metafrasi banner

cipher = μηδέν, μηδενικό | μονόγραμμα | κρυπτογραφία, κρυπτογράφημα

nickel

Administrator
Staff member
Όταν πήραμε από τους Άραβες, μέσω Ισπανίας, τους αριθμούς που χρησιμοποιούμε σήμερα, πήραμε και τη λέξη τους για το μηδέν. Ο μέγας Άραβας μαθηματικός al-Khwārizmī (κρατάω το άρθρο) έγραφε ότι, όταν δεν υπάρχει αριθμός, σημειώνουμε ένα κυκλάκι. Το κυκλάκι ήταν η αραβική λέξη ṣifr για το κενό, το άδειο. Η λέξη αυτή έκανε διάφορες διαδρομές (ισπανικό / λατινικό cifra, γαλλικό chiffre, αγγλικό cipher). Μέσω ιταλικών και αφού μπέρδεψαν το μηδέν με τον ελληνικό άνεμο, τον ζέφυρο (ο Φιμπονάτσι, μάλιστα, το έγραφε zephyrum), το έκαναν zefiro και στα βενετικά zero. Έτσι οι δυτικοί βρέθηκαν με δύο μηδενικά, εκεί που δεν είχαν κανένα.

Κάποια στιγμή η σημασία του επεκτάθηκε και δήλωναν με αυτό όλους τους αραβικούς αριθμούς. Αυτή είναι άλλωστε μέχρι σήμερα η κύρια σημασία του γαλλικού chiffre. Στα αγγλικά θα το χρησιμοποιήσουν σήμερα με τη σημασία του αριθμού μόνο για να δηλώσουν ότι κάποιος είναι ένα μηδενικό, ένα τίποτα, μια νούλα, ένας σκέτος αριθμός: «Self-respect is a most vital factor in life. Without it, man is a mere cipher».

Η λέξη χρησιμοποιήθηκε και με τη σημασία του μονογράμματος, του συμπλέγματος δύο ή περισσότερων γραμμάτων που για πολλά χρόνια χρησιμοποιούσαν άρχοντες, δημόσιοι λειτουργοί και καλλιτέχνες αντί για υπογραφή. Όταν ακριβολογούμε, monogram είναι το πιο περίπλοκο σύμπλεγμα γραμμάτων ενώ στο cipher (γαλλικά, πάντα, chiffre) τα γράμματα ξεχωρίζουν το ένα από το άλλο.
[She] wiped her eyes with one of those very pocket-handkerchiefs on which she had embroidered his cipher and coronet with her own beautiful hair. (από τη Venetia του Ντισραέλι) | (γαλλικό) Elle en a retiré un mouchoir brodé à son chiffre.
Από τον παλαιό ιταλικό τύπο zifra έχουμε κι εμείς την τζίφρα για την υπογραφή, συνήθως τη δυσανάγνωστη μονοκονδυλιά.


Όμως το cipher είχε από νωρίς συνδυαστεί και με την κρυπτογραφία αφού είχε να κάνει με υπολογισμούς και ειδικές και, για τους πολλούς, απόκρυφες γνώσεις. Έτσι, και αυτή είναι η κυριότερη σημασία της λέξης σήμερα στα αγγλικά, cipher είναι ο κρυπταλγόριθμος ή κρυπτογραφικός αλγόριθμος (θυμίζω ότι η λέξη αλγόριθμος βγήκε από το όνομα του al-Khwārizmī) και το κρυπτογράφημα. Δεν θα σας ζαλίσω με τη διαφορά ανάμεσα σε cipher ή cypher / encipherment και code / encoding και encryption (για να μη ζαλιστώ κι εγώ), αλλά, πατώντας λίγο και στις προτάσεις της ΕΛΕΤΟ, θα έλεγα:

cipher = κρυπτογράφημα, κρυπτογραφία, κρυπτογράφηση (και κρυπταλγόριθμος και κρυπτοσύστημα)
encoding = κωδικοποίηση
encryption = κρυπτοθέτηση

Όσοι έχουν τη διάθεση να αποκρυπτογραφήσουν αυτό το τελευταίο κομμάτι, καλοδεχούμενοι.
 
Top