, πολλοί και οι τύποι.

 

[sarant]

Σε πέντε λεπτά ανεβαίνει το σημερινό μου όπου κατά απολύτως σατανική σύμπτωση ασχολούμαι (αν και όχι εκτενώς) με αυτή τη φράση χωρίς να έχω δει το συγκεκριμένο απόσπασμα.

Ως προς το εις τον τύπον/επί τον τύπον, στα κιτάπια μου βρήκα (αλλά δεν το γράφω) ότι και προ Διαδικτύου ήταν συχνός ο τ. με το "επί", πχ στο βιβλίο του Μαρκαντωνάτου για τις φράσεις αρχαίας προέλευσης ή στον "Αγάθο" του Βασιλειάδη.

 

[nickel]

Σατανικό, πράγματι!

Και για όποιον θέλει να θέσει τον δάκτυλό του στον τύπο των ήλων (ή στην ύλη του τύπου που τον λένε Σαραντάκο), εδώ:
https://sarantakos.wordpress.com/2015/04/20/thomas/

 

[AoratiMelani]

και προ Διαδικτύου ήταν συχνός ο τ. με το "επί"

Εγώ παιδιόθεν αυτόν τον τύπο θυμάμαι, με το επί (και είμαι του '66).

 

[pidyo]

Η εκδοχή «επί των τύπων των ήλων» είναι η λιγότερο συχνή, αν και δεν είναι σπάνια

Όταν ήμουν μικρός ήμουν βέβαιος ότι το σωστό ήταν «επί του τύπου των ήλων». Νομίζω ότι το «εις τον τύπον» μου φαινόταν πολύ γκρανγκινιόλ, κι έτσι το επί με γενική μου είχε φανεί πιο κομιλφό. Τις λεπτές διακρίσεις κίνησης και στάσης δεν τις ήξερα τότε.

 

[Costas]

Βρήκα στο ίδιο άρθρο και αυτό: "γιατί η συμφωνία τού κόσμου δεν είναι άπαξ δεδομένη", που θα 'πρεπε να 'ναι "άπαξ δια παντός".

 

[Zazula]

Σύμφωνα με το newsbeast.gr οι Liam & Noel Gallagher των Oasis είναι κυρίες!
http://www.newsbeast.gr/entertainment/music/arthro/812732/oi-oasis-epanenonodai-/

Θυμίζουμε τη διαφορά της γεν. πληθ. κυρίων και κυριών:
ο κύριος — οι κύριοι — των κυρίων
η κυρία — οι κυρίες — των κυριών

 

[drsiebenmal]

Μήπως υπονοεί ότι τα βρήκαν οι κυρίες τους (και τους έστειλαν να βγάλουν κανά φραγκάκι);

 

[SBE]

O ένας είναι ανύπαντρος, επομένως...

 

[Alexandra]

Πλάκα έχει ο Νίκος Ζαχαριάδης, αλλά κάποιος πρέπει να του μιλήσει για τον ενικό των ρημάτων. Υπάρχει και το "δικαιωνόταν" και το "αισθανόταν" και το "καθόταν". Ειδικά το υβρίδιο «ακουγόνταν» δεν τρώγεται με τίποτα. Όχι πως τα άλλα τρώγονται, δηλαδή.

Η αναμονή τόσων χρόνων, δικαιώνονταν.
Καθώς ο νέος «Δημοσθένης» (ναι, έτσι αισθάνονταν) κάθονταν στη θέση του...
Το «έτσι γαμάει ο Πειραιάς» που φωνάζουν στο γήπεδο, θα ακουγόνταν πλέον και γι αυτόν.​

Αλλιώς να προσλάβει επειγόντως διορθωτή στο μπλογκ του.

 

[sarant]

Δεν είναι ακριβώς λάθος, είναι διαλεκτικό, σαν να έγραφε "τον είπα". Είναι πολλοί που η μητρική τους διαλεκτος θέλει να χρησιμοποιούν και στο γ' ενικό του παρατατικού τον τύπο του γ' πληθυντικού, αυτός έρχονταν.

Δεν το έχω χαρτογραφήσει (ωραία ιδέα για άρθρο στο μπλογκ) αλλά έχω βρει στον Κρυστάλλη: Κι ο αχός του ακόμα, κι αυτός έρχονταν λυπητερός και βραχνός

 

[Earion]

Έτσι πρόχειρα μου έρχεται στο νου η Πηνελόπη Δέλτα, που λέει σταθερά έρχουνταν. Με -ου-.

 

[daeman]

Έτσι πρόχειρα μου έρχεται στο νου η Πηνελόπη Δέλτα, που λέει σταθερά έρχουνταν. Με -ου-.

Λεξιλογικώς:

Για το ικάντο, παραστατική η περιγραφή από την ίδια σελίδα των Εγγλεζονησιωτών:

Το ικάντο
Ο ικανταδόρος (εκείνος που έκανε το ικάντο) ηπερίμενε τα ψαροκάικα. Και, μόλις ηξεχώριζ' από μακριά τα άσπρα πανιά τως, ηφώναζε τούρκικα "Τσεσμελή Γκελίγιορ", για να ειδοποιήσει πως "τα τσεσμελήδικα έρχουνται". Για τσεσμελήδικα ψαροκάικα ηθεωρούντο ούλα όσα ηφέρνανε ψάρι απ' τή θάλσσα την όξω απ' το Ξώκαστρο τση Σμύρνης.
Το κάθε ψαροκάικο αφού ηπλεύριζε, τότες, οι μούτσοι του ηξε-μπαρκαίρνανε το ψάρι και το ρίχνανε απάνω στο σανιδένιο πάτωμα του Μπαλού-χανά, να γένει ούλο ένας σωρός, που αυτός ημπορούσε να ήτανε από 100 ώσαμ' 180 οκάδες. Κι οι ψαρέμποροι, που είχανε έρχει για να τ' αγοράσουνε, ηκλωτσούσανε με το ποδάρι τως, έτσι, το σωρό, που, με την αντίσταση που 'χε, ηκαραταίρνανε (υπολογίζανε, καρατάρε, ιταλ.=εξετάζω), πόσες οκάδες ημπορούσε να 'ναι. Και, τότες, ηαρχίνευε το ικάντο, κι ο ικαντοδόρος ηφώναζε "40 ρεάλια, 50 ρεάλια..." κ' ηανέβαζε το ποσό. Και στον τελευταίο, που θα ν' ήδινε τα πιότερα, ηφώναζε "σέντε λιμπερόζε" (ιταλ. σέντε=τοποθέτηση, λιμπερόζε=παραδοτή στον πλειστηριασμό), φράση που ησήμαινε πως η τιμή ηκαταχωρήθηκε.

...

αποκεί έρχουνται τ’ αρβανιτόσκυλα; αποκεί θα πάμε (Petsalis, adapted)
​

...
8) ο τόπος — γυρίζει. Πρβ. Catullum. «Qui nunc it per iter tenebricosum - illuc, unde negant redire quemquam». Πρβ. και Θεοκρ. Ειδ. XVII στ. 120. «αέρι τα κέκρυπται, όθεν πάλιν ουκέτι νόστος». Πρβ. Δημ. Άσμ. Γ. Χρ. Χασιώτου, Μυρολόγια. 28. «βουργάραις μ' εξεκίνησαν 'ς τ' αγύριστο ταξείδι — 'πού πάνουν και δεν έρχουνται και πίσω δεν γυρίζουν». Ο σύγχρονος του Shakespeare δραματικός ποιητής Marlowe εις προγενέστερον του Αμλέτου δράμα·
...

...
ζωή να 'χουν να χαίρουνται την Παλαβρογονία
...

...
Τη φωτογραφία (μια από πολλές) και το παρακάτω κείμενο τα πήρα από αυτή τη σελίδα με πλούσιο υλικό για το Ηράκλειο: http://history-pages.blogspot.gr/2012/10/blog-post_6403.html
...
Η κρήνη Μοροζίνι είναι το τελευταίο τμήμα του μεγάλου υδρευτικού έργου του Ηρακλείου, και στα θεμέλιά της κρύβει την υπόγεια δεξαμενή, όπου έρχονταν το νερό με επιφανειακούς και υπόγειους αγωγούς από τις Αρχάνες, 15 χιλιόμετρα μακριά από το Ηράκλειο. Εντυπωσιακός είναι ο έξυπνος τρόπος που είχαν επινοήσει οι Ενετοί για να κάνουν το νερό να αναβλύζει από το στόμα των λιονταριών χωρίς τη χρήση κάποιας αντλίας που θα το ανέβαζε από την υπόγεια δεξαμενή.
...

 

[Hellegennes]

Δεν είναι ακριβώς λάθος, είναι διαλεκτικό, σαν να έγραφε "τον είπα". Είναι πολλοί που η μητρική τους διαλεκτος θέλει να χρησιμοποιούν και στο γ' ενικό του παρατατικού τον τύπο του γ' πληθυντικού, αυτός έρχονταν.

Υπάρχει και το αντίστροφο διαλεκτικό: ο τύπος του ενικού αντί για τον πληθυντικό.

 

[sarant]

Ναι, υπάρχει και το αντίστροφο διαλεκτικό: αυτοί ερχόταν, αλλά είναι αρκετά σπανιότερο.

Δαεμάνε, παραθέτεις αποσπάσματα από δύο ξεχωριστά φαινόμενα, το ένα είναι η χρήση του γ'΄πληθ. στον ενικό (αυτός έρχονταν/έρχουνταν) και το άλλο είναι η χρήση του τύπου -ουνται/ουνταν αντί -ονται/ονταν. Ως προς το δεύτερο, έχω την εντύπωση ότι ήταν πολύ συχνός (μπορεί και ο κυρίαρχος) τύπος πριν από 100 χρόνια ενώ σήμερα είναι ζήτημα αν ακούγεται.

 

[daeman]

...
Δαεμάνε, παραθέτεις αποσπάσματα από δύο ξεχωριστά φαινόμενα, το ένα είναι η χρήση του γ'΄πληθ. στον ενικό (αυτός έρχονταν/έρχουνταν) και το άλλο είναι η χρήση του τύπου -ουνται/ουνταν αντί -ονται/ονταν.

Σαφώς και προφανώς, αλλά δεν ήθελα να γεμίσω ποστ τον τόπο.

...
Ως προς το δεύτερο, έχω την εντύπωση ότι ήταν πολύ συχνός (μπορεί και ο κυρίαρχος) τύπος πριν από 100 χρόνια ενώ σήμερα είναι ζήτημα αν ακούγεται.

Έτσι νομίζω κι εγώ, και όχι μόνο στα -ονται / -ονταν:

Έξω στο δρόμο μια φωνή:
- Καλά, μητέρα, έρχουμαι.

~ Ρίτσος, Χώρος


Έρχουμαι μαζί σας, να κάμω χάζι.
...
Έρχουμαι, άγιε ηγούμενε, αποκρίθηκε ο καλόγερος και τράβηξε το μάνταλο της πόρτας.
...
Ο Βούδας κούνησε το κεφάλι. Όχι, είπε, δεν έρχουμαι.
...
φεύγω αλάργα κι έρχουμαι· ένα και το έχε γεια, ένα και το καλώς σε βρήκα.
...
«Έρχουμαι!» της αποκρίθηκες, κι ακολούθησες χαμογελώντας τη γυναίκα
...
κι έρχουμαι τώρα πια που τέλεψε η μάχη να ξαπλώσω δίπλα σου
...
Η νεαρή βιβλιοθηκάριος της Γαλλικής Βιβλιοθήκης του Φριβούργου απορούσε να με βλέπει να έρχουμαι τόσο συχνά και να δανείζομαι όλο και περισσότερα βιβλία.
...
Ναι, ξέρω πούθε έρχουμαι· αχόρταγος σαν τη φλόγα καίω και καίγουμαι.

~ Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο


Όχι, χριστιανές μου, είπε· δε θέλω τίποτα. Τώρα που θα πάτε στο σπίτι σας, έρχουμαι και μου δίνετε ό,τι προαιρείστε.

~ Καρκαβίτσας, Ο ζητιάνος


Ο άνθρωπος απήντησε με το βραχνόν τραγούδι του:

Έρχουμαι, κυρά μ’, δεν έρχουμαι,
όξω στην πόρτα στέκουμαι,
βρέχει ουρανός και βρέχουμαι.

~ Παπαδιαμάντης, Το σπιτάκι στο λιβάδι

---

...ενώ σήμερα είναι ζήτημα αν ακούγεται.

Πώς, πώς, ακούγεται.

Για έλα για θα έρχουμαι - Χρύσανθος

Ναι, ξέρω πούθε έρχουμαι· αχόρταγος σαν τη φλόγα καίω και καίγουμαι.

 

[nickel]

Με την ευκαιρία, ας θυμίσουμε στους περαστικούς ότι η γραμματική ζητά να διακρίνουμε τον ενικό από τον πληθυντικό στο τρίτο πρόσωπο του μεσοπαθητικού παρατατικού σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, π.χ.

αγχωνόταν – αγχώνονταν
ανακουφιζόταν – ανακουφίζονταν
βρεχόταν - βρέχονταν
κρυβόταν - κρύβονταν
παιδευόταν – παιδεύονταν
ζεσταινόταν - ζεσταίνονταν
μολυνόταν – μολύνονταν
επενδυόταν – επενδύονταν
αναβαλλόταν – αναβάλλονταν
παραγόταν – παράγονταν
μιλιόταν – μιλιόνταν, μιλιόντουσαν
αγαπιόταν(ε) – αγαπιόνταν(ε), αγαπιόντουσαν
θυμόταν – θυμόνταν(ε), θυμούνταν, θυμόντουσαν

Όμοια έχουμε σε ρήματα σε –ούμαι όπως:
αγνοούνταν
στερούνταν
Όλα τα ~ποιούνταν (εκτός αν λέτε ~ποιείτο)
θεωρούνταν
αποτελούνταν
εξαιρούνταν

 

[daeman]

...
Έχουμε και νήμα, ασφαλώς: Όψεις του μεσοπαθητικού παρατατικού.

 

[Alexandra]

Με την ευκαιρία, ας θυμίσουμε στους περαστικούς ότι η γραμματική ζητά να διακρίνουμε τον ενικό από τον πληθυντικό στο τρίτο πρόσωπο του μεσοπαθητικού παρατατικού σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, π.χ.

Ε, ναι.

 

[SBE]

Δεν απαγορεύεται όμως να γράφει με διαλεκτικούς τύπους κάποιος στο μπλογκ του.