Περι διφθόγγων

bleep

New member
Έβλεπα προχθές το "Ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος" και πέφτει για 2 χιλιάρικα η παρακάτω ερώτηση:
Ποιο από τα τέσσερα δεν είναι δίφθογγος;
Α. αη
Β. οη
Γ. οε
Δ. άι

Η παίκτρια, μη γνωρίζοντας την απάντηση, ζήτησε τη βοήθεια του κοινού, όπου με αρκετά μεγάλο ποσοστό, που ξεπερνούσε το 70 %, επικράτησε η επιλογή Γ (οε), η οποία εν τέλει ήταν η σωστή. Η απορία μου είναι για ποιον λόγο δεν θεωρείται διφθογγος το οε αλλά θεωρούνται τα οη, αη, άι; Απ΄ό,τι θυμάμαι απ' το δημοτικό (πέρασαν αρκετά χρόνια απο τότε), δίφθογγοι είναι οι συνδυασμοί δύο γραμμάτων που προφέρονται σαν ένα (αι, ει, ου κτλ.), άρα συμφωνα με αυτόν τον ορισμό κανένας από τους τέσσερις παράπανω συνδυασμούς δεν θεωρείται δίφθογγος, ούτε καν το άι, αφού έχει τόνο στο ά, άρα και οι τέσσερις απαντήσεις θα μπορούσαν να είναι σωστές. Εγώ θυμάμαι λάθος ή τα έχουν κάνει σαλάτα οι συγγραφείς των ερωτήσεων (και εχει ξανασυμβεί ουκ ολίγες φορές στο συγκεκριμένο παιχνίδι να υπάρχουν λάθη ή ασάφειες σε ερωτήσεις). Μου κάνει όμως εντύπωση που ψήφισε το κοινό την υποτιθέμενη σωστή απάντηση με τόσο μεγάλη διαφορά από τις υπόλοιπες πιθανές απαντήσεις. Με ποια λογική θα μπορούσε να μην θεωρείται δίφθογγος το οε αλλά να θεωρείται το οη , από τη στιγμή που και στις δύο περιπτώσεις προφέρονται τα δύο γράμματα σαν ξεχωριστοί ήχοι;
 
Δίφθογγοι είναι δυο φωνήεντα μαζί που διαβάζονται στην ίδια συλλαβή, π.χ αηδόνι, βόηθα, νεράιδα. Είναι οι εξής: αη, άι, οη, όι, αϊ, οϊ

Κάθε συνδυασμός του ι, υ, ει, οι με το φωνήεν που ακολουθεί ονομάζεται καταχρηστικός δίφθογγος, π.χ. διαβάζω, θείος, ποιες, γυαλί

Καταχρηστικοί δίφθογγοι: ια, ιο, ειο, οιε, υα, εια…

Συνδυασμοί: Τα φωνήεντα α και ε, όταν ενώνονται με το υ σχηματίζουν τους συνδυασμούς αυ και ευ. Οι συνδυασμοί άλλοτε προφέρονται αβ και εβ και άλλοτε αφ και εφ. Παραδείγματα: αυγό, αυτοκίνητο, Εύγε, ευχή.
(Σημειώσεις γραμματικής χωρίς ασκήσεις. Παρουσίαση: Νεσλεχανίδης Χαράλαμπος)
 

bleep

New member
Και τα αι, ει, ου, οι δεν είναι δίφθογγοι; Λάθος θυμάμαι; Πώς ονομάζονται τότε αυτά;
 

Zazula

Administrator
Staff member
Και τα αι, ει, ου, οι δεν είναι δίφθογγοι; Λάθος θυμάμαι; Πώς ονομάζονται τότε αυτά;
[μαζί και το υι]
Δίψηφα (βλ. anepipsogos) ή δίγραφα· εννοείται φωνήεντα, διότι υπάρχουν και τα σύμφωνα (γγ, γκ, μπ, ντ...).
 

SBE

¥
Όντως στο σχολείο διφθόγγους έλεγαν αυτό που σήμερα λένε διπλά φωνήεντα.

Από την άλλη, κι εγώ θα έχανα την ερώτηση, γιατί αν δίφθογγοι είναι δύο φωνήεντα μαζί σε μία συλλαβή, τότε γιατί δεν είναι το οε; Και έιναι πάντα τα άλλα ή και ναι και όχι;
Και τέλος, τί κερδίζει ενα παιδί του δημοτικού αν τα ξέρει όλα αυτά; (γιατί στο δημοτικό μαθαίναμε για διφθόγγους, και όχι για τίποτα άλλο).

Σημ .Ξέρω ότι με το τελευταίο κάποιοι θα βγουν από τα ρούχα τους, αλλά από τότε που συνειδητοποίησα ότι ξέρω μαθηματικά για μηχανικούς κι όχι μαθηματικά για μαθηματικούς και κατάλαβα πόσο χρόνο χάναμε να μαθαίνουμε πράγματα που από τη στιγμή που ξέραμε να μαθαίνουμε, μπορούσαμε να τα βρούμε από μόνοι μας χωρίς το άγχος της εξέτασης, έχω αναθεωρήσει.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Πάντως ας μην γράφουμε ό,τι θέλουμε· ήδη από το 1975 που θυμάμαι τις σχολικές γραμματικές, η ορολογία ήταν «δίψηφα φωνήεντα/σύμφωνα». Άρα και γυμνάσιο να πήγαινε κανείς τότε, πάλι θα τα έβρισκε έτσι μπροστά του.
 
αν δίφθογγοι είναι δύο φωνήεντα μαζί σε μία συλλαβή, τότε γιατί δεν είναι το οε;
Δεν είναι μαζί σε μια συλλαβή. Συλλαβίζονται χωριστά το Ο και το Ε, ενώ τα άλλα συλλαβίζονται μαζί: νε-ράι-δα, αη-δό-νι, ενώ υ-πή-κο-ε.
 

nickel

Administrator
Staff member
Ήδη και στη μεγάλη Γραμματική του Τριανταφυλλίδη (1941) έτσι(y)
Στη δική μου γενιά η ορολογία του Τριανταφυλλίδη μπήκε στα σχολεία με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964. Μόνο που τότε εγώ ήμουν εκτός δημοτικού και νομίζω ότι μελέτησα τη γραμματική (πρώτα τη Μικρή Νεοελληνική Γραμματική) εξωσχολικά. Στα βιβλία που διδασκόμασταν στο δημοτικό (ίσως και στην αρχή του γυμνασίου) μαθαίναμε για διφθόγγους. Δεν θυμάμαι καν ποια ήταν τα βιβλία. Στην έρευνα που έκανα τώρα είδα με έκπληξη γραμματική του 1947 (Γραμματική της Δημοτικής Γλώσσας, Στυλιανού Δουφεξή) να αναφέρει «δίψηφα φωνήεντα» δίπλα στο «δίφθογγοι» (βλ. συνημμένο δισέλιδο). Ας σημειωθεί, βέβαια, ότι, όταν διαβάζεις γραμματική σε μεγάλη ηλικία, η ορολογία για τα φωνήεντα και τα σύμφωνα δεν είναι το πρώτο πράγμα που προσέχεις.
 

Attachments

  • Γραμματική της Δημοτικής (Δουφεξής, 1947) 6-7.pdf
    347.5 KB · Views: 75

SBE

¥
Πάντως ας μην γράφουμε ό,τι θέλουμε· ήδη από το 1975 που θυμάμαι τις σχολικές γραμματικές, η ορολογία ήταν «δίψηφα φωνήεντα/σύμφωνα». Άρα και γυμνάσιο να πήγαινε κανείς τότε, πάλι θα τα έβρισκε έτσι μπροστά του.
Εγώ πήγα σχολείο πριν το 1975, επομένως προς τί η αμφισβήτιση; Έχω να κερδίσω τίποτα με το να πω ψέμματα;
(και για να προλάβω τη συνέχεια, στο γυμνάσιο δεν θυμάμαι να κάναμε γραμματική με τόση λεπτομέρεια, αλλά αν κάναμε προφανώς δεν τη διάβαζα ή δεν το θεωρούσε σημαντικό η φιλόλογος ώστε να μας εξετάσει σε αυτό).
 

bleep

New member
Κι εγώ δεν θυμάμαι να έμαθα ποτέ ότι τα οη, αη, κτλ. αποτελούν κάποια ειδική κατηγορία συνδυασμών, ούτε στο Δημοτικό ούτε στο Γυμνάσιο/Λύκειο. Αντίθετα θυμάμαι ότι σίγουρα έχω συναντήσει τον όρο "δίφθογγος" (δεν είμαι σίγουρος αν ήταν Δημοτικό ή Γυμνάσιο) και είμαι σχεδόν σίγουρος ότι αφορούσε είτε τα αι, ει, ου κτλ. είτε τα αυ/ευ. Αντίθετα τον όρο "δίψηφα" δεν θυμάμαι να τον έχω συναντήσει κάπου. Δεν ξέρω αν έχει αλλάξει η γραμματική τα τελευταία 10-20 χρόνια, αλλά εξακολουθώ να μην καταλαβαίνω γιατί το "οη" να θεωρείται δίφθογγος ενώ το "οε" όχι, αφού κανένα από τα δύο δεν προφέρεται σαν μια συλλαβή (π.χ. βο-η-θός, υ-δρο-ρο-ές). Ξεκάθαρα μπήκε για να μπερδέψει η ερώτηση.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Αυτό που έγραψα, @bleep , και που τεκμηριώνεται κι αποδεικνύεται, είναι ότι από το σχολικό έτος 1974-75 (δηλαδή εδώ και σχεδόν μισό αιώνα) η ορολογία με τα δίψηφα και τους συνδυασμούς είναι ίδια κι απαράλλαχτη στη σχολική γραμματική. Τώρα, το τι θυμάρται κάποιος, το τι έχει συμφύρει με τη γραμματική τής αρχαίας, το τι του έμεινε από τα σχολικά μαθήματα — ε, αυτό είναι άλλο θέμα.
 

bleep

New member
Άλλη μία παρομοίως μπερδευτική ερώτηση-μπανανόφλουδα έπεσε στο ίδιο τηλεπαιχνίδι προ λίγων ημερών.Η ερώτηση ήταν για 3.000 € και ήταν η παρακάτω:
Πόσους φθόγγους έχει η ελληνική γλώσσα?
Α.23
Β.26
Γ.33
Δ.36

Ο παίκτης μη γνωρίζοντας με βεβαιότητα τί σημαίνει "φθόγγος", συμβουλέυτηκε την σύζυγο του μέσω της βοήθειας του τηλεφώνου,η οποία του είπε ότι φθόγγοι είναι τα 24 γράμματα του αλφαβήτου συν όλα τα διπλά.Έτσι η λογική λέει ότι η σωστή απάντηση είναι το Δ αφού έχουμε τα 24 γράμματα σύν τα 12 διπλά (αι,ει,οι,ου,αυ,ευ,μπ,γκ,γγ,ντ,τσ,τζ). Ο πάικτης αμφιταλαντευόταν ανάμεσα στο Γ και το Δ προσπαθώντας να μετρήσει τα διπλά αλλά φοβούμενος μήπως και του ξεφύγει κάτι πήρε και το 50-50 το οποίο του άφησε το Α και το Δ,έτσι με περισσή βεβαιότητα απάντησε το Δ (36). Όμως έχασε και η σωστή απάντηση ήταν το 23, πράγμα που διαψέυδει ότι οι φθόγγοι περιλαμβάνουν και τα διπλά σύμφωνα και φωνήεντα.Όμως γιατί 23 και όχι 24?Πώς γίνεται οι φθόγγοι να είναι λιγότεροι από τα γράμματα του αλφαβήτου,ή μάλλον ποιό από τα 24 γράμματα είναι το "μάυρο πρόβατο" που δεν θεωρείται φθόγγος και γιατί?
 

nickel

Administrator
Staff member
Όμως γιατί 23 και όχι 24?Πώς γίνεται οι φθόγγοι να είναι λιγότεροι από τα γράμματα του αλφαβήτου,ή μάλλον ποιό από τα 24 γράμματα είναι το "μάυρο πρόβατο" που δεν θεωρείται φθόγγος και γιατί?
Δεν πάμε με το αλφάβητο γιατί πια το «ι» και το «η», για παράδειγμα, είναι ο ίδιος φθόγγος.

Η απάντηση πρέπει να βασίστηκε σ' αυτό το μέτρημα:
 
Top