unmothered

Στην πρόσφατη συζήτηση στη βουλή για το γάμο τον ομόφυλων, ακούστηκε ο όρος «αμήτερο παιδί» ως απόδοση του unmothered child. Ούτε στα λεξικά όμως ούτε στο διαδίκτυο μπόρεσα να τη βρω αυτή τη λέξη. Στα αρχαία έχουμε το τριτόκλιτο «αμήτωρ» (ο, η αμήτωρ, το αμήτορ) το οποίο όμως δεν φαίνεται να έχει προσαρμοστεί στη νεοελληνική. Λογικά ο αμήτωρ θα έδινε τον αμήτορα, που όμως δεν μου ακούγεται καλύτερος από τον αμήτερο.

Συνεχίζοντας την αναζήτησή μου στα αγγλικά, βλέπω ότι το unmothered χρησιμοποιείται περισσότερο για να δηλώσει την έλλειψη μητρικής φροντίδας, ενώ πιο συγκεκριμένα για την έλλειψη μητέρας, θα χρησιμοποιούσαμε το motherless. Είναι ενδιαφέρον ότι η πρώτη χρονολογικά χρήση του unmothered που καταγράφει το OED αφορά χαρακτηρισμό μητέρας και όχι παιδιού:


Με την πρώτη σημασία χρησιμοποιείται πλέον μόνο το unmotherly, και έτσι μπορούμε να βρούμε αρκετές αναφορές σε unmotherly mothers. Μία από τις πρώτες μανάδες που χαρακτηρίστηκε έτσι πρέπει να ήταν η Κλυταιμνήστρα. Στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή, η ηρωίδα αποκαλεί τη μάνα της «μήτηρ αμήτωρ» («κακομάνα» στη μετάφραση Γρυπάρη).

Τέλος, επί της ουσίας, να πω ότι δεν έχω υπόψη μου την «παγκόσμια» βιβλιογραφία που επικαλείται η κ. βουλεύτρια, αλλά η υποψία μου είναι ότι η επιχειρηματολογία της βασίζεται κυρίως στην ετυμολογία: όπως δεν γίνεται να παντρεύεσαι γυναίκα ή δεν μπορεί να γίνει απογαλακτισμός από κάποιον που δεν κατεβάζει γάλα, έτσι δεν μπορεί ένας άντρας να δώσει μητρική αγάπη. Αυτά είναι γνωστά σε όσους νιώθουν από ετυμολογία!

Βλέπω και στο Διαδίκτυο να έχει περάσει το άπατρο παιδί.
Επομένως, κατά παρόμοια σύνθεση: άμητρο παιδί.

Προσωπικά θα έμενα στο απάτωρ/αμήτωρ

Νομίζω ότι για την απόδοση του unmothered θα ταίριαζε καλύτερα ένα ρηματικό επίθετο. Παρακάτω αντιγράφω από το Collins τις σημασίες που έχει το ρήμα mother:


Το πιο κοντινό που μπορώ να σκεφτώ στα ελληνικά είναι το «κανακεύω», που παρότι έχει συνήθως αρνητικές συνδηλώσεις, ειδικά το «ακανάκευτος», όπως το καταγράφει το ΛΚΝ, το βρίσκω αρκετά κοντά στη σημασία του unmothered.

Ότι δεν γνώρισε μητρική στοργή το λέμε αυτό. Το κανάκευμα δεν σταματάει να έχει αρνητική χροιά όταν δεν μας βολεύει.

kfoolmoon said:

Ότι δεν γνώρισε μητρική στοργή το λέμε αυτό. Το κανάκευμα δεν σταματάει να έχει αρνητική χροιά όταν δεν μας βολεύει.

Click to expand...

Εν δυνάμει αντίλογος, βέβαια, είναι ότι η όντως υπαρκτή αρνητική χροιά της λέξης δεν της στερεί τη συνδήλωση της στοργής...
Ίσως η μεταφραστική αναντιστοιχία να 'ναι παρεπόμενο πιο... μύχιων διαφορών στην κουλτούρα που περιβάλλει την έννοια «στοργή» στο δημογραφικό των ομιλητών της κάθε γλώσσας...

kfoolmoon said:

Ότι δεν γνώρισε μητρική στοργή το λέμε αυτό. Το κανάκευμα δεν σταματάει να έχει αρνητική χροιά όταν δεν μας βολεύει.

Click to expand...

Εδώ σταματάει να έχει αρνητική χροιά η «μαφία» όταν μας βολεύει, στο κανάκεμα θα κολλήσουμε;

Δεν κατάλαβα όμως αν διαφωνείς με την δική μου ερμηνεία ή με το ΛΚΝ, γιατί αυτό ακριβώς γράφει το λεξικό για τον ακανάκευτο: «δεν του έδειξαν τρυφερότητα και στοργή».

Σίγουρα το mother και το κανακεύω δεν είναι συνώνυμα αλλά στις αρνητικές αποχρώσεις συμβαδίζουν, όπως φαίνεται και στην τρίτη σημασία του mother που παραθέτω παραπάνω (Stop mothering me). Επίσης, όπως και το unmothered έτσι και το ακανάκευτος δεν φαίνεται να έχει θετικές συνδηλώσεις, πάλι σύμφωνα με τους ορισμούς των λεξικών.

Προσπαθούσα να βρω μια μονολεκτική απόδοση όσο πιο κοντά γίνεται στο unmothered. Οι προτάσεις καλοδεχούμενες!