Επώνυμα με δύσκολες καταλήξεις

Εύγε, Earion! :) [ΣτΖ: Ο Πάπυρος έχει τρεις με το όνομα Καμπούρογλους: Γρηγόριο, Δημήτριο και Ιωάννη (Φλοξ).]
 
Zazula, μάζεψα και άλλα με κατάληξη σε --ογλους:
Κάλφογλους (Αλέξανδρος, 18ος, και Ιωάννης Η. 19ος-20ος αι.)
Σαράφογλους (Ιγνάτιος και Μιχαήλ)
Σαρίπογλους (Γιάννακης, 19ος αι.) διαβάστε τι λέει ο εγγονός του
και (πώς μου ξέφυγε ώς τώρα; )
Κόντογλους (Φώτης, 20ος αι.)​
Υπήρξε κι ένας αεροπόρος, ο Μογκόρογλους (μιλάμε για τα 1925).

Επίσης, ο Ξενοφών Κ. Άκογλους (Ξένος Ξενίτας), που έτσι υπογράφει εν έτει 1957.

Τέλος, εδώ βρίσκουμε: Αλτίνογλους, Γιαγτζόγλους, Γιοργάντζογλους, Διαμαντόγλους, Εϊνεπέκογλους, Εκιντζόγλους, Ζαλίμογλους, Ιπλιξόγλους, Καρλόγλους, Κεμπετζόγλους, Κιουπετζόγλους, Μουράτογλους, Νιγδελόγλους, Παγζιλόγλους, Παππάζογλους, Πασαλόγλους, Περβάνογλους, Ποσταντζόγλους, Ποτόγλους, Σαράπογλους, Σουκούρογλους, Στάθογλους, Συνάνογλους, Τζαούσογλους, Τζαρτίλογλους, Τουγλόγλους, Τουρτόγλους, Χασάπογλους.
 
Στη δυτική Μακεδονία βλέπω υπάρχει επώνυμο Πιριτζάους / Πυριτζάους (κοινό για τα δύο γένη), αλλά δεν ξέρω πώς προέκυψε.

Αλλά για μένα τη μεγαλύτερη ίσως κλιτική πρόκληση την παρουσιάζει το επώνυμο Αργυρόπαις (επίσης κοινό για τα δύο γένη).
 
Στη δυτική Μακεδονία βλέπω υπάρχει επώνυμο Πιριτζάους / Πυριτζάους (κοινό για τα δύο γένη), αλλά δεν ξέρω πώς προέκυψε
Πιρί Τσαούς;
 
Βρήκα στον τηλεφωνικό κατάλογο Αγγελική Λέων — προφανώς κι αυτό το επώνυμο χρησιμοποιείται άκλιτο.
 
Να προσθέσω κι εγώ την κουμπάρα μου, κυρία Τρύφων, στην οικογένεια της οποίας δεν κλίνουν το επώνυμο. Ο κύριος Τρύφων, η κυρία Τρύφων, της κυρίας Τρύφων (και όχι Τρύφωνος). Πάντως όταν μιλάνε αναμεταξύ τους στο σόι ή με φίλους, καμιά φορά λένε "ο Τρύφωνας (του Τρύφωνα)", "η Τρύφωνα (της Τρύφωνα)" αλλά επίσης και "η Τρύφαινα (της Τρύφαινας", π.χ. στη φράση "η γιαγιά μου η Τρύφαινα" (για διάκριση από την άλλη γιαγιά).

Μάλιστα μου έλεγε ότι πήγε κάποτε σε μια συνάντηση και το πρόσωπο που την υποδέχθηκε, επειδή είχε δει το ονοματεπώνυμό της μόνο γραπτώς και μόνο με το αρχικό του μικρού ονόματος, ξαφνιάστηκε πολύ όταν την είδε και της είπε "Μα σας λένε Τρύφων και είστε θηλυκιά;"
 
Άλλο ένα επώνυμο σε -ων, το οποίο βλέπω ότι κακοπαθαίνει στη γενική και την αιτιατική είναι ο Σακελίων ή Σακελλίων· αρκετά ευρήματα θα δείτε για «του/τον Σακελίων/Σακελλίων».
 
Μα το Γεδεών είναι ούτως ή άλλως άκλιτο, όχι;
 
Αυτό δεν το φανταζόμουν, πάντως! Να έχουμε εδώ και χιλιετίες άκλιτη την ελληνικότατη λέξη (η, το) διαπασών —που πανεύκολα θα 'βρισκε κλιτικό πρότυπο να ενταχθεί κανονικότατα— και παρ' όλα αυτά να κλίνουμε το προσαρμοσμένο Γεδεών (που, δεν λέω, καλά κάνουμε και το κλίνουμε)!
 
Μερικά από τα εις --λέων ομαλοποιούνται στο λαϊκό λόγο σε --λέος και κλίνονται κανονικά.
Ο Κοντολέων γίνεται Κοντολέος, --ου
και ο Αρχολέων > Αρχολέος, --ου.

Και ένα κλασικό παράδειγμα που ακολούθησε δημιουργικά τη αντίστροφη πορεία (το επίθ. πειναλέος είναι ήδη ελληνιστικό):

attachment.php
 

Attachments

  • i-anergitsa-kai-o-peinaleon-epistrefoun.jpg
    i-anergitsa-kai-o-peinaleon-epistrefoun.jpg
    90 KB · Views: 456
Μου ήρθε σήμερα ένα mail από το βιβλιοπωλείο Ιανός που με παρότρυνε να δηλώσω συμμετοχή για τη λέσχη ανάγνωσης "με τον Μάνο Κοντολέων". Μου έκανε εντύπωση, διότι νόμιζα ότι το "σωστό" (μέσα σε όσα εισαγωγικά θέλετε) είναι Κοντολέοντος και ότι τα όσα συζητάμε στο νήμα αυτό αφορούν κυρίως διαδεδομένα "λάθη", αλλά βλέποντάς το σε ανακοίνωση του Ιανού σκέφτηκα ότι δεν μπορεί να είναι αβλεψία ή άγνοια και ότι μάλλον θα έχει καθιερωθεί το Κοντολέων ως άκλιτο (ποιος ξέρει, ίσως κι ο ίδιος ο Κοντολέων να το θέλει έτσι). Πράγματι, είναι πολύ λίγα τα ευρήματα για το "Μάνου Κοντολέοντος" σε σύγκριση με το "Μάνου Κοντολέων".

Πείτε μου τώρα, ως επιμελητές κειμένου, αν βλέπατε "του Κοντολέων" ή "του Μάνου Κοντολέων" θα το διορθώνατε; Και γενικά πώς θα χειριζόσασταν αυτού του τύπου τα "λάθη" (με ή χωρίς εισαγωγικά);
 
... σκέφτηκα ότι δεν μπορεί να είναι αβλεψία ή άγνοια και ότι μάλλον θα έχει καθιερωθεί το Κοντολέων ως άκλιτο (ποιος ξέρει, ίσως κι ο ίδιος ο Κοντολέων να το θέλει έτσι). ...

Ό,τι πει ο φέρων είναι το συμφέρον (του και μας, για να μη μας κυνηγάνε τα λιοντάρια, κοντά, ψηλά ή μαύρα όπως στο «Μαυρολέων»). Τα καλά και συμφέροντα ταις ψυχαίς ημών, τα άκλιτα κρίμα στην ψυχή τους. Αν ήταν δικό μου, που θα είχα το αναμφισβήτητο δικαίωμα, θα το 'κανα Κοντολέος ή Κοντόλιοντας, να ξεμπερδεύω κι εγώ και οι άλλοι.

Περίληψη προηγουμένων:

Γυναικείο επώνυμο Παπαπαντολέων ή Παπαπαντολέοντος;

Προφανώς γνωρίζεις ότι υπάρχουν χιλιάδες γκουγκλιές «του Λέων» (σκέτου ή «με ωροσκόπο Δίδυμοι») και «του κυρίου Κοντολέων» και «της κυρίας Μαυρολέων». ...

Σωστή προσφώνηση

... Ας μην ξεχνάμε επίσης και τα 100% ελληνικά επώνυμα (και ονόματα) που λόγω γραμματικής δυσκολίας, διακινούνται πια (κάκιστα) ως άκλιτα, π.χ. η κυρία Κοντολέων, της κυρίας Κοντολέων* (πόσοι λένε πια ή γράφουν «Κοντολέοντος» -- συχνά ούτε οι ίδιοι);


Ο κοιμώμενος λέων, του κοιμωμένου λέων
που θα 'λεγε κι ο Πειναλέων,
το κλέος κλαίων
Ένας Μποστ μάς λείπει.
 
Back
Top