Your slip is showing: Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες (και μικρολαθάκια)

[Zazula]

Εμένα αυτό που μου κάνει εντύπωση στις μεταγλωττίσεις της τηλεόρασης είναι γιατί τέτοια προφανή λάθη δεν διορθώνονται στην ώρα της ηχογράφησης, όπου εμπλέκονται πολλά άτομα και βλέπουν ότι κάτι δεν πάει καλά.

Κι εμένα εκείνο που με κάνει να αναρωτιέμαι κάθε φορά που ακούω / διαβάζω στο τέλος κάθε μεταγλωττισμένης / υποτιτλισμένης εκπομπής «Επιμέλεια: Τμήμα Υποτιτλισμού, Μεταγλωττισμού και Ελέγχου, Διεύθυνσης Προγράμματος ΕΡΤ» είναι τι στο καλό εννοούν με τον όρο «Επιμέλεια» (και πόσο το πληρώνω, ως φορολογούμενος ).

 

[straydog]

Σε επεισόδιο του America's next top model, το οποίο είναι γυρισμένο στην Ολλανδία, ένας κριτής ρωτάει αν στο διαφημιστικό που μόλις είδε η κοπέλα μίλησε dutch. "Γερμανικά ήταν αυτά;", αναρωτιέται ο υποτιτλιστής. Και επιμένει σε αυτό, και τις επόμενες 3-4 φορές που αναφέρεται η λέξη dutch στη συνέχεια... It's all german to me...

 

[nickel]

Η απόδοση του Dutch σαν Deutsch δεν συμβαίνει για πρώτη φορά, αλλά δεν μπορεί να συναγωνιστεί την απόδοση του Swiss σαν σουηδικός κ.τ.ό. :)

 

[drsiebenmal]

Για να μην πω ότι...

 

[Alexandra]

Αναρωτιέμαι, ο μεταφραστής που δεν αναγνωρίζει τη λέξη Dutch, και νομίζει ότι είναι γερμανικά, τι θα έγραφε αν άκουγε τη λέξη German, και πώς θα απέδιδε στα αγγλικά τη λέξη "ολλανδικά";

 

[Anni]

Αν πιστεύεις ότι είναι πασίγνωστο στους τηλεθεατές ένα τόσο εξειδικευμένο γεγονός όπως το ποια εταιρεία έχει αναλάβει αποκλειστικά τον υποτιτλισμό ενός καναλιού, τότε δεν χρειάζονται δικά μας σχόλια για να γίνει αυτή η παρεξήγηση που αναφέρεις. Ο κάθε ενημερωμένος τηλεθεατής που δεν είδε την ταινία μέχρι το τέλος, θα έχει ήδη νομίσει, προφανώς εσφαλμένα, ότι στην καινούργια εταιρεία οφείλεται ο υποτιτλισμός, και είμαι σίγουρη ότι πολλοί δεν θα άντεξαν να τη δουν μέχρι τέλους. Από την άλλη πλευρά, θα ήταν τιμή μας να μας διαβάζουν τόσο πολλοί τηλεθεατές που να αντλούν τα συμπεράσματά τους από μας, αλλά είναι σίγουρο ότι δεν έχουμε τόσο μεγάλο κοινό.

Αλλά δεν καταλαβαίνω πού είναι το πρόβλημα: Το κανάλι ξέρει ότι ο υποτιτλισμός της ταινίας που προέβαλε δεν ήταν της καλής εταιρείας, άρα δεν πρόκειται να της ζητήσει ευθύνες. Επίσης, οι θεατές που είδαν μέχρι τέλους την ταινία το ξέρουν, αλλά γενικά, είναι γνωστό ότι η συντριπτική πλειονότητα των τηλεθεατών δεν ενδιαφέρεται ποιας εταιρείας ήταν ο υποτιτλισμός. Αυτοί που ανήκουν στο στενό κύκλωμα των μεταφράσεων/υποτιτλισμού, πίστεψέ με, ξέρουν και χωρίς να αναφέρουμε ονόματα.

Δεν τίθεται ούτε θέμα ευθυνών, ούτε πόσοι τηλεθεατές διαβάζουν αυτό ή κάποιο άλλο χώρο συζητήσεων, ούτε από ποιους θα ζητήσει ευθύνες το κανάλι. Προσωπικά, τίποτα από αυτά δεν με αφορούσε όταν το έγραψα, γιατί κανένα από τα πιο πάνω δεν άπτεται των ενδιαφερόντων μου.
Απλώς, μια ολόκληρη εταιρεία ξεσηκώθηκε χωρίς λόγο, καθώς έχει ήδη παραδώσει ένα αντίγραφο της συγκεκριμένης ταινίας στο κανάλι (ξέρεις, από αυτές που τα κανάλια κρατούν στην άκρη για μελλοντική χρήση)...
Δεν έχει σημασία αν το κύκλωμα είναι στενό ή φαρδύ. Κάποιοι ξέρουν, αλλά πολλοί δεν ξέρουν. Απλώς το ανέφερα γιατί θεωρώ σκόπιμο να αναφέρονται οι επωνυμίες, ειδικά όταν καταγγέλλουμε κάτι...:)

 

[Alexandra]

Anni, αν έχεις προσέξει, τα σχόλια για γκάφες και αμαρτήματα συναδέλφων και εταιρειών δεν γίνονται με σκοπό να στιγματίσουν ούτε να διασύρουν. Γίνονται καταρχάς για πλάκα, κατά δεύτερον για παραδειγματισμό κάποιων ώστε να είναι πιο προσεκτικοί, και τέλος για να βοηθήσουν συναδέλφους να αποφύγουν ανάλογες γκάφες στο μέλλον. Το φόρουμ δεν είναι εφημερίδα, όπου ο δημοσιογράφος θεωρεί καθήκον του να καταγγέλλει τους πάντες με τα ονόματά τους. Αλλά ακόμα και στις εφημερίδες, διαβάζουμε για "γνωστό επιχειρηματία" ή για "τριανταπεντάχρονη ύποπτη" κλπ. Δεν ξεσηκώνονται όλοι οι άλλοι γνωστοί επιχειρηματίες να ζητήσουν στην εφημερίδα να διευκρινίσει για ποιον μιλάει.

 

[nickel]

Θα μου πείτε ότι δεν είναι ακριβώς λάθος, οπότε το καταθέτω:

(1) σαν παραξενιά μου και
(2) σαν έμμεση ρεκλάμα για το σημερινό νήμα του Σαραντάκου (εννοώ «plug» και ακόμα περιμένει το σχετικό νήμα την προσθήκη του)

Τίτλος του χτεσινού άρθρου του Χ.Μ. (μεταφράζει το όνομα παιχνιδιού στα λουναπάρκ, Whack a banker): Κτυπήστε έναν τραπεζίτη.

Παραξενιά 1α: Χτυπήστε έναν τραπεζίτη.
Παραξενιά 1β: Βαρέστε έναν τραπεζίτη.
(Αλλά «χτυπήστε έναν καπουτσίνο» — με την άλλη σημασία :) )

Ασχολούμαι με αυτά τα ανούσια για να κάνω πάσα στα λιγότερο ανούσια του σαραντάκειου σημειώματος.

 

[Palavra]

Από όπου, βάσει του σχολίου 9, καταλήγουμε εδώ.
*Αίολες οι κατηγορίες; Αίολες; Σιγά μην είναι και ο Αίολος Κεντέρης!

 

[StellaP]

Σύμφωνα με το λεξικό Δημητράκου, που προσωπικά εμπιστεύομαι χρόνια τώρα :
αίολος: ευκίνητος, ορμητικός, ακτινοβόλος, λαμπρός, ευμετάβολος και δόλιος, πανούργος,
έωλος : παλαιός, μπαγιάτικος, απηρχαιωμένος, ανούσιος, αηδής, οκνηρός, άτολμος και ο υποφέρων εκ μέθης της προτεραίας (hangover).
Διαλέγετε και παίρνετε.

 

[SBE]

Το καλοκαίρι η Αλεξάνδρα μας είχε γνωρίσει την τοπική πολύγλωσση εφημερίδα της Μεσσηνίας. σήμερα κάποιος μου έστειλε το πολύγλωσσο μπλογκ με μια είδηση-σοκ.
Σοκ η μετάφραση, φυσικά. Αλλά και τα ελληνικά δεν πάνε καλύτερα. Ώρες μαρτυρίου έζησε το θύμα καθώς ο δράστης την έσυρε μερικά μέτρα με το ιχ του. Μα καλά, το ιχ ήταν σαλιγκαροκίνητο;
Άσχετο, αλλά εδώ χιονίζει αυτή τη στιγμή.

 

[kapa18]

Το καλοκαίρι η Αλεξάνδρα μας είχε γνωρίσει την τοπική πολύγλωσση εφημερίδα της Μεσσηνίας. σήμερα κάποιος μου έστειλε το πολύγλωσσο μπλογκ με μια είδηση-σοκ.
Σοκ η μετάφραση, φυσικά. Αλλά και τα ελληνικά δεν πάνε καλύτερα. Ώρες μαρτυρίου έζησε το θύμα καθώς ο δράστης την έσυρε μερικά μέτρα με το ιχ του. μα καλά το ιχ ήταν σαλιγκαροκίνητο;

The minor Roma she was taken to hospital with minor injuries on the body and ends.
Όλα τόσο μάινορ... Μόνο ένα μέητζορ: το κολπέτο του αναγνώστη!

 

[Zazula]

Οι «ώρες» μπορεί να περιλαμβάνουν και το χρονικό διάστημα με τους μαρτυρικούς πόνους που ακολούθησαν ως συνεπακόλουθο του τι είχε υποστεί η κοπέλα. :)

 

[danae]

Προφανώς πρόκειται για μηχανική μετάφραση, αφού σε άλλη είδηση συναντάμε τις ενδιαφέρουσες αποδόσεις "νέα παιδιά" > "new children" και διασωληνωμένοι > "diasolinomenoi". (Also introduced and diasolinomenoi hospitalized in Intensive Care Units in critical condition following the patients, the new confirmed cases of influenza (I1N1) 2009:)

 

[Zazula]

Ρε παιδιά, ακόμη και το Πρωίας εν έτει 1933 ήταν σαφέστατο: μόνον ο τύπος γραφτό σημαίνει το πεπρωμένο, το μοιραίο. Ε, κάποιοι προτιμούν το «ήταν *γραπτό να τα καταφέρουμε». Μπράβο, καλά τα καταφέρατε!

YΓ Κάποια από τα ανωτέρω ευρήματα αφορούν κανονική χρήση τού ουδ. επιθ. γραπτό "σε γραπτή μορφή".

 

[Alexandra]

Ρε παιδιά, ακόμη και το Πρωίας εν έτει 1933 ήταν σαφέστατο: μόνον ο τύπος γραφτό σημαίνει το πεπρωμένο, το μοιραίο. Ε, κάποιοι προτιμούν το «ήταν *γραπτό να τα καταφέρουμε». Μπράβο, καλά τα καταφέρατε!

Έχω διαπιστώσει ότι σε κάποιες οικογένειες που μεγάλωσαν τα παιδιά τους στη δεκαετία του 50 και του 60, κυριαρχούν τέτοιες "σουσουδίστικες" διορθώσεις των "λαϊκών" γλωσσικών τύπων. Χαρακτηριστικά λέω ότι από μια φίλη (που τυχαίνει να είναι και φιλόλογος) ακούω τις λέξεις:
πηδήκτηκαν, θα ανοικτούν, θα δεκτώ, καληνύκτα, σικτιρίζω
και πολλά άλλα που δεν μου έρχονται τώρα στο μυαλό. Εν ολίγοις, έχουν εξοριστεί από τον λόγο της τα χυδαία "χτ", "χθ" και έχουν αντικατασταθεί με "κτ".
(Το καληνύκτα δεν είναι λάθος, βέβαια, αλλά ακούγεται κάπως περίεργα από το στόμα ανθρώπου που κατά τα άλλα διανθίζει το λόγο του με εκφράσεις της νεολαίας και της αργκό.)

 

[tsioutsiou]

Ό,τι να 'ναι... Σε επεισόδιο της τηλεοπτικής σειράς με τον Αλαντίν που έδειξε τώρα η ΝΕΤ, όλη η γνωστή παρέα βρίσκεται παγιδευμένη σ' έναν χώρο που γεμίζει γοργά με νερό. «I'll pull the plug» λέει το τζίνι, και βουτά για να βγάλει το πώμα, την τάπα που κρατά τον χώρο κλειστό, ώστε ν' αδειάσει το νερό και να σωθούν. «Θα βγάλω την πρίζα» λέει η μεταγλώττιση... Σωστά, μην έχει ρεύμα και πάθουμε καμιά ηλεκτροπληξία με τόσο νερό...

:))
Είχε μήπως και unplugged υπόκρουση να σου φεύγει η τάπα;

 

[nickel]

Από τα λάθη που περνάνε και δεν τα παίρνεις χαμπάρι — εκτός αν έχεις δει την ταινία. Κριτική του Νίνου Φενέκ Μικελίδη για την Αβατάρα του Κάμερον:

Ο πρωταγωνιστής Τζέικ Σάλι (Σαμ Γουέρδινγκτον), ένας πρώην ναυτικός, καθηλωμένος σε αναπηρική καρέκλα...

Όπως διαβάζουμε και στην Wikipedia:
The story's protagonist, Jake Sully (Sam Worthington), is a former U.S. Marine who was wounded and paralyzed from the waist down in combat on Earth.

Το επίθετο marine σημαίνει ναυτικός (και θαλάσσιος ή θαλασσινός), το λένε και τα λεξικά (marine insurance = ναυτική ασφάλιση, marine biology = θαλάσσια βιολογία κ.ο.κ.), αλλά το ουσιαστικό είναι ο πεζοναύτης. Κάποτε σήμαινε και σκέτος ναύτης, σημαίνει ακόμα το ναυτικό (σε λόγιες χρήσεις), αλλά άλλο sailor, seaman ή και mariner (βλ. The Rime of the Ancient Mariner, Η μπαλάντα του γέρου ναυτικού του Κόλεριτζ) και άλλο marine. Σ' αυτή τη διαφορά βασίζεται και ο ιδιωματισμός Tell it to the marines, Αλλού (να τα πεις) αυτά. Οι πρώτοι πεζοναύτες, οι Βρετανοί Royal Marines, νεοσύλλεκτοι στρατιώτες που τους έστελναν να υπηρετήσουν σε πλοία, ήταν εντελώς στραβάδια, αφελείς και απονήρευτοι δίπλα στους έμπειρους ναυτικούς του πλοίου. Ο ιδιωματισμός στην πλήρη αρχική του μορφή έλεγε: You may tell that to the marines, but the sailors will not believe you. Θα το χάψουν οι πεζοναύτες, αλλά όχι οι ναύτες.

 

[Alexandra]

Μια απορία:
Όποιος δεν έχει δει την ταινία, λογικό είναι να μην ξέρει ότι ο πρωταγωνιστής είναι πεζοναύτης και όχι ναυτικός. Ο κύριος που έγραψε την κριτική, δεν είδε πρώτα την ταινία; Ή η κριτική του δεν είναι κριτική, αλλά μετάφραση κειμένου που έτυχε να βρει κάπου;

 

[Zazula]

Πολύ εύστοχη (και εύλογη) η απορία τής Αλεξάνδρας. Άλλο σενάριο (που να εξηγεί την γκάφα) είναι ότι η εφημερίδα δεν κάνει εδώ πραγματική κριτική τής ταινίας, αλλά απλώς δημοσιεύει το δελτίο τύπου τής εταιρείας διανομής (συχνότατο φαινόμενο για βιβλία, παραστάσεις κλπ), το οποίο περιείχε το λάθος από άστοχη μετάφραση (πιθ. από κάποιον υπάλληλό της) του πρωτότυπου δελτίου τύπου.

Σ' αυτή τη διαφορά βασίζεται και ο ιδιωματισμός Tell it to the marines, Αλλού (να τα πεις) αυτά. Οι πρώτοι πεζοναύτες, οι Βρετανοί Royal Marines, νεοσύλλεκτοι στρατιώτες που τους έστελναν να υπηρετήσουν σε πλοία, ήταν εντελώς στραβάδια, αφελείς και απονήρευτοι δίπλα στους έμπειρους ναυτικούς του πλοίου. Ο ιδιωματισμός στην πλήρη αρχική του μορφή έλεγε: You may tell that to the marines, but the sailors will not believe you. Θα το χάψουν οι πεζοναύτες, αλλά όχι οι ναύτες.

Το ρωσικό ισοδύναμο της φράσης tell it to the marines είναι: расскажи это своей бабушке (κατά λέξη: "αυτό να το πεις στη γιαγιά μου"). Το "κατά λέξη" θα το ακούσετε από ρωσόφωνους ή ρωσοπόντιους, οπότε το βάζω για να μην αναρωτιέστε.