Vitaï Lampada (Sir Henry Newbolt)

[Thyrikion]

Καλησπέρα,
προσπαθώ να μεταφράσω το παρακάτω ποίημα του Sir Henry Newbolt

Vitaï Lampada
There's a breathless hush in the Close to-night --
Ten to make and the match to win --
A bumping pitch and a blinding light,
An hour to play and the last man in.
And it's not for the sake of a ribboned coat,
Or the selfish hope of a season's fame,
But his Captain's hand on his shoulder smote
"Play up! play up! and play the game!"

The sand of the desert is sodden red, --
Red with the wreck of a square that broke; --
The Gatling's jammed and the colonel dead,
And the regiment blind with dust and smoke.
The river of death has brimmed his banks,
And England's far, and Honour a name,
But the voice of schoolboy rallies the ranks,
"Play up! play up! and play the game!"

This is the word that year by year
While in her place the School is set
Every one of her sons must hear,
And none that hears it dare forget.
This they all with a joyful mind
Bear through life like a torch in flame,
And falling fling to the host behind --
"Play up! play up! and play the game!"


Δυστυχώς το μόνο που έχω καταφέρει είναι μια μέτρια μετάφραση των τριών πρώτων στίχων της δεύτερης στροφής

Της ερήμου η άμμος κόκκινη, κόκκινη βάφτηκε
κόκκινη απ' το αίμα του τετραγώνου που διασπάστηκε
το μυδράλιο μπλόκαρε κι ο συνταγματάρχης νεκρός
και το σύνταγμα τύφλωσαν η σκόνη κι ο καπνός

μπορεί κανείς να με βοηθήσει;

[ευχαρίστως να συζητήσουμε ό,τι θέλετε επ αυτού]

 

[nickel]

Καλησπέρα. Πιο αγγλικό ποίημα δύσκολα θα βρεις — και το Αν του Κίπλινγκ είναι αγγλικότατο, αλλά δεν σου βάζει και το κρίκετ στη μέση. Και προσπαθείς να βάλεις και μέτρο και ρίμα! Καλά κρασιά!

Για να βοηθήσεις όσους έχουν διάθεση να παίξουν, καλό θα είναι να δώσεις και μια ιδέα για το λόγο που θέλεις να το μεταφράσεις.

Για να βοηθήσω, εγώ θα καταθέσω κάποιες αναλύσεις.

Από Wikipedia:
Probably the best known of all Newbolt's poems which was written in 1892, and for which he is now chiefly remembered is Vitaï Lampada (or "Vitaï Lampada"). The title is taken from a quotation by Lucretius and means 'the torch of life'. It refers to how a schoolboy, a future soldier, learns selfless commitment to duty in cricket matches in the famous Close at Clifton College:
[...]
The engagement mentioned in verse two is the Battle of Abu Klea in Sudan in January 1885 during the unsuccessful expedition to rescue General Gordon. Frederick Gustavus Burnaby is the colonel referred to in the line "The Gatling's jammed and the Colonel's dead...", although it was a Gardner machine gun which jammed.

Από http://www.channel4learning.com/support/programmenotes/netnotes/sub/subid23.htm :

'Vitaï Lampada' is Latin for 'Torch of Life', as most of the schoolboys and young men for whom this poem was written in 1897 would have known. At that time the British Empire was the major global power and Britannia really did rule the waves. Attitudes towards nationality, race and class have changed enormously since then, and reading the poem today requires a certain leap of the imagination. The function of poetry has also shifted. There was certainly more of a feeling then that poetry had an important public function; whereas today poetry more usually deals with private visions. Poems such as this one were committed to memory, learnt by heart, and used as moral guides in times of difficulty.

'Vitaï Lampada' is a highly purposive and moral poem. It aims to teach a moral lesson and provide a guiding principle for the conduct of life. It is possible to imagine its audience as young men educated in public schools who were needed to command or govern in the British colonies. But it probably also has a wider meaning, valuing tradition and personal discipline for the sake of the whole society.

The first stanza is set on the school cricket fields. The team is in a difficult situation - 'Ten to make and the match to win' - and the poem suggests that learning to be a team player is better than thinking of personal gain - 'not for the sake of a ribboned coat'. In the second stanza, those men who may once have been boys playing cricket are now in a foreign land facing an even more difficult situation - 'The Gatling's jammed and the Colonel dead'. In the bitter reality of the battlefield, the poet tells us, the principles of selflessness learnt on the school cricket pitch still hold good - 'But the voice of a schoolboy rallies the ranks: / "Play up! play up! and play the game!"'

The final stanza makes a plea for the values of continuity and tradition and discipline learnt at school to be handed down from generation to generation - 'And falling fling to the host behind'. In the modern individualistic world, where social customs and traditions have had to change rapidly to keep pace with technological change, 'play up and play the game' may seem a rather quaint and old-fashioned moral. Yet one might wonder whether the England squad might have fared better in World Cup 98 if David Beckham had taken the moral lesson of this poem to heart!

Επίσης:
http://uk.answers.yahoo.com/question/index?qid=20110207144949AAeugqz

 

[Marinos]

Μα τι σόι λατινικά είναι αυτό το vitaϊ; Θα είναι η αγγλική προφορά του vitae, φαντάζομαι.

edit: Λάθος μου!

vitai lampada tradunt = They hand on the torch of life

From Lucretius' poem De rerum natura II.77–79; the normal spelling "vitae" (two syllables) had to be changed to "vitaï" (three syllables) to fit the requirements of the poem's dactylic hexameters. Motto of the Sydney Church of England Grammar School and others.
Και εδώ ο Λουκρήτιος. Θε μου, πώς τα καταφέρναμε πριν το ίντερνετ;

 

[nickel]

Θε μου, πώς τα καταφέρναμε πριν το ίντερνετ;

Αυτό σκεφτόμουν κι εγώ καθώς διάβαζα μια άλλη σελίδα (σημ. 79):
http://books.google.gr/books?id=kvpVkTyBynwC&pg=PA160#v=onepage&q&f=false

Αλλά το ίδιο μπορείς να πεις για τα τηλέφωνα, τα αυτοκίνητα, τα αντιβιοτικά. Το ίδιο θα λένε τα παιδιά μας για τους αυτόματους μεταφραστές...

 

[Thyrikion]

"Καλησπέρα. Πιο αγγλικό ποίημα δύσκολα θα βρεις — και το Αν του Κίπλινγκ είναι αγγλικότατο, αλλά δεν σου βάζει και το κρίκετ στη μέση. Και προσπαθείς να βάλεις και μέτρο και ρίμα! Καλά κρασιά! "

Ευχαριστώ. Αν και δεν είναι το μοναδικό "αγγλικότατο ποίημα", είναι στ' αλήθεια από τα χαρακτηριστικότερα της σχολής αυτής. Θέλω να το μεταφράσω αποκλειστικά για μένα - από ιδιοτροπία και μόνο ! Οι αναλύσεις που καταθέσατε είναι εξαιρετικά διαφωτιστικές. Θα ήθελα να προσθέσω κι εγώ δυο λόγια. Η μάχη στην έρημο στην οποία αναφέρεται η δεύτερη στροφή είναι η περίφημη μάχη του Αμπού Κλέ [Αbu Klea] στο Σουδάν, στις 18/1/1885, μεταξύ του Αγγλικού εκστρατευτικού σώματος και των Δερβίσηδων, οπαδών του Μάχντι, θρησκευτικού επαναστατικού ηγέτη των Σουδανών. Κάτω από την καθοδήγησή του οι Σουδανοί είχαν αποκλείσει το Χαρτούμ με τον στρατηγό Γκόρντον. Κατά τη διάρκεια της μάχης όπου οι Δερβίσηδες υπερείχαν 10: 1, το μυδραλιοβόλο τύπου Gardner [και όχι Gatling] μπλόκαρε, η δύναμη πυρός των Βρετανών μειώθηκε απότομα και οι Δερβίσηδες όρμησαν μέσα στο αγγλικό τετράγωνο. Ο διοικητής του τετραγώνου, συνταγματάρχης Burnaby, των Royal Horse Guards, σκοτώθηκε και προς στιγμήν φάνηκε ότι οι υπερασπιστές ήσαν καταδικασμένοι: as England was TOO FAR [to think of] and Honour nothing but a [hollow] name! Όμως η εκπαίδευση και η ψυχραιμία του βρετανικού πεζικού έσωσε την κατάσταση την τελευταία στιγμή : μονάδες από το εσωτερικό του τετραγώνου, έκαναν ψύχραιμα μεταβολή, αντιμετώπισαν τους εισβολείς και έκλεισαν το ρήγμα. Η παραλίγο πανωλεθρία μετατράπηκε σε λαμπρή νίκη

 

[nickel]

Άντε τώρα, κοντά πενήντα χρόνια αργότερα, να θυμηθούμε τις λεπτομέρειες από τη διαμάχη Ίστον και Ολίβιε στο Χαρτούμ!
:)

(Ναι, ναι, αποκεί πρωτόμαθα για τη μάχη.)

 

[drsiebenmal]

Η μάχη είναι ευρύτερα γνωστή στο σύγχρονο κινηματογραφόφιλο κοινό από την προ δεκαετίας μεταφορά του μυθιστορήματος The Four Feathers (έχουν γυριστεί και άλλες εκδοχές, παλιότερα). Στην ταινία του 2002 πρωταγωνιστούσε ο Χιθ Λέτζερ.

@Νίκελ: Πιάσε ερυθρόλευκα, σήμερα! (Και όχι, δεν είχα δει τι είχες γράψει!)

 

[Thyrikion]

Ναι, ναι, αποκεί πρωτόμαθα για τη μάχη

...κι εγώ αποκεί πρωτόμαθα !
Πάντως αυτή η ιστορία με τα μυδράλια [Gatling gun, Gardner gun και αργότερα Μaxim gun] έχει το γούστο της. Τα μυδραλιοβόλα ήταν βλέπετε τα μεγάλα επιτεύγματα της πολεμικής τεχνολογίας της εποχής και υπήρξαν πηγή έμπνευσης και για άλλους όπως, για παράδειγμα, ο Hilaire Belloc:

[απόσπασμα από το ποίημα "The Modern Traveller", με ήρωα τον λοχαγό Blood]

Blood understood the Native mind.
He said : " We must be firm but kind."

A Mutiny resulted.
I never shall forget the way
That Blood upon this awful day
Preserved us all from death.
He stood upon a little mound,
Cast his lethargic eyes around,
And said beneath his breath :

Whatever happens we have got
The Maxim Gun, and they have not."

 

[Thyrikion]

...και πάλι ερωτώ σαςς: υπάρχει ελπίδα να κεντρίσω κάποτε το ενδιαφέρον σας ώστε να μεταφράσουμε κάποια στιγμή το υπέροχο ποίημα του Newbolt?

 

[bernardina]

All good things come to those who wait. ;);)

 

[nickel]

...και πάλι ερωτώ σας: υπάρχει ελπίδα να κεντρίσω κάποτε το ενδιαφέρον σας ώστε να μεταφράσουμε κάποια στιγμή το υπέροχο ποίημα του Newbolt;

Δίνουμε την εντύπωση ότι τα ζώα μας είναι αργά, αλλά είναι επειδή τρέχουν χίλια-δυο άλλα πράγματα. Εγώ πάντως δεν μεταφράζω ποίηση όταν μπορώ να το αποφύγω και, όταν βλέπω ποιήματα με μέτρο, ρίμα και δύσκολα νοήματα, προτείνω να θυσιαστεί η ρίμα.