Γράφει στα Νέα ο Γιώργος Λακόπουλος: «Σήμερα ο Γιώργος Προβόπουλος είναι ανήσυχος. Αν ήταν ποιητής, θα ήταν ο Κίπλινγκ: “Έχουμε σαράντα εκατομμύρια αιτίες να αποτύχουμε, αλλά ούτε µία δικαιολογία”». (Το απόφθεγμα, μεταφρασμένο έτσι, βρίσκεται στο Λεξικό του έξυπνου λόγου του Πάσχου Μανδραβέλη.)
Το τσιτάτο, ο στίχος για την ακρίβεια, είναι από το ποίημα του Κίπλινγκ The Lesson και αναφέρεται στα διδάγματα από τον πόλεμο των Μπόερς. Η τελευταία στροφή λέει:
Ο Κίπλινγκ έβλεπε σαν ήττα για τη Βρετανία τον τρόπο που έγινε ο πόλεμος με τους Μπόερς (ζητώ συγγνώμη για το παραπανίσιο -ς, αλλά έτσι έχει καθιερωθεί). Σαράντα εκατομμύρια ήταν οι Βρετανοί εκείνα τα χρόνια. Δεν μιλάει για αιτίες (causes), αλλά για reasons: λόγους. Τι είναι «forty million reasons»; «Σαράντα εκατομμύρια λόγοι που αποτύχαμε»; Αποδίδει δηλαδή έτσι την ευθύνη σε όλους τους Βρετανούς; Δεν το πιστεύω. Νομίζω ότι λέει: «Έχουμε σαράντα εκατομμύρια λόγους (εξηγήσεις) για την αποτυχία μας (ο καθένας δίνει τη δική του εξήγηση για την αποτυχία), αλλά καμιά δικαιολογία». Και τι διαφορά έχουν οι εξηγήσεις από τις δικαιολογίες; Θα έλεγα ότι με τις δικαιολογίες μεταθέτουμε τις ευθύνες, δεν θέλουμε να δούμε το δικό μας το φταίξιμο και να μάθουμε απ’ αυτό. Το πάθημα δεν θα μας γίνει μάθημα.
Έτσι κι αλλιώς, ο στίχος του Κίπλινγκ δεν μας προειδοποιεί για το μέλλον, για τους χίλιους δυο λόγους για τους οποίους είναι πιθανό να αποτύχουμε, αλλά μας μιλάει για το παρελθόν και τα διδάγματα που θα έπρεπε να αντλήσουμε από την αποτυχία μας.
Αν αφαιρέσουμε τον τελευταίο στίχο (ποια Αυτοκρατορία; κάτσε να δούμε πότε θα μπορούμε να μιλήσουμε για εθνική ανεξαρτησία), οι πρώτοι τρεις μάς ταιριάζουν κουτί:
Συμπληρώστε κατά το δοκούν (με την απαραίτητη ρίμα)…
Το τσιτάτο, ο στίχος για την ακρίβεια, είναι από το ποίημα του Κίπλινγκ The Lesson και αναφέρεται στα διδάγματα από τον πόλεμο των Μπόερς. Η τελευταία στροφή λέει:
It was our fault, and our very great fault—and now we must turn it to use.
We have forty million reasons for failure, but not a single excuse.
So the more we work and the less we talk the better results we shall get—
We have had an Imperial lesson; it may make us an Empire yet!
We have forty million reasons for failure, but not a single excuse.
So the more we work and the less we talk the better results we shall get—
We have had an Imperial lesson; it may make us an Empire yet!
Ο Κίπλινγκ έβλεπε σαν ήττα για τη Βρετανία τον τρόπο που έγινε ο πόλεμος με τους Μπόερς (ζητώ συγγνώμη για το παραπανίσιο -ς, αλλά έτσι έχει καθιερωθεί). Σαράντα εκατομμύρια ήταν οι Βρετανοί εκείνα τα χρόνια. Δεν μιλάει για αιτίες (causes), αλλά για reasons: λόγους. Τι είναι «forty million reasons»; «Σαράντα εκατομμύρια λόγοι που αποτύχαμε»; Αποδίδει δηλαδή έτσι την ευθύνη σε όλους τους Βρετανούς; Δεν το πιστεύω. Νομίζω ότι λέει: «Έχουμε σαράντα εκατομμύρια λόγους (εξηγήσεις) για την αποτυχία μας (ο καθένας δίνει τη δική του εξήγηση για την αποτυχία), αλλά καμιά δικαιολογία». Και τι διαφορά έχουν οι εξηγήσεις από τις δικαιολογίες; Θα έλεγα ότι με τις δικαιολογίες μεταθέτουμε τις ευθύνες, δεν θέλουμε να δούμε το δικό μας το φταίξιμο και να μάθουμε απ’ αυτό. Το πάθημα δεν θα μας γίνει μάθημα.
Έτσι κι αλλιώς, ο στίχος του Κίπλινγκ δεν μας προειδοποιεί για το μέλλον, για τους χίλιους δυο λόγους για τους οποίους είναι πιθανό να αποτύχουμε, αλλά μας μιλάει για το παρελθόν και τα διδάγματα που θα έπρεπε να αντλήσουμε από την αποτυχία μας.
Αν αφαιρέσουμε τον τελευταίο στίχο (ποια Αυτοκρατορία; κάτσε να δούμε πότε θα μπορούμε να μιλήσουμε για εθνική ανεξαρτησία), οι πρώτοι τρεις μάς ταιριάζουν κουτί:
Ήταν δικό μας το λάθος, κι ήταν τεράστιο λάθος — θα μπορούσε να αποδειχτεί ευλογία.
Έχουμε δέκα εκατομμύρια λόγους που αποτύχαμε και ούτε μία δικαιολογία.
Αν αφήσουμε τα λόγια και περάσουμε σε έργα, τόσο το καλύτερο για όλους.
Μας δόθηκε ένα πρώτης τάξης μάθημα.
Έχουμε δέκα εκατομμύρια λόγους που αποτύχαμε και ούτε μία δικαιολογία.
Αν αφήσουμε τα λόγια και περάσουμε σε έργα, τόσο το καλύτερο για όλους.
Μας δόθηκε ένα πρώτης τάξης μάθημα.
Συμπληρώστε κατά το δοκούν (με την απαραίτητη ρίμα)…