Μεταγραφή ή όχι;

[soko]

Καλησπέρα σε όλους,
Θα ήθελα να με διαφωτίσει όποιος μπορεί σχετικά με γενικούς κανόνες μεταγραφής ξένων ονομάτων στα Ελληνικά. Σε ένα βιβλίο που τα ονόματα των ηρώων μεταγράφονται τι ισχύει για τις υπόλοιπες αγγλικές λέξεις; Θέλουν μεταγραφή τα ονόματα των μαγαζιών; Των ποτών; Των εφαρμογών; Των σούπερ μάρκετ; Ευχαριστώ!

 

[nickel]

Ωραία ερώτηση. (Καλωσήρθες...) Όλο και κάτι θα έχουμε συζητήσει κάπου. Θυμάμαι ότι ήταν πάντα δύσκολη η μεταγραφή των ονομασιών των μουσικών συγκροτημάτων και ακόμα πιο δύσκολη η μεταγραφή των κομματιών τους: εντάξει, γράφεις «οι Μπιτλς» και «οι Ρόλινγκ Στόουνς» αλλά τι κάνεις όταν τα πράγματα γίνονται πιο περίπλοκα; Κάπου εκεί ανεβάσαμε και παλιές κασέτες με μεταγραμμένους τίτλους τραγουδιών. Και στίχους.

Ωραία. Ερχόμαστε στις απορίες σου. Υποθέτω ότι μιλάμε για λογοτεχνία, όπου η μεταγραφή είναι πιο επιθυμητή. Καταστήματα; Πρόγευμα (όχι «μπρέκφαστ») στο Τίφανις. Ποτά; Ευκαιρία να μάθουμε πώς να ζητάμε Σίβας Ρίγκαλ και, κυρίως, Γκλενφίντιχ. Ναι, ναι, μεταγραφή, μετά από εξαντλητική αναζήτηση σε λεξικά, forvo, YouTube. Γιά να δούμε τι θα πούνε και οι άλλοι φίλοι εδώ μέσα.

 

[drsiebenmal]

Τρόφιμα, ποτά, ειδικά χαρακτηριστικά - μεταγραφή (αν χρειάζεται, για σπάνιες περιπτώσεις, με ερμηνευτική υποσημείωση)
Ονόματα, τοπωνύμια - μεταγραφή (εκτός από βιβλιογραφικά ευρετήρια - εκεί δεν μεταγράφουμε τίποτε, αν θέλουμε αναφέρουμε επικουρικά και την ελληνική έκδοση αν υπάρχει)
Αρκτικόλεξα - απόδοση (αν υπάρχει ακριβές αντίστοιχο) και μεταγραφή, αλλιώς στο πρωτότυπο (ή μεταγραμμένο στην αγγλική μορφή του, για ευκολότερη αναζήτηση από όποιον επιθυμεί)
Συγκροτήματα - δεν τα μεταγράφω πια
Τραγούδια -στο πρωτότυπο (με μετάφραση σε παρένθεση αν παίζει ρόλο)
Μάρκες αυτοκινήτων - συνήθως μεταγραφή, ιδίως αν έχουν δημιουργήσει ελληνικές λέξεις (φιατάκι, μπέμπα, ρέο, τζιπ)
Ταινίες - πάντα στην ελληνική χρήση (συχνά είναι στο πρωτότυπο, π.χ. Star Wars). Αν η ελληνική ονομασία διαφέρει πολύ από την πρωτότυπη και είναι αναγκαίο για το κείμενο, σε παρένθεση το αγγλικό.
Εμπορικές φίρμες - όχι εκτός αν χρησιμοποιούνται ήδη μεταγραμμένες στην ελληνική αγορά.

 

[SBE]

Το Star Wars Πόλεμο των Άστρων δεν το λέγαμε στα ελληνικά;

 

[drsiebenmal]

Το Star Wars Πόλεμο των Άστρων δεν το λέγαμε στα ελληνικά;

Ναι, και το Star Trek Ταξίδι στ' αστέρια. Όχι πια.

 

[soko]

Τρόφιμα, ποτά, ειδικά χαρακτηριστικά - μεταγραφή (αν χρειάζεται, για σπάνιες περιπτώσεις, με ερμηνευτική υποσημείωση)
Ονόματα, τοπωνύμια - μεταγραφή (εκτός από βιβλιογραφικά ευρετήρια - εκεί δεν μεταγράφουμε τίποτε, αν θέλουμε αναφέρουμε επικουρικά και την ελληνική έκδοση αν υπάρχει)
Αρκτικόλεξα - απόδοση (αν υπάρχει ακριβές αντίστοιχο) και μεταγραφή, αλλιώς στο πρωτότυπο (ή μεταγραμμένο στην αγγλική μορφή του, για ευκολότερη αναζήτηση από όποιον επιθυμεί)
Συγκροτήματα - δεν τα μεταγράφω πια
Τραγούδια -στο πρωτότυπο (με μετάφραση σε παρένθεση αν παίζει ρόλο)
Μάρκες αυτοκινήτων - συνήθως μεταγραφή, ιδίως αν έχουν δημιουργήσει ελληνικές λέξεις (φιατάκι, μπέμπα, ρέο, τζιπ)
Ταινίες - πάντα στην ελληνική χρήση (συχνά είναι στο πρωτότυπο, π.χ. Star Wars). Αν η ελληνική ονομασία διαφέρει πολύ από την πρωτότυπη και είναι αναγκαίο για το κείμενο, σε παρένθεση το αγγλικό.
Εμπορικές φίρμες - όχι εκτός αν χρησιμοποιούνται ήδη μεταγραμμένες στην ελληνική αγορά.

Εξαιρετικά χρήσιμα τα παραπάνω, ευχαριστώ πολύ! Ας εκμεταλλευτώ λίγο ακόμα τη βοήθειά σας για να ρωτήσω το εξής: το τάδε τοπικό μπαρ π.χ. The Busy Bee μεταγράφεται ενώ τα McDonald's όχι γιατί θεωρούνται εμπορική φίρμα; Πώς τα διαχωρίζουμε αυτά; Ή μήπως κάτι έχω μπερδέψει;

 

[Duke_of_Waltham]

Εξαιρετικά χρήσιμα τα παραπάνω, ευχαριστώ πολύ! Ας εκμεταλλευτώ λίγο ακόμα τη βοήθειά σας για να ρωτήσω το εξής: το τάδε τοπικό μπαρ π.χ. The Busy Bee μεταγράφεται ενώ τα McDonald's όχι γιατί θεωρούνται εμπορική φίρμα; Πώς τα διαχωρίζουμε αυτά; Ή μήπως κάτι έχω μπερδέψει;

Δεν νομίζω ότι θα μετέγραφα ένα μπαρ ή εστιατόριο, ούτε ένα ξενοδοχείο ή κατάστημα ρούχων. Γενικώς τα μαγαζιά θα τα έβαζα στην ίδια κατηγορία όπως τις μεγάλες φίρμες.

 

[SBE]

Ναι, και το Star Trek Ταξίδι στ' αστέρια. Όχι πια.

Δεν θυμάμαι ποτέ να το έχω ακούσει Ταξίδι στα Αστέρια και δεν είμαι και πολύ νέα. Το έβλεπα στην τηλεόραση την εποχή που στο σινεμά παιζόταν η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται (αυτό το μεταφράζουμε ή όχι; )

 

[daeman]

Στον υποτιτλισμό πάντως, η στάνταρ οδηγία (διά ροπάλου) από όλα τα στούντιο παραγωγής είναι ότι ο τίτλος ταινίας (ή σειράς) πρέπει να είναι αυτός με τον οποίο βγήκε στις αίθουσες (ή παίχτηκε στην Ελλάδα), οπότε δεν γράφουμε Star Wars, αλλά O Πόλεμος των Άστρων (με title case).
Και Η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται.

Ατελείωτες ώρες απ' τη ζωή μου να βρίσκω ή να επιβεβαιώνω τίτλους στο imdb, ή παλιότερα, πριν βάλει το imdb τους ξενόγλωσσους τίτλους, στο cine.gr ή όπου αλλού υπήρχε κάτι αξιόπιστο, επειδή στους σεναριογράφους κάπνισε να έχουν καμιά εικοσαριά τίτλους ταινιών σε επεισόδιο 23 λεπτών. Too many references spoil the broth, ρε! Και καλά με τις ταινίες, έχουμε πια έγκυρες πηγές. Με τους τίτλους σειρών, που δεν έχουμε ακόμα (αν θα έχουμε ποτέ), ό,τι φωτίσει τον καθένα. Εφόσον είναι απαραίτητο για να κατανοήσει ο θεατής την πλοκή πάντως, ακόμα και τίτλους που δεν έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά (βιβλίων, ταινιών, σειρών ή ό,τι άλλο) τους μεταφράζει κάθε ευσυνείδητο μέλος της ΕΔΑΘ, της Ένωσης για τα Δικαιώματα Αναγνωστών και Θεατών, κι ας λένε οι οδηγίες άλλα.

 

[daeman]

Δεν θυμάμαι ποτέ να το έχω ακούσει Ταξίδι στα Αστέρια και δεν είμαι και πολύ νέα. Το έβλεπα στην τηλεόραση την εποχή που στο σινεμά παιζόταν η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται (αυτό το μεταφράζουμε ή όχι; )

Το λέγαμε μόνο την εποχή που παιζόταν στην τηλεόραση, την εποχή που δεν ξέραμε όλοι τουλάχιστον δυο κλούτσες αγγλικά, που μεταγράφαμε και τίτλους και στίχους τραγουδιών που λέει ο Νίκελ παραπάνω –και όχι όλοι. Μετά επικράτησε το Star Trek και γίναμε και Τρέκια, ενώ πριν ήμασταν απλώς παράξενοι.

 

[drsiebenmal]

Εξαιρετικά χρήσιμα τα παραπάνω, ευχαριστώ πολύ! Ας εκμεταλλευτώ λίγο ακόμα τη βοήθειά σας για να ρωτήσω το εξής: το τάδε τοπικό μπαρ π.χ. The Busy Bee μεταγράφεται ενώ τα McDonald's όχι γιατί θεωρούνται εμπορική φίρμα; Πώς τα διαχωρίζουμε αυτά; Ή μήπως κάτι έχω μπερδέψει;

Το McDonald's μένει αμετάγραπτο επειδή και στην Ελλάδα είναι ίδιο. Το Busy Bee θα μπορούσε να μεταγραφεί ή να μείνει αμετάγραπτο επίσης (εδώ παίζει ρόλο και τι θέλει ο εντολέας της μετάφρασης). Θα μπορούσε ακόμη και να μεταφραστεί αν η επωνυμία έχει σχέση με τη δράση (είναι πχ στέκι εργατριών στις αρχές του 20ου αιώνα) ή όπως συνέβαινε παλιότερα, όταν ο αριθμός των αγγλομαθών στη χώρα μας ήταν πολύ μικρός. (Ας θυμηθούμε την ταινία που έγινε γνωστή ως «Το μπαράκι του Σαν Έλμο» -- αλλά και την τηλεοπτική σειρά Cheers.)

Δυστυχώς υπάρχουν μόνο γενικές αρχές, που κι αυτές δεν είναι γραμμένες στην πέτρα, και ο μεταφραστής πρέπει να παίρνει υπόψη του και άλλες παραμέτρους - καμιά φορά και να αποφασίζει με βάση την πείρα και το ένστικτό του.

Βλ. και τις πολύ έγκυρες παρατηρήσεις του daeman, πιο πάνω.

 

[SBE]

(Ας θυμηθούμε την ταινία που έγινε γνωστή ως «Το μπαράκι του Σαν Έλμο» -- αλλά και την τηλεοπτική σειρά Cheers.)

Στην ταινία έτσι λεγόταν το στέκι της παρέας, αν θυμάμαι καλά.

Για τις ταινίες που δεν έχουν ακόμα κυκλοφορήσει στην Ελλάδα, πώς να συγκρίνεις τις ανταποκρίσεις της Ροζίτας Σώκου από τις Κάννες με άρθρο που διάβαζα χτες που σε άφηνε με την εντύπωση ότι μόνο αγγλόφωνες ταινίες βραβεύτηκαν φέτος;

Το Busy Bee αν παίζει ρόλο στην υπόθεση θα το έλεγα Μέλισσα σκέτο (το ότι οι μέλισσες συνεχώς εργάζονται είναι αυτονόητο).
Όλα τα άλλα όπως νομίζει ο καθένας, μάλλον.

Για το ότι τώρα μιλάνε όλοι αγγλικά, ναι, αλλά τί αγγλικά; Μερικές εκφράσεις κλισέ που τις κολλάνε σε κάθε φράση κι ακούγονται σαν τους παλιούς μετανάστες από Αμερική. Κι εγώ μπορώ να μιλήσω έτσι Κινέζικα.