Ξένες συντομογραφίες και η προφορά τους

[Earion]

Στην Ελλάδα όμως δεν τους λέμε *νατσιστές αλλά ναζήδες ή ναζιστές. Το πήραμε από τους Εγγλέζους, παρότι είχαμε τους ίδιους τους ναζήδες εδώ τριάμισι χρόνια.

Κυκλοφορεί ευρέως ότι την προφορά με «ζ» εγκαινίασε ο Τσώρτσιλ, γιατί έτσι κατάφερνε με κάποιο τρόπο να περάσει στο γλωσσικό επίπεδο την υποτίμηση που έτρεφε γι’ αυτούς. Το βεβαιώνει, από τα 1945 κιόλας, ο Άπτον Σίνκλαιρ (Dragon Harvest II).

Churchill, He Coudn't Even Say "Nazis"

Franz Liebkind's Monologue from "The Producers" (https://en.wikipedia.org/wiki/The_Producers_(1968_film))

(Ενεργοποιήστε τους υποτίτλους).

 

[nickel]

Και επειδή το παραπάνω φαίνεται να έχει κάποια κλειδώματα και αποκλεισμούς, πάμε στην πλήρη ταινία και... τη βλέπουμε ή την ξαναβλέπουμε ολόκληρη. Ή πηδάμε στο 38ο λεπτό και ξανακούμε τον Χερ Λίπκιντ:

Such filthy lies! They told lies!
But nobody ever said a bad word about Winston Churchill, did they?
No! "Win with Winnie!"
Churchill!
With his cigars. With his brandy.
And his rotten painting, rotten!
Hitler, there was a painter.
He could paint an entire apartment in one afternoon!
Two coats!
Churchill. He couldn't even say "Nazi."
He would say, "Noses. Noses."
It wasn't Noses!
It was Nazis!


https://www.youtube.com/watch?v=4S6AcrFOcBQ

 

[skam]

Αν έχω καταλάβει καλά δεν υπάρχει κάποια τυποποιημένη προφορά των ξένων συντομογραφιών στην Ελληνική γλώσσα. Έτσι το sos είναι αποδεκτό να λέγεται και "εσ-ο-εσ" και "σοσ". Όμως αυτή όμως η ανοχή μήπως οφείλεται στο ότι έχουν περάσει και οι δύο προφορές στην γλώσσα μας;

Με αφορμή το θέμα με την προφορά του H.I.V. σαν "χιβ" έχω μείνει με την απορία, κατά πόσο είναι μια συνηθισμένη διατύπωση μεταξύ των γιατρών. Ή μήπως η διατύπωση είναι απαράδεκτη, στα πλαίσια μιας συνέντευξης;

 

[nickel]

Καλημέρα..

Ως προς το χιβ: Εγώ δεν κυκλοφορώ σε ιατρικούς κύκλους, αλλά το θεωρώ εξαιρετικά πιθανό και λογικό να φτιάξουν ελληνικό ακρωνύμιο χιβ αντί για την προφορά με τα αγγλικά αρχικά (έιτς-άι-βι). Δεν έχουμε κανόνες γι' αυτά τα πράγματα: όλα κατά περίπτωση. Επίσης δεν γνωρίζω να υπάρχει πρωτόκολλο συνεντεύξεων, αλλά έτσι κι αλλιώς το πρωτόκολλο έχει τελευταίως καταργηθεί σε διάφορα επίπεδα.

Αν πάντως έχεις να διαβάσεις ένα μεγάλο κείμενο, δεν είσαι υποχρεωμένος να λες «ο ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας» κάθε φορά που βλέπεις «ο ιός HIV». Αν δεν πας τα ξενόγλωσσα, το χιβ είναι η επόμενη λύση. Με λίγα λόγια, δεν θα το θεωρούσα περίεργο ακόμα κι αν ήταν προσωπική επιλογή του γιατρού ή του υπουργού.

 

[skam]

Καλημέρα και σε σένα.
Πάνω κάτω εκεί έχω καταλήξει και εγώ.

Νομίζω ότι κάθε τέτοια διατύπωση αποτελεί ένα μέρος της γλώσσας, οπότε μπορεί να έχει όποια μορφή θέλουν οι συνομηλητές (δεν είμαι σίγουρος ότι το διατυπώνω καλά).
Εν τω μεταξύ ψάχνοντας βρήκα και ένα κείμενο από τον ΕΛΟΤ που αναφέρει κάτι ανάλογο με παράδειγμα την περίπτωση της ΣΙΑ .

https://sales.elot.gr/announcement/SEP-ELOT402_V33.pdf
"Η συντόμευση είναι δημιουργία μορφής(είτε γραπτής είτε γραπτής και προφορικής) πιο σύντομης από την πλήρη μορφή ενός όρου ή ενός ονόματος.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ Αποτέλεσμα της συντόμευσης είναι η συντομομορφή ή συντομευμένη μορφή. Κατά κανόνα, η συντομομορφή προκύπτει
από τα μορφολογικά στοιχεία της πλήρους μορφής(εξηρτημένη συντομομορφή). Η συντομομορφή που επιλέγεται ως συνώνυμο της
πλήρους μορφής βάσει κάποιου χαρακτηριστικού της έννοιας και δεν προκύπτει από τα μορφολογικά στοιχεία της πλήρους μορφής
λέγεται ανεξάρτητη συντομομορφή και υπακούει στους κανόνες σχηματισμού οποιουδήποτε όρου

Ανεξάρτητες συντομομορφές είναι π.χ. α) η μορφή«ISO» τουInternational Organization for Standardization (Διεθνούς
Οργανισμού Τυποποίησης), σε όλες τις γλώσσες β) η μορφή«ΣΙΑ» στην ελληνική γλώσσα, για την Κεντρική Υπηρεσία
Πληροφοριών(Central Intelligence Agency – CIA) των ΗΠΑ γ) η μορφή«ELOT» στην αγγλική γλώσσα για τονHellenic
Organization for Standardization (Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης– ΕΛΟΤ)."

 

[nickel]

Υπάρχει και η περίπτωση του ΑΤΜ, από το αγγλικό Automated Teller Machine, το οποίο, παρότι έχει ίδια ελληνικά αρχικά στην απόδοσή του ως Αυτόματη Ταμειακή Μηχανή ή Αυτόματη Ταμειολογιστική Μηχανή, δεν το λέμε «η άλφα-ταυ-μι» ή «η άτιμη», αλλά αγγλικότατα «το έι-τι-εμ».

 

[nickel]

Να προσθέσω, αν και το έχω πει κι αλλού, ότι γοητεύομαι από τη μετατροπή των αρκτικόλεξων σε λαϊκές λέξεις, από τις οποίες στη συνέχεια προκύπτουν διάφορα παράγωγα. Κατά το κλασικό «κουκουέδες» (χρήση του «ου» για το διάβασμα του αρκτικόλεξου), άκουσα πριν από λίγο ότι η Μέρκελ θεωρείται τώρα... δουνουτατζού!

 

[dharvatis]

Πάντως «ΧΙΒ», «ΣΙΑ», «χουτουμουλου» κ.λπ. λέμε μόνο προφορικά και σε φιλικές συζητήσεις (ή σε συνωμοσιολογικά site, στην περίπτωση της ΣΙΑ) - δεν θα τα λέγαμε σε μια συζήτηση με αγνώστους ή σε επίσημη ομιλία.

 

[skam]

Πάντως «ΧΙΒ», «ΣΙΑ», «χουτουμουλου» κ.λπ. λέμε μόνο προφορικά και σε φιλικές συζητήσεις (ή σε συνωμοσιολογικά site, στην περίπτωση της ΣΙΑ) - δεν θα τα λέγαμε σε μια συζήτηση με αγνώστους ή σε επίσημη ομιλία.

Εάν είναι αρκετά διαδεδομένες διατυπώσεις ή αν είναι προφανής η έννοιά που τους αποδίδουμε, δεν βλέπω τον λόγο να μην το κάνουμε, την στιγμή που δεν μεταφέρουν κάποιο αρνητικό υπονοούμενο (όπως το μπάτσος ή το pig).

 

[nickel]

Μπορούμε να πούμε γενικά, skam, ότι υπάρχει μια κόκκινη γραμμή ανάμεσα στα λόγια ή τα επίσημα και τα προφορικά ή τα ανεπίσημα. Αυτή η κόκκινη γραμμή είναι άκρως κινητή, ανάλογα με τα άτομα, την περίσταση, τις εποχές και χίλιους δυο άλλους λόγους.

 

[dharvatis]

Δεν ξέρω - ποιος αποφασίζει τι είναι διαδεδομένο και προφανές; Δεν εξαρτάται από το ακροατήριο; Μπορεί π.χ. στο τμήμα λοιμωδών κάποιου νοσοκομείου να λένε «ΧΙΒ» γιατί το έχουν συνηθίσει και το θεωρούν προφανές, αλλά πώς μπορείς να είσαι σίγουρος ότι θα το καταλάβουν οι ακροατές μιας ραδιοφωνικής εκπομπής, για παράδειγμα;

 

[skam]

Οι ακροατές μιας ραδιοφωνικής εκπομπής είναι αμφίβολο ότι θα καταλάβουν και το "έιτσ-άι-βι". Αν δε πει "ιός της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας" ή "Human immunodeficiency virus" μάλλον θα ψάχνουμε πολλοί τα λεξικά. Νομίζω ότι μια τέτοια συζήτηση θα αφορά άτομα, που είναι κάπως υποψιασμένα για το αντικείμενο.

Πάντως στην φωτογραφία τα ASA και τα DIN, στην Ελλάδα τα λέγαμε ανέκαθεν "άσα" και "ντιν" και όχι "έι-εσ-έι" ή "ντι-άι-εν". Ενώ δεν νομίζω ότι συνηθίζει κανείς να λέει "ερ-έι-εμ" αντί για "ραμ". Οπότε το "χιβ" μου μοιάζει αρκετά αποδεκτό.

Νομίζω ότι θα ξενίζει περισσότερο άτομα που δεν έχουν ασχοληθεί και πολύ με το θέμα, και αυτοί λογικά θα προτιμούν αντί για μια σύντομη, μια πιο παραστατική διατύπωση που παραπέμπει στα αγγλικά γράμματα. Κατ αυτή την έννοια, όντως σε μια ραδιοφωνική εκπομπή, που απευθύνεται στον τυχαίο ακροατή, θα είναι προτιμότερη η συγκεκριμένη διατύπωση.

Σημ. μάλλον το διατύπωση είναι λάθος, αλλά δεν μου έρχεται τώρα πιο κατάλληλη λέξη

Μπορούμε να πούμε γενικά, skam, ότι υπάρχει μια κόκκινη γραμμή ανάμεσα στα λόγια ή τα επίσημα και τα προφορικά ή τα ανεπίσημα. Αυτή η κόκκινη γραμμή είναι άκρως κινητή, ανάλογα με τα άτομα, την περίσταση, τις εποχές και χίλιους δυο άλλους λόγους.

Αυτές οι άτιμες κόκκινες γραμμές με την κινητικότητά τους πάντοτε με μπέρδευαν...

 

[nickel]

Πρόσεξε, γιατί κάποια ακρωνύμια διαβάζονται σαν λέξεις και στα αγγλικά, όχι με τα ονόματα των γραμμάτων τους: το DIN διαβάζεται ντιν και η RAM διαβάζεται ραμ, παρότι και οι δύο λέξεις θα μπορούσαν να μπερδευτούν με κοινά προσηγορικά (θόρυβος, κριάρι).

 

[Hellegennes]

Αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Π.χ. δεν κυκλοφορούσε η προφορά άτα για τις συσκευές ATA εκτός Ελλάδας· οι ξένοι το πρόφεραν σαν αρχικά*. Αντιθέτως, π.χ., οι Έλληνες δεν προφέρουν ποτέ σαν λέξη τον χρηματιστηριακό δείκτη του Λονδίνου FTSE, οι Άγγλοι όμως τον προφέρουν φούτσι. Οι Έλληνες έλεγαν μίρκ το mIRC, οι ξένοι όχι. Χώρια κάτι υβριδικά, όπως εμ-πι-τρία (mp3 - έχει και λήμμα στο slang.gr). Επίσης το αγγλικό σκάζι για τους SCSI είχε περιορισμένη διείσδυση στην ελληνική. Μόνο οι πολύ γνώστες το λένε έτσι.

Σχετικά με τον HIV, η λύση που ακολουθείται στην συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων είναι το "ιός του AIDS".


* κυκλοφορούσαν και τα ίντε και άιντε για τους IDE, αλλά περισσότερο σαν πλάκα.

 

[daeman]

... Επίσης το αγγλικό σκάζι για τους SCSI είχε περιορισμένη διείσδυση στην ελληνική. Μόνο οι πολύ γνώστες το λένε έτσι.
...
* κυκλοφορούσαν και τα ίντε και άιντε για τους IDE, αλλά περισσότερο σαν πλάκα.

Δεν ξέρω τι γίνεται τώρα πια, αλλά όταν ήταν στις δόξες τους, αρχές δεκαετίας '90, πάντα «σκάζι» τους άκουγα κι επομένως τους έλεγα, γιατί όποιον τους έλεγε αλλιώς, και τους διαύλους και τους δίσκους ή τα άλλα περιφερειακά, τον κοιτάζανε όλοι παράξενα. Αλλά έκανα παρέα με γνώστες τότε. Πώς να τους πεις, ες σι ες άι; San CSI. Αλήθεια, πώς αλλιώς τους λένε;

Ενώ τους IDE πάντα «αϊ-ντι-ί» (και αυτά που λες, για πλάκα), αλλά άτα το ATA και πάτα το PATA. Και φυσικά σάτα το SATA.

... Χώρια κάτι υβριδικά, όπως εμ-πι-τρία (mp3 - έχει και λήμμα στο slang.gr). ...

Όχι μόνο λήμμα στο σλανγκ, έχει και σύνθετα:

... Πριν τους τα πάρω, τσακώνονταν ποιο θα πρωτοβάλει τη μουσική ή τα παραμύθια του στο χαϊφάι του σπιτιού (καρφώνοντας τα εμπιτριόφωνά τους στη βοηθητική είσοδο, την αούξ που λέγαμε παλιά)
...
Με δύο τέτοια συνδεδεμένα μεταξύ τους και στο λαπιτόπι, στο σμαρτόφωνο ή στο εμπιτριόφωνο, παρτάρουμε όλοι μαζί

Και την αούξ: AUX, όχι αρκτικόλεξο αλλά συντομογραφία.

 

[Hellegennes]

Το πιο συνηθισμένο ήταν εσ-σι-εσ-άι. Περιττό να πω ότι το σάτα είναι διαδεδομένο για τους SATA, ακόμη κι έξω. Αντιθέτως τους ATA συνήθιζαν να τους λένε έι-τι-έι (οι ξένοι).

 

[Earion]

Σκάζι το ακούω στα μαγαζιά που πουλάνε τηλεοράσεις και άλλες ηλεκτρικές συσκευές (δεν πηγαίνω κάθε μέρα, αλλά έχω πάει κάμποσες φορές στη ζωή μου).

 

[daeman]

Σκάζι το ακούω στα μαγαζιά που πουλάνε τηλεοράσεις και άλλες ηλεκτρικές συσκευές (δεν πηγαίνω κάθε μέρα, αλλά έχω πάει κάμποσες φορές στη ζωή μου).

Το σκάζι σε μαγαζιά που πουλάνε τηλεοράσεις; Σίγουρα; Γιατί το σκάζι είναι τεχνολογία υπολογιστών αποκλειστικά —και μάλιστα για προχωρημένους, στις μέρες του, όχι για τον απλό χρήστη, γιατί οι συσκευές που τη χρησιμοποιούσαν υπόσχονταν μεγαλύτερες ταχύτητες, αλλά ήταν και μπελαλίδικες και αρκετά ακριβότερες— έτσι ονομάζεται το πρωτόκολλο σύνδεσης και επικοινωνίας, ο δίαυλος και περιφερειακά που αξιοποιούν αυτόν τον τρόπο σύνδεσης, ή μάλλον αξιοποιούσαν, γιατί είναι παρωχημένο πια. Στις σύγχρονες τηλεοράσεις ή σε άλλες ηλεκτρικές συσκευές, από πού κι ως πού;

SCSI (Small Computer System Interface)
Pronounced "scuzzy," SCSI is a hardware interface for up to 15 peripherals connected to one PCI or PCI Express card ("SCSI host adapter") on the motherboard. Introduced in 1986 by Shugart Associates (see SASI), this original parallel architecture was largely replaced by a serial version (see Serial Attached SCSI).

SCSI hard drives were used in mainframes, servers and storage arrays in the late-1980s and 1990s because they were very robust, and they were initially the only ones used in RAID configurations (see RAID). Eventually, less-costly IDE drives became highly reliable (see IDE and SATA).
http://www.pcmag.com/encyclopedia/term/50948/scsi


Μήπως εννοείς το σκαρτ;

SCART (from Syndicat des Constructeurs d'Appareils Radiorécepteurs et Téléviseurs – Radio and Television Receiver Manufacturers' Association) is a French-originated standard and associated 21-pin connector for connecting audio-visual (AV) equipment.

Να έχουμε και γαλλικό αρκτικόλεξο στο νήμα, κι ας είναι προφανής η προφορά του.

Μια που πιάσαμε τις οπτικοακουστικές συνδέσεις, το «έιτς ντι εμ άι» (HDMI).

 

[daeman]

Υπάρχει και η περίπτωση του ΑΤΜ, από το αγγλικό Automated Teller Machine, το οποίο, παρότι έχει ίδια ελληνικά αρχικά στην απόδοσή του ως Αυτόματη Ταμειακή Μηχανή ή Αυτόματη Ταμειολογιστική Μηχανή, δεν το λέμε «η άλφα-ταυ-μι» ή «η άτιμη», αλλά αγγλικότατα «το έι-τι-εμ».

Εγώ το λέω «άτιμο» πάντως, και όχι μόνο εγώ (κι από πέρυσι «ατιμότερο»), αλλά αυτά είναι αστεϊσμοί.
Ευνόητα και εύλογα, κυκλοφορεί πολύ το ελληνικότατο «ατουμού», προφορικά εννοείται, όχι γραπτά ή επίσημα.

 

[SBE]

Mήπως έχετε μπλέξει το σκάζι με το σκαρτ;