καντήλες και καντήλια

nickel

Administrator
Staff member
Η καντήλα είναι το καντήλι που κρέμεται. Το καντήλι μπορεί να είναι καντήλα, μπορεί και να μην κρέμεται — να είναι ακουμπισμένο κάπου.

Με το vigil lamp έχουμε αποφύγει τη γενικότητα του oil lamp. Για την καντήλα θα πούμε hanging vigil lamp ή hanging votive lamp (έτσι πουλάει τις καντήλες το Amazon.com).

Προσοχή: το ρώσικο lampada δεν είναι ούτε χορός (lambada) ούτε λαμπάδα. Είναι η καντήλα.

Το καντήλι και η καντήλα είναι ελληνιστικής προέλευσης, από το λατινικό candela (κερί, λύχνος από κερί), που έδωσε το αγγλικό candle. Αναρωτιέμαι πώς και γλίτωσε η λέξη την απλοποίηση και δεν την κάναμε *καντίλι

Τις φουσκάλες δεν ξέρω γιατί τις είπαμε καντήλες. Το ΛΚΝ λέει: «ίσως επειδή μπορεί να προξενήσει κάψιμο».

Μερικές προτάσεις για αποδόσεις:

καντήλι = vigil lamp, (votive) oil lamp
καντήλα = hanging vigil lamp, hanging votive lamp | (φουσκάλα) blister
βγάζω καντήλες = get blisters, break out in a rash | (μτφ.) see red
κατεβάζω καντήλια = swear one’s head off, hurl abuse in all directions
καντηλανάφτης = verger, candlelighter — http://lexilogia.gr/forum/showthread.php?12159-καντηλανάφτης-verger-candlelighter
 

nickel

Administrator
Staff member
Επίσης: candela (cd) είναι η μονάδα φωτεινότητας στη φυσική.
Που ενίοτε τη μεταγράφουμε (βλέπω καντέλες) και άλλοτε τη μεταφράζουμε σε νέα κηρία (πληθυντικός είναι αυτός).

Η λέξη που έδωσε σε εμάς το καντηλέρι, το επιτραπέζιο κηροπήγιο (candlestick, candleholder), έδωσε στους Αγγλοσάξονες το chandelier, τον πολυέλαιο.
 

nickel

Administrator
Staff member
Το γνωστό όνομα Τσάντλερ προέρχεται από τον chandler, τον κηροποιό. Αυτός διευρύνει το εμπόρευμά του όταν γίνεται ship's chandler, εφοδιαστής πλοίων, «σιψάντης» στη γλώσσα των ναυτικών.
 
Τις φουσκάλες δεν ξέρω γιατί τις είπαμε καντήλες. Το ΛΚΝ λέει: «ίσως επειδή μπορεί να προξενήσει κάψιμο».
Φαντάζομαι ότι η χρήση της «καντήλας» εδώ είναι αρκετά χαλαρή, αλλά νομίζω ότι λέγεται κυρίως για τους πομφούς και όχι τις φουσκάλες.
Έμαθα επίσης ότι λέγονται και «φλούμπες» ή «φλουμπέτες» :-D :-D
 
Πέρα από τα καντήλια που κατεβάζουμε, στο φρασεολογικό τμήμα έχουμε ακόμα το:
* σώθηκε το λάδι απ' το καντήλι του / έχει ακόμα λάδι το καντήλι του
* άναψε τα καντήλια = μέθυσε, παλιά έκφρ. (π.χ. στον Παπαδιαμάντη αλλά όχι μόνο) σήμερα ξεχασμένη
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Συγγενής, λέει το ΛΚΝ, είναι και η καντηλίτσα (ο ναυτικός κόμπος). Καντηλίτσα, λέει το ίδιο λήμμα, είναι και μια κατασκευή όπου στέκεται ο εργάτης που χρωματίζει το πλοίο (σημασία που δεν είχα ξανακούσει)...
 

nickel

Administrator
Staff member
Ελπίζω να μη φτάσουμε κάποια στιγμή να λέμε «Ουδέν καινόν υπό τον ήλιον της Λεξιλογίας».
 
Top