Your slip is showing: Γλωσσικές και μεταφραστικές γκάφες (και μικρολαθάκια)

[Ambrose]

Ότι επιλέγεται ο μαρκετινίστικος τίτλος το ξέρω και το καταλαβαίνω. Λογικό είναι. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως δεν μιλάμε για σαπουνόπερα ή κάτι παρόμοιο, αλλά για μεταφορά κλασικής λογοτεχνίας στην τηλεόραση (παραγωγή του BBC), οπότε θεωρώ τον τίτλο τραγικά άσχετο. Κατά τ' άλλα συμφωνώ ότι εν προκειμένω δεν ευθύνεται ο υποτιτλιστής, αλλά τα αφεντικά του.

 

[Alexandra]

Τέλος, αναρωτιέμαι πότε οι εταιρείες υποτιτλισμού και κάποιοι υποτιτλιστές αποφάσισαν ότι οι στίχοι των τραγουδιών δεν μεταφράζονται, παρόλο που σε πάρα πολλές ταινίες τα τραγούδια είναι φορείς νοήματος και σημαντικά στοιχεία της πλοκής. Και καλά σε απλές ταινίες, αλλά σε μιούζικαλ τύπου η Μελωδία της Ευτυχίας;

Η κοινή λογική λέει ότι όταν το τραγούδι παίζει ιδιαίτερο ρόλο στην ταινία (π.χ. όταν είναι μιούζικαλ) πρέπει οπωσδήποτε να μεταφράζεται. Επίσης, να μη μεταφράζεται ένα τραγούδι που δεν παίζει κανένα ρόλο στην ταινία, π.χ. είναι ένας τραγουδιστής σε κάποιο κλαμπ ή το τραγούδι ακούγεται ως απλή μουσική επένδυση. Παρόλα αυτά, ξέρουμε ότι η κοινή λογική είναι κάτι αρκετά πολύτιμο και σπάνιο, οπότε, τυχαίνει να βλέπουμε αυτό που επισημαίνεις.
Πριν από λίγα χρόνια, μια πολυεθνική εταιρεία υποτιτλισμού ανέλαβε να υποτιτλίσει το Rocky Horror Picture Show σε DVD και αποφάσισε να μη μεταφραστούν τα τραγούδια! Τονίζω το "πολυεθνική εταιρεία υποτιτλισμού", επειδή οι υπότιτλοι δίνονται στον μεταφραστή έτοιμοι σε templates, και δεν μπορεί να επέμβει, ακόμα κι αν θέλει. Το αποτέλεσμα ήταν να βγει το DVD και να εισπράξει δικαιολογημένο κράξιμο, αλλά ήταν αργά για να διορθωθεί.

 

[Ambrose]

Έτσι έγινε και με τη Μελωδία της Ευτυχίας σε DVD. Τα τραγούδια στη βερσιόν που είδα εγώ σχετικά πρόσφατα δεν είχαν μεταφραστεί! Είχαμε μείνει όλοι άναυδοι... (πού πήγαν τα τραγούδια; ) ;)

 

[Alexandra]

To Mega έχει μια ρεπόρτερ που με λαχανιασμένη και αγχωμένη φωνή κάνει καλλιτεχνικό ρεπορτάζ, συνήθως από το Μέγαρο Μουσικής και το Ηρώδειο. Τα λάθη της είναι πολύ συχνά, συνήθως στον τρόπο που προφέρει ονόματα πασίγνωστων έργων και καλλιτεχνών.

Σήμερα μας ανακοίνωσε ότι η ελληνοτουρκική ορχήστρα νέων έπαιξε στο Ηρώδειο με σολίστ την κυρία Gülsin Onay το... Δέκατο Έκτο Κοντσέρτο για Πιάνο του Grieg! Βέβαια, ο Grieg ένα κοντσέρτο για πιάνο έχει γράψει όλο κι όλο! Απλώς είναι το υπ' αριθμόν 16 έργο του.

Ψιλά γράμματα για τους πολλούς, καρφί στα αφτιά αυτών που ενδιαφέρονται για τέτοιες ειδήσεις, όμως. Όποιος θέλει να παρουσιάζει καλλιτεχνικές ειδήσεις, καλό θα είναι να ξέρει το θέμα σε βάθος και όχι τόσο επιφανειακά! Ή τουλάχιστον, αν δεν τα ξέρει σε βάθος, ας τα ερευνά λίγο πριν συντάξει την είδηση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν χρειαζόταν και πολλή έρευνα, σίγουρα το δελτίο τύπου που μοιράστηκε στα ΜΜΕ θα το είχε γραμμένο σωστά.

 

[nickel]

Και επειδή πρόκειται για πασίγνωστο κοντσέρτο, ήταν λίγο χοντρό το στραβοπάτημα.

 

[Alexandra]

Kουίζ
Πόσα λάθη μπορεί να κάνει η ΝΕΤ στο όνομα του γνωστού (και ως συζύγου της Demi Moore) νεαρού ηθοποιού Άστον Κούτσερ (Ashton Kutcher), όταν διαφημίζει το καλοκαιρινό της πρόγραμμα;

Απάντηση: Τρία.
Τον γράφει Aston Kutser και τον προφέρει (Άστον) Κάτσερ.

Εκτός αν ήθελε να πει "Άσ' τον κάτω τον πιτσιρικά, Demi!"

 

[kapa18]

dedicated line = αφιερωμένη γραμμή (!!)

(Κούλα, πολύ κωλόπαιδο ο Κυριάκος!)

 

[oublexis]

dedicated line = αφιερωμένη γραμμή (!!)

Δεν έχεις ακούσει αυτούς που κάνουν κόκα; «Αυτή τη γραμμή την αφιερώνω στην Κάρολ. Αυτή την αφιερώνω στην Μπάρμπαρα...»


Μια απορία: εκτός από τον βασιλιά του Σιάμ (και εκείνον τον Έλληνα που είχε ονοματίσει τον πορθμό πιο κάτω), είχαμε και κάποιον βασιλιά στο Περού; Της οικογένειας Πίτσου; Μήτσο Πίτσο, Μάτσο Πίτσο, Ματσό Πίτσο, θα σας γελάσω. Του είχαν φτιάξει, λέει, ολόκληρη πόλη.

 

[kapa18]

γαλλική Ριβιέρα, ιταλική Ριβιέρα, Ντιέγκο Ριβιέρα

Το άκουσα μόλις στον Kosmos 93,6 και λέω δεν μπορεί, κάνουν πουλάκια τ' αφτιά μου αλλά ως φαίνεται μια χαρά λειτουργούν και τα αφτιά μου και τα μάτια μου.

Που τα περίμενε τέτοια μεγαλεία ο μπαρμπα-Ριβέρα, ότι θα γινόταν και θέρετρο μία των ημερών...

 

[nickel]

Για να μη μας λείψει μια δόση Στάντη Αποστολίδη, από τη Βιβλιοθήκη της Ε και την κριτική για τον Αλέξανδρο τον Μακεδόνα του Πίτερ Γκριν, ιδού το κομμάτι που αφορά τη μετάφραση (πάντα έχει έναν καλό λόγο για το μεταφραστή ο Στάντης):

Όσο για την απερίγραπτα ξύλινη και δύσκαμπτη μετάφραση του [...], δεν καταφέρνει ν' απεξαρτηθεί απ' το πρωτότυπο (όπως σ' εκείνο το ανεκδιήγητο: «ο Αλέξανδρος δεν έπρεπε να πιέζει την τύχη του», της σ. 285, όπου χτυπάει η άτεχνη μεταγλώττιση του ιδιωματισμού: «push his luck») ούτε συνιστά επ' ουδενί γλαφυρό ανάγνωσμα, ενώ η άγνοια της ορολογίας οδηγεί σ' απίστευτα μαργαριτάρια, όπως εκείνοι οι «πρίγκηπες της Κύπρου» (ενώ ως γνωστόν η λέξη «πρίγκηπες» μόνο πολύ αργότερα εμφανίζεται!), ή οι τοπικοί ηγεμόνες των Ινδών που παραμένουν βαφτισμένοι θρασύτατα, κατά το αγγλικό τους αποικιοκρατικό πρότυπο: «ρατζά»! (Αλήθεια, αν ο συγγραφέας ήταν Τούρκος, θα 'πρεπε, άραγε, να τους ονομάζει κατ' αναλογίαν «μπέηδες» ή «αγάδες»;) Χρειάζεται, μήπως, να σημειωθούν κι άλλα, όπως «η Άλινδα» εκείνη της σ. 278 (αντί: τα Άλινδα), ασυνέπειες σαν τη Σαλμούντα, που γράφεται σωστά μεν στη σ. 572, ενώ στη σ. 43 γίνεται λόγος για: «τους Σαλμούς»;.. 'Η, ο Αλέξανδρος Λυγκηστής που καταλήγει στη σ. 290-1 «ο... Λυγκηστίδας», το Πέλλιον της Ιλλυρίας που μετατρέπεται σε «Πήλιον» (σ. 203), γιατί δεν αναγνωρίστηκε κάτω απ' τον αγγλικό του μανδύα και δεκάδες παρόμοια;..

(Πρίγκιπες, πρίγκιπες, πρίγκιπες...)

 

[nickel]

Από τη στήλη του Χρήστου Μιχαηλίδη στην Ε:

Μπορεί και εμείς εδώ να έχουμε αγγλοποιήσει πολλά από τα ελληνικά μας (συχνά, με τραγικά αποτελέσματα), αλλά οι αδελφοί μας Κύπριοι, που έχουν όμως και το ελαφρυντικό ότι είχαν τους Εγγλέζους για εκατοντάδες χρόνια στον σβέρκο τους, και ακόμα δεν έχουν απαλλαγεί ολότελα από αυτούς, δεν πάνε καθόλου πίσω στην κακοποίηση της γλώσσας τους. Ιδού, δείγμα λαμπρόν, από επιγραφή στην τουριστική και, φευ, εκβαρβαρισμένη πια περιοχή της Αγίας Νάπας. Εμείς, βεβαίως, σε αντίστοιχη περίπτωση θα χρησιμοποιούσαμε το επίσης ξενικό, αλλά σίγουρα πιο σικ «σαμπουάν».

Στο Μ' αρέσει Δεν μ' αρέσει του ΒηMagazino, άρεσε στη Μ.Σ.: «Η ναΐφ αντίδραση του ξενοδόχου που, όταν του ζήτησα σαμπουάν, μου έδωσε Ava για τα πιάτα!»

Οπότε, αν δεν θέλετε να μείνετε άλουστοι, στην Κύπρο ζητάτε σιαμπού και στην Κρήτη υγρό για τα μαλλιά...

 

[Lexoplast]

Να εξηγήσουμε, βέβαια, ότι στην κυπριακή διάλεκτο το "σια" προφέρεται όπως το αγγλικό "sha" (ναι, με χοντρό σ και χωρίς να προφέρεται το ι). Επομένως, το ανωτέρω παράδειγμα μάλλον έχει να κάνει περισσότερο με την άγνοια του ελλαδίτη αρθρογράφου και λιγότερη με κακοποίηση της αγγλικής γλώσσας.

 

[nickel]

το ανωτέρω παράδειγμα μάλλον έχει να κάνει περισσότερο με την άγνοια του ελλαδίτη αρθρογράφου και λιγότερη με κακοποίηση της αγγλικής γλώσσας.

Όχι, όχι. Ο Χρήστος ξέρει τα πάντα για την Κύπρο και την κυπριακή γλώσσα και το «σι». Και επίσης ότι εκεί δεν πέρασε το γαλλικό σαμπουάν, πάντα με shampoo και σιαμπού είχαν να κάνουν. Δεν ξέρω τι ακριβώς τον πείραξε και το έβαλε, αλλά εμένα μου άρεσε η αναγνωστική μου συγκυρία σε σχέση με τα δύο νησιά.

 

[zephyrous]

Δηλώσεις του Πολ Πιρς, παίκτη των Boston Celtics:

I have an opinion, I have a right to have one and that's the way I feel.

Μετάφραση από τον ιστότοπο του SPORT FM:
Έχω μία άποψη και έχω το δικαίωμα να έχω μία. Έτσι νιώθω.

 

[nickel]

Έχω μία άποψη και έχω το δικαίωμα να έχω μία.

Όταν κάποια στιγμή γράψω ένα κομμάτι για να βγάλω (για πολλοστή φορά) τα απωθημένα μου για όλα αυτά τα «μία» που κυκλοφορούν με λόγιο ένδυμα, θα χρησιμοποιήσω αυτό το λαμπρό παράδειγμα.

 

[kapa18]

Ως γνωστόν οι απόψεις είναι σαν τις *μπιμπ*: όλοι έχουν από μία! :-D

 

[nickel]

Αυτό δεν ήξερα πού να το βάλω, οπότε το ρίχνω εδώ. Η αφήγηση της κόρης μου: έπαιζε προχτές Ταμπού με μια παρέα της. Είναι ένα παιχνίδι στο οποίο διαβάζεις κρυφά μια κάρτα με μια κύρια λέξη και κάποιες λέξεις-ταμπού και πρέπει να δώσεις σε άλλα μέλη της ομάδας σου να καταλάβουν ποια είναι η κύρια λέξη χωρίς να χρησιμοποιήσεις κάποια από τις λέξεις-ταμπού. (Το είχα παίξει μια φορά και, αν θυμάμαι καλά, λόγω επαγγελματικής διαστροφής, μου ήταν εξαιρετικά δύσκολο να μη χρησιμοποιήσω λέξεις-ταμπού.) Έτυχε λοιπόν στην κόρη μου η λέξη συγγραφέας. Και αφού προφανώς είχαν αποτύχει οι άλλες της προσπάθειες να δώσει στην συμπαίκτριά της να καταλάβει τη λέξη, της λέει: «Τι ήταν ο Έλιοτ;»
Απάντηση της συμπαίκτριας: «Μπαλαρίνα!»

 

[Lexoplast]

Να λοιπόν ποιος φταίει για τον υπερδανεισμό. Exceed your limits, everyone!

 

[Alexandra]

Χθες βράδυ επιχείρησα να δω μια ταινία στο Alter. Εγκατέλειψα σύντομα την προσπάθεια όταν είδα τα εξής:
απεξέργαστο
διαμάντιο (sic, στον ενικό)

 

[Ambrose]

Ε κι εσύ... Πολύ απαιτητική και δύσκολη έχεις γίνει να σε πειράζουν τέτοια μικροπράγματα. Θα μου κόψεις και την τηλεόραση έτσι όπως πας...