Νέος γλωσσικός οδηγός: Το κόκκινο βιβλιαράκι του κειμενογράφου

Αγαπητέ EpsilonSigma,

you' re missing the point. Μόνο αυτός δεν είναι ο λόγος που γίνεται αυτή η συζήτηση αυτή τη στιγμή. Όταν σπάει ο καθρέφτης και αναιρούνται οι πιο αγαπημένες μας πεποιθήσεις, τότε είναι που ανοίγουν οι πύλες της κολάσεως. Ποιος είσαι εσύ που θα μου καταστρέψεις αυτά που εγώ πιστεύω και πάνω στα οποία έχω χτίσει παλάτια...
 
Ερώτηση για τον ΕΣ: δε σε ενοχλούν τα *τηλεφωνείστε; Από ό,τι κατάλαβα όχι, γιατί θέτεις το θέμα διδασκαλίας της γλώσσας σε εντελώς διαφορετική βάση. Αν ωστόσο σε ενοχλούν, όπως και τα *επέτρεψέ μου, ή *Αγγλική παιδεία, με κεφαλαίο, όπως γράφουν πολλοί τα επίθετα στα ελληνικά, πώς θα ήθελες να αντιμετωπίζεται;
Ή δε θα ήθελες να αντιμετωπίζεται καθόλου;
 
Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που αν δεν έχει κανείς στοιχειώδη παιδεία που να πηγαίνει λίγο πιο βαθειά (sic) στη γλώσσα, θα αναλώνεται στα επουσιώδη.
 
Ambrose said:
θα αναλώνεται στα επουσιώδη.
Click to expand...
Και γι' αυτό βγαίνουν και οι γραμματικές και οι ρυθμιστικοί οδηγοί. Είναι σαν τον ΚΟΚ: για να μη συγκρουόμαστε για τα επουσιώδη.
 
Κοίτα το λεξικό που χρησιμοποιείς συνήθως και κάνε ό,τι σου προτείνει αυτό, Palavra. Άλλο αυτό κι άλλο όλην μας την ενέργεια να την σπαταλούμε σε αυτά τα ζητήματα. Εγώ λέω ότι οι περισσότεροι ασχολούνται με αυτά γιατί είναι ζητήματα πιασάρικα, ευκολάκια (συγκριτικά με άλλα), ευεπίφορα σε δημοσιότητα, προβολή και μπλαμπλαδισμό, τον οποίο τόσο πολύ λατρεύουμε οι (γλωσσικώς) πολιτικολογούντες και (γλωσσικώς) κομματοσκυλίζοντες, σε αυτόν τον τόπο των κουτσομορφωμένων που είναι όλοι τους και κανένας τους πνευματικοί μας ταγοί.
 
Μάλιστα. Εγώ ρώτησα από ειλικρινές ενδιαφέρον να ακούσω την άποψή σου, την οποία προφανώς δε θέλεις να πεις, κατά πάσα πιθανότητα επειδή δεν τη διαθέτεις. Συγγνώμη, λάθος σε κατηγόρησα ότι δε θέλεις να συζητήσεις. Είναι προφανές ότι απλώς δεν μπορείς.
 
Palavra μου, αυτά που γράφω τι είναι; Δεν είναι η άποψή μου; Μην μας τρελάνεις κιόλας. Αμέσως να κατηγορήσεις τον άλλον ότι δεν έχει άποψη, ε; Μπράβο, να κατέβεις για βουλευτίνα, ό,τι πρέπει θα είσαι για τα τηλεπαράθυρα της σαχλαμάρας.

(Και, βέβαια, το δικό μου μήνυμα, επειδή περιέχει την λέξη «σαχλαμάρα» θα θεωρηθεί σφόδρα προσβλητικό, ενώ της Palavra αθώο και ‘ώριμο’ μήνυμα…)
 
nickel said:
Και γι' αυτό βγαίνουν και οι γραμματικές και οι ρυθμιστικοί οδηγοί. Είναι σαν τον ΚΟΚ: για να μη συγκρουόμαστε για τα επουσιώδη.
Click to expand...

Μα δεν χρειάζεται να συγκρουστούμε. Το μόνο που χρειάζεται είναι να γίνει ένα άνοιγμα, προκειμένου να φιλοξενηθούν οι αποκλίσεις από την οποιαδήποτε νόρμα του εκάστοτε ρυθμιστή. Όταν π.χ. για τη λέξη "βαθειά" το Google σου δίνει 84.300 αποτελέσματα (γερό νούμερο) και για το "βαθιά" 626.000, το να πεις ότι μόνο το βαθιά είναι σωστό, αποκλείεις αυτομάτως 84.300 φυσικούς ομιλητές της γλώσσας.

Όταν μια ορθογραφία όπως π.χ. το "κλασσική" έχει καθιερωθεί και μετά καταργείται γιατί και καλά προέρχεται από τα λατινικά, είναι σαν να λες σε όλους τους προηγούμενους ότι είναι ηλίθιοι.

Αν βάλεις και στο μιξ το δεδομένο ότι υπάρχουν πολλοί γλωσσολόγοι και ο κάθε ένας από αυτούς έχει ή φιλοδοξεί να εκδώσει και από έναν ή πολλούς γλωσσικούς οδηγούς με την ταυτόχρονη ανάγκη διαφοροποίησης του προϊόντος του από τους άλλους, εκεί αντιλαμβάνεται κανείς το αλαλούμ που γίνεται.

Όλοι οι μεταφραστές, γνωρίζουμε το άγχος του "σωστού". Του τυπικά σωστού. Για να είμαστε σωστοί και καλυμμένοι. Αλλά αργά ή γρήγορα, θα πρέπει να αρχίσουμε να ξεκολλάμε. Ας γίνει επιτέλους ένα άνοιγμα και όχι άλλες ανούσιες ρυθμίσεις... Γιατί μ' αυτό και μ' εκείνο, εγώ έχω αρχίσει και αισθάνομαι ότι σε λίγο τα παιδιά στο σχολείο θα διδάσκονται την "Γλώσσα μου: η νέα καθαρεύουσα". Καθαρεύουσα με την έννοια ενός γλωσσικού υβριδίου που θα είναι αποτέλεσμα ρύθμισης με βάση το σωστό και όχι ζωντανής εξέλιξης.
 
Μα ΕΙΝΑΙ καθαρεύουσα αυτή που διδασκόμαστε στο σχολείο, και τα ελληνόπουλα και τα παιδιά του κόσμου όλου. Αυτός είναι ο θεσμικός —ήτη ο κατά παράδοσιν— ρόλος του σχολείου.

(Κάθε εύρημα του Google δεν αντιστοιχεί προς έναν ομιλητή. Μπορεί να αντιστοιχεί σε λιγότερους ή περισσότερους, κατά περίπτωση.)
 
Βρε χρυσέ μου, βρε καλέ μου (ES), όσο δίκιο κι αν έχεις σ' αυτά που λες, δεν είναι κακό να κυκλοφορούν τέτοια εγχειρίδια, και να αγοράζονται (να κινείται και το χρήμα), και να διαβάζονται και να χρησιμοποιούνται. Και δεν είναι κακό και να συζητιούνται, αφού καλύπτουν κάποια μικροπροβλήματα της δουλειάς μας. Αν, από την άλλη, θεωρείς ότι θα έπρεπε να μας απασχολούν πιο σοβαρά θέματα, καμιά αντίρρηση. Αν δεν υπάρχει άλλο νήμα εδώ μέσα με θέμα αρκετά σοβαρό για τα γούστα σου, άνοιξε εσύ το δικό σου. Δεν είναι ανάγκη να μαχαιρωθούμε για το εγχειρίδιο...

(Αμβρόσιε, διαφωνωσυμφωνώ με αυτά που γράφεις, αλλά... άλλη φορά.)

ήτοι = δηλαδή
Οίτη = το βουνό
 
EpsilonSigma said:
(Κάθε εύρημα του Google δεν αντιστοιχεί προς έναν ομιλητή. Μπορεί να αντιστοιχεί σε λιγότερους ή περισσότερους, κατά περίπτωση.)
Click to expand...

Σαφέστατα. Αλλά είναι ένα παράδειγμα. Άλλωστε, το ίδιο ισχύει και για τα 626.000 ευρήματα.
 
Μα είναι ζημιογόνο να κυκλοφορούν όλα αυτά τα εγχειρίδια, γιατί έτσι δίνεται εντύπωση ότι αυτά είναι τα μέγιστα ζητήματα της γλώσσας. Σου λέει ο άλλος «ακολουθώ τον οδηγό άρα χρησιμοποιώ την γλώσσα σωστά, είμαι σωστός, είμαι γαμάουα και δερνάουα, δεν μπορεί να μου την πει κανείς, είμαι κι εγώ ένας από τους ‘ψαγμένους’».

Το —τουλάχιστον— δευτερεύον αναδεικνύεται σε πρωτεύον.

Οδηγό μπορεί να σκαρώσει οποιοσδήποτε και μπορεί και να τον κάνει να έχει μεγάλη απήχηση —χρειάζονται γνωριμίες για να σε προωθήσουν και πρόβατα για να σε ακολουθήσουν βελάζοντας τις απόψεις σου.
 
EpsilonSigma said:
Υπάρχει και η πληροφορητικότητα, ξέρεις, Palavra… Μετρά και η παρουσίαση αυτού που θες να πεις. Δεν χρειάζεται να γράφουμε μούχλικα μηνύματα όλην την ώρα. Δεν είχα την πρόθεση κανενός αφορισμού. Ιδού, λοιπόν, όπως παρουσίασα την άποψή μου, που έχει ανάψει η κουβέντα…

Όσο για τους πρεσβύτερους και τους πεπειραμένους, δεν βλάπτει η ζύμωση με τους νέους. Δεν χρειάζεται να υποκλινόμαστε στην ρυτίδα συνέχεια, δεν είναι θέσφατα οι απόψεις τους… Η δημιουργική ζύμωση γίνεται μεταξύ παλιού και νέου, μεταξύ πρεσβυτέρου και μειρακίου…
Click to expand...

Για να γίνει, όμως, δημιουργική ζύμωση (και όχι μάταιη, στείρα αντιπαράθεση) απαραίτητη προϋπόθεση είναι οι συνομιλητές να χειρίζονται την τέχνη της συνομιλίας, να έχουν επιχειρήματα και να τα καταθέτουν με σεβασμό προς τον (τους) απέναντί τους, άσχετα με το ύφος (που κι αυτό όμως κάτι υποδηλώνει και κάπως διαμορφώνει το επίπεδο της συζήτησης). Ειδικά εδώ που δεν γνωριζόμαστε και ο καθένας κρίνεται και διαμορφώνει ο ίδιος την εικόνα που σχηματίζουν γι' αυτόν οι υπόλοιποι συνδαιτυμόνες. Δεν χρειάζεται να υποκλινόμαστε ποτέ αυτόματα στη ρυτίδα. Υποκλινόμαστε, όμως, στο δικαίωμα του άλλου να έχει άποψη διαφορετική από τη δική μας και να την υποστηρίζει ευγενικά (χωρίς τις ταξικές παραδηλώσεις της "ευγένειας"), χωρίς να ειρωνεύεται και να προσβάλει τους υπόλοιπους. Και υποκλινόμαστε δυό φορές όταν ο συνομιλητής μας δείχνει έμπρακτα (ή μάλλον έλλογα στην περίπτωσή μας) όχι τη χρονολογική του ηλικία, αλλά την επάρκεια, τη διαύγεια και την ωριμότητα της σκέψης του, την ικανότητα να δει στον όποιον άλλο την έστω και μικρή συγκριτικά αξία του και τον σεβασμό της άποψης και της προσωπικότητάς του, άσχετα με θέσεις, σπουδές, περγαμηνές, εξειδικεύσεις και τυπικά προσόντα. Με μια κουβέντα: εδώ μέσα είμαστε ό,τι γράφουμε και όπως το γράφουμε.
Αυτά τα λίγα για την ουσία της διαδικασίας· για την ουσία του θέματος θα μου επιτρέψετε να το αναβάλω γιατί πιέζει ο χρόνος και δεν έχω έτοιμη άποψη-κονσέρβα να τσιτάρω.
 
Η στείρα αντιπαράθεση ξεκινά από τους υπέρμετρα εύθικτους στον άλλον και την διαφορετική του άποψη —ευθιξία γενικότερη στο Άλλο, γνωστή από την (κριτική) ανάλυση του λόγου και την κοινωνική/πολιτισμική ανθρωπολογία.

Παραπέμπω στα γραπτά του Norman Fairclough για το πώς παλεύουμε να θωρακιστούμε απέναντι στο Άλλο και να συσπειρωθούμε εναντίον του, επινοώντας ένα σωρό ψεγάδια και ελλείψεις του, για να το βγάλουμε άχρηστο, πλανημένο, στρεβλό.
 
Alexandra said:
Τα pm στο γραμματοκιβώτιο στέλνονται όταν δεν θέλουμε να πούμε σε κάποιον ενώπιον όλων "λες βλακείες".
Click to expand...

Άρα, ένας από τους προγραμματικούς στόχους του παρόντος φόρουμ είναι να τις βγάλουμε έξω και να τις μετρήσουμε (τις βλακείες μας) —αν είναι έτσι, τότε να σπεύσω να υποστηρίξω ότι την έχω υπερμεγέθη!

Άρα, όποιος δεν συμφωνεί με εμάς είναι βλακειολόγος. Κουτί μου ήρθε αυτό τώρα, προς επίρρωσιν του αμέσως ανωτέρω (περί Fairclough και «Άλλου»).
 
Για τη διαδικασία, δεν θα ξαναπώ τα ίδια· όποιος θέλει, διαβάζει, δίνει σημασία, κατανοεί και απαντά δεόντως. Προσθέτω μόνο αυτό: αν η γλώσσα δεν χρειάζεται νόρμες, αυστηρούς κανόνες και ινστρούχτορες, πόσο μάλλον η κριτική σκέψη. Για τα υπόλοιπα, ξαναγράφω τα ίδια (η επανάληψη μητέρα και της κατανόησης;!): πιέζει ο χρόνος και δεν έχω έτοιμη άποψη-κονσέρβα να τσιτάρω.
 
O ΕΣ διατύπωσε τις απόψεις του με κάπως προκλητικό τρόπο (και είναι κρίμα γιατί τελικά, αν και ο ίδιος θα διαφωνήσει με το συμπέρασμα αυτό, αδυνάτισε την ισχύ του μηνύματος που ήθελε να κοινοποιήσει). Επί της ουσίας, όμως, έχει σε μεγάλο βαθμό δίκιο. Δεν θα πω ότι τα συγγράματα αυτού του είδους (τα κατά sarant λαθολόγια) είναι άχρηστα· κάθε άλλο, οι οδηγοί χρηστικού περιεχομένου είναι ωφέλιμοι για τον καθένα. Το πρόβλημα είναι ότι τα "λαθολόγια" ενέχουν διάφορους κινδύνους. Ο ευχερέστερα αναγνωρίσιμος είναι όταν επιχειρούν να επιβάλουν μια αντίληψη σωστού-λάθους, που παραπέμπει σε φετβάδες καδή κι όχι σε επιστημονική θεώρηση της γλώσσας. Ο πιο ύπουλος κίνδυνος είναι αυτός που επισημάνθηκε (από τον ΕΣ): να αφιερώσουμε όλη μας την ενέργεια σε ζητήματα που είναι μάλλον επουσιώδη. Σε τελική ανάλυση, κινδυνεύουμε να καταλήξουμε σε καταστάσεις απίθανης τυπολατρείας. Ποιό το κέρδος τότε που καταργήσαμε πνεύματα και τόνους (αν δεν κάνω λάθος, αυτό είναι το ουσιαστικό επιχείρημα νομιμοποίησης του μονοτονικού, κι όχι οι θολοί αγώνες μεταξύ γλωσσικά "ελληναράδων" και γλωσσικά "διεθνιστών").

Επομένως, ο προβληματισμός τον οποίο εισήγαγε η παρέμβαση του ΕΣ είναι επί της ουσίας εξαιρετικά επωφελής. Αυτό όμως δεν συνεπάγεται την προγραφή των οδηγών/"λαθολογίων". Νομίζω, απλώς, ότι πρέπει οι χρήστες των βιβλίων αυτών να υιοθετήσουμε μια πιο κριτική προσέγγιση του θέματος και να έχουμε μεγαλύτερες απαιτήσεις (παρεμπ., φαίνεται ότι το σύγγραμα το οποίο ανέφερε ο ΕΣ πληροί αρκετές από αυτές τις προϋποθέσεις: βλ. http://sarantakos.wordpress.com/2009/06/29/iordanidou1/).
 
Θα ήθελα να προσυπογράψω όσα παραπάνω ανέφερε ο Ρογήριος. Θα ήθελα επίσης, αν μου επιτρέπεται, να επισημάνω κάτι που νομίζω ότι ίσως δεν έχει ακόμη τονιστεί αρκετά από τη συγκεκριμένη οπτική γωνία.

Οι φιλόλογοι, οι γλωσσολόγοι, οι πανεπιστημιακά σπουδασμένοι μεταφραστές είστε οι ειδικοί που μελετάτε, εξηγείτε και διερμηνεύετε προς εμάς τους πολλούς τα σχετικά φαινόμενα (αν κάνω εσφαλμένη χρήση ορολογίας, παρακαλώ διορθώστε με για να μαθαίνω, αλλά μη σταθείτε σε αυτό).

Το κοινό των πρακτικών οδηγών για γλωσσικά θέματα δεν είστε κατά τη γνώμη μου εσείς --τουλάχιστον όχι πρωταρχικά. Άλλωστε ούτε οι γιατροί είναι το κύριο αναγνωστικό κοινό των εκλαϊκευμένων οδηγών υγείας, ούτε οι υδραυλικοί είναι το κοινό των βιβλίων με οδηγίες για επισκευές των υδραυλικών στο σπίτι. (Γι' αυτό και έχει σημασία να είναι «σωστοί» οι οδηγοί).

Το αναγνωστικό κοινό είναι όμως όσοι θέλουν να μάθουν πρακτικά και γρήγορα τις απαντήσεις στα συγκεκριμένα θέματα που τους απασχολούν κατά την επικοινωνία τους. Δεν τους ενδιαφέρει (τουλάχιστον όχι άμεσα) «η θεωρία» --τους ενδιαφέρει να «γράφουν σωστά» (ό,τι και αν σημαίνει αυτό και ναι, με την τρέχουσα άποψη που αναγκαστικά διαμορφώνουν κάποιοι «επαΐοντες»).

Όμως είναι δουλειά των ειδικών, της επιστημονικής κοινότητας να μελετάει τα φαινόμενα και να μας δώσει τα συμπεράσματα για να τα χρησιμοποιήσουμε. Διάβασα το θεωρητικό άρθρο στο οποίο μας παραπέμπει ο ΕΣ και μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον. Προσωπικά θα αναζητήσω (μπράβο μου!) να διαβάσω και άλλα σχετικά άρθρα, όμως το γιατρό που μεταφράζει τον πρακτικό οδηγό υγείας που θα μου παραδώσει μεθαύριο για επιμέλεια και τον φυσικό που μεταφράζει το αστροφυσικό και τσακωνόμαστε για τους πλανήτες κ.ο.κ. ίσως δεν τους ενδιαφέρει. Τους ενδιαφέρει απλώς να μου παραδώσουν κείμενο αποδεκτό σύμφωνα με τα «γενικά στάνταρ».

Και εσείς οι ειδικοί, κατά την αναζήτηση της αλήθειας, δεν πρέπει να μας ξεχνάτε. Φροντίστε να μας δώσετε «ακόμη πιο σωστούς» οδηγούς.
 
You must log in or register to reply here.
Back
Top