Ρήματα σε –άρω

nickel

Administrator
Staff member
Τα ρήματα σε –άρω είχαν την τιμητική τους στη συζήτηση για το γκουγκλάρω.

Ήδη από τα χρόνια του μεσαίωνα είναι παραγωγικότατο το επίθημα –άρω για το σχηματισμό ρημάτων από ξένες λέξεις. Ξεκινήσαμε να τις φτιάχνουμε από ιταλικές και βενετσιάνικες που είχαν ανάλογη κατάληξη στα δικά τους ρήματα, π.χ. αβαντζάρω από το avanzare. Ξεφυλλίζοντας το Μεσαιωνικό του Κριαρά σημείωσα αρκετά τέτοια ρήματα με διάφανη σημασία, που όμως δεν χρησιμοποιούνται σήμερα:
αβιζάρω (ειδοποιώ), αλαργάρω (απομακρύνω –ομαι), βιζιτάρω, γκουβερνάρω, εζαμινάρω, ιμπορτάρω, μανιτζάρω (από το βενετικό manizar· σήμερα, από τα αγγλικά: μανατζάρω), μεριτάρω (αξίζω), μπαλοτάρω (ψηφίζω· όπως και οι μπαλοθιές των Κρητικών, από τη ballotta «σφαιρίδιο»), ντιβινάρω κ.ο.κ.

Υπάρχουν μερικές που τις χρησιμοποιούμε ακόμα, π.χ.
(α)κοστάρω, αμολάρω, κουμαντάρω, κουράρω, κρεπάρω, μπαρκάρω, μπατάρω, μπουκάρω, ορτσάρω.

Στη συνέχεια φτιάχναμε όλο και περισσότερα ρήματα σε –άρω από τα γαλλικά και τα αγγλικά, χωρίς να χρειαζόμαστε κάποιο –are στο τέλος της ξένης λέξης, ή κατευθείαν από ελληνικά ουσιαστικά ξένης προέλευσης π.χ. λανσάρω (γαλλ. lancer), σουτάρω (< σουτ, αγγλικό shoot), γιουχάρω (< γιούχα, τουρκικό yuha).
Δείτε το σχετικό λήμμα στο ΛΚΝ:
http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/search.html?lq="-άρω"&dq=

Το ΛΚΝ έχει καμιά εκατοστή ρήματα στο κλιτικό πρότυπο Ρ6 (τρατάρω τρατάρομαι) και ίσως άλλα τόσα στο Ρ6α (αυτά που δεν έχουν μεσοπαθητική).

Τα ρήματα αυτά ωστόσο είναι αρκετά περισσότερα αφού το λεξικό δεν έχει ρήματα όπως γκουγκλάρω, εξιτάρω, κλικάρω, κρασάρω, λογκάρω, μιξάρω, μπανάρω, μπουτάρω, ξεπαρκάρω, πιτσικάρω, ποστάρω, σορτάρω, σπαμάρω, στροφάρω και άλλα — ρήματα καθημερινά, γνωστά, ενίοτε χρήσιμα. (Νιώθω έναν πειρασμό να επιδιώξω τη δημιουργία μιας πλήρους λίστας.)

Αυτό που πρέπει να προσέξουμε (κάπου το έχουμε ξαναγράψει) είναι ο σχηματισμός των χρόνων κ.λπ. Είναι περίπου σαν να έχουμε να κάνουμε με ρήματα σε –ίζω.

Δείτε τα ουσιαστικά (τρατάρισμα, φρενάρισμα, ζιπάρισμα, μποτιλιάρισμα), τα επίθετα (αλαμπικάριστος, ατρακάριστος, φαλτσαριστός, σπατουλαριστός), τις παθητικές μετοχές (σοκαρισμένος, κεντραρισμένος, ντοπαρισμένος, φορμαρισμένος) ή τον παθητικό αόριστο (τραταρίστηκα, σενιαρίστηκε).

Γι’ αυτό πρέπει να προσέχουμε και στον αόριστο της ενεργητικής, όπου το [ísa] του τέλους μπορεί να μπερδευτεί με την ομόηχη κατάληξη άλλων ρημάτων. Όμως δεν είναι σαν το λαχτάρησα ή το φλυάρησα, αλλά, όπως είδαμε κι από τους άλλους τύπους, τελειώνουν σε –άρισα. Για καθένα από τα παρακάτω θα βρείτε και μερικά ανορθόγραφα σε –άρησα:

μακιγιάρισα
τρακάρισα
καβατζάρισα
κορνιζάρισα
μοντάρισα
μπλοκάρισα
πατρονάρισε
μπαρκάρισε
τεστάρισε
καλμάρισε

και πάει λέγοντας.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Γι’ αυτό πρέπει να προσέχουμε και στον αόριστο της ενεργητικής, όπου το [ísa] του τέλους μπορεί να μπερδευτεί με την ομόηχη κατάληξη άλλων ρημάτων. Όμως δεν είναι σαν το λαχτάρησα ή το φλυάρησα, αλλά, όπως είδαμε κι από τους άλλους τύπους, τελειώνουν σε –άρισα.
Βλ. κ. http://lexilogia.gr/forum/showthread.php?3503-%CE%B1%CF%8C%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%82-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%81%CE%B7%CE%BC%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%83%CE%B5-%CE%AC%CF%81%CF%89.
 

nickel

Administrator
Staff member
Μπράβο, καλά το θυμόμουν. Δεν τα κολλάω όμως, για να μείνουμε εδώ στους νεολογισμούς περισσότερο.
 

nickel

Administrator
Staff member
Στις λέξεις που πιστεύω ότι δεν έχουν (ακόμα) τα λεξικά (θα προσθέτω νέες και ελληνικές αντιστοιχίες όταν το θυμάμαι):
μπλογκάρω, μπλογκάρισμα (ιστολόγηση)
τρολάρω, τρολάρισμα
σπουλάρω, σπουλάρισμα
στολάρω, στολάρισμα
φλουτάρω, φλουτάρισμα (αποεστίαση)
 

daeman

Administrator
Staff member
...
στοκάρω (όχι με στόκο· με στοκ, απόθεμα), στοκάρισμα - ξεστοκάρω, ξεστοκάρισμα
 
Last edited:
Στακάρω (αποθηκεύω σε stacks)
Σκρολάρω (κάνω scroll up-down)
Φορουμάρω (γράφω σε φόρουμ και διαβάζω)

Παρεμπιπτόντως, γιατί ο αόριστος σε -ισα; Τι έχουν τα τράκαρα, σπάμαρα, μπλόκαρα, κτλ;
 

Zazula

Administrator
Staff member
ξεζαντάρω (βγάζω το λάστιχο απ' τη ζάντα — αφαιρώ το επίσωτρο από το σώτρο)
ξαναζαντάρω (βάζω πάλι κάποιο λάστιχο που το είχα αφαιρέσει, πχ ξαναζαντάρω τα καλοκαιρινά-κανονικά λάστιχα που τα 'χα βγάλει τον χειμώνα για να βάλω χιονολάστιχα με καρφιά)
 

daeman

Administrator
Staff member
[...] Παρεμπιπτόντως, γιατί ο αόριστος σε -ισα; Τι έχουν τα τράκαρα, σπάμαρα, μπλόκαρα, κτλ;

Τίποτα κακό δεν έχουν - εκτός από το ότι σε κάποια τέτοια ρήματα, ο παρελθοντικός σε -αρα δεν χρησιμοποιείται (συνήθως), π.χ. μακίγιαρα, ντεμπούταρα, καμούφλαρα, από την άλλη όμως φούμαρα (παρά τα φούμαρα) - μόνο που δεν έχουν και διάκριση παρατατικού-αορίστου όπως λέει κι εκεί ο Ζαζ (παραπομπή στο #2 του παρόντος).
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Παρεμπιπτόντως, γιατί ο αόριστος σε -ισα; Τι έχουν τα τράκαρα, σπάμαρα, μπλόκαρα, κτλ;
Έχω διαπιστώσει ότι οι νεότεροι τείνουν να χρησιμοποιούν αποκλειστικά τους τύπους σε -αρα, και μάλιστα θεωρούν λανθασμένους τους άλλους, σε -ισα. Μου έχει τύχει να μου το διορθώσει σε επιμέλεια κάποιος συνάδελφος.
 
Αν εξαιρέσεις αυτά που λέει ο Δαεμάνος, είναι και δική μου αίσθηση ότι ταιριάζει περισσότερο η κατάληξη -αρα. Η διάκριση παρατατικού-αορίστου μού είναι ψιλοαδιάφορη. Αφού λειτουργεί σε άλλα ρήματα, μού αρκεί.
 

nickel

Administrator
Staff member
Παρεμπιπτόντως, γιατί ο αόριστος σε -ισα; Τι έχουν τα τράκαρα, σπάμαρα, μπλόκαρα, κτλ;
Συγγνώμη που δεν το (ξανα)είπα αυτό. Όπως βλέπουμε και στο κλιτικό πρότυπο, ο ένας τύπος του αορίστου (τράκαρα) είναι ίδιος με τον παρατατικό, γι' αυτό, αν θέλουμε να είμαστε 100% σαφείς, προτιμάμε τον αόριστο που τελειώνει σε –άρισα.
[Ναι, καλά, πήγα βόλτα και γύρισα...]

Παράκληση: Μαζί με τα ρήματα, ας βάζετε και άλλα μέρη λόγου που ξέρουμε ότι κυκλοφορούν, π.χ.
στοκάρισμα
ξεστοκάρισμα
σκρολάρισμα
ξεζαντάρισμα (τι μαθαίνω!)
 

UsualSuspect

New member
κομπλάρω, κομπλάρισμα
μπουκάρω
μουντάρω, μουντάρισμα
αβαράρω
αγαντάρω, αγαντάρισμα
βογάρω, βογάρισμα (και πόσες άλλες ναυτικές...)
 

Zazula

Administrator
Staff member
τσιτάρω, τσιτάρισμα
λινκάρω, λινκάρισμα
τουϊτάρω, τουϊτάρισμα
 

UsualSuspect

New member
Για το κομπλάρω θέλω να προσθέσω μια άλλη σημασία από τη γνωστή στα λεξικά. Στο Πολεμικό Ναυτικό το προσωπικό λέει το κομπλάρω αντί του θυμώνω (τα παίρνω κρανίο για την ακρίβεια) ή του κολλάω σε μια άποψη. Παραδείγματα: 1.Ζήτησα από τον διοικητή άδεια αλλά αυτός κόμπλαρε (τσαντίστηκε) και με πέταξε έξω από το γραφείο, 2. Ζητάω από τον διοικητή άδεια αλλά αυτός έχει κομπλάρει (κολλήσει) και μου λέει ότι δεν προβλέπεται. Η φράση μάλλον προέκυψε από τους μηχανικούς του Ναυτικού. Όπως η μηχανή του πλοίου κομπλάρει στο πρόσω ή στο ανάποδα, έτσι και το μυαλό του διοικητή "κλειδώνει" προς μια κατεύθυνση ή "φορτώνει" και τσαντίζεται.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Για το κομπλάρω θέλω να προσθέσω μια άλλη σημασία από τη γνωστή στα λεξικά.
Μία άλλη, πολύ διαδεδομένη αλλά αλεξικογράφητη, σημασία για το κομπλάρω είναι "φουλάρω".
 
Top