metafrasi banner

sesquialterate = ημιόλιος (sesquialterate proportion = ημιόλιος λόγος)

Πρόκειται για τον Τρίτο Νόμο του Κέπλερ, σχετικά με τις περιόδους των πλανητών. Στο πρωτότυπο: "the periodical times of the Planets being in a sesquialterate proportion of their distances from the centers of their Orbs". Έχετε καμία πρόταση;
 
Last edited by a moderator:

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Ένας τρόπος είναι να πας στη συνηθισμένη μορφή του νόμου
p²~a³
(όπου p ο χρόνος της περιόδου, a η απόσταση από το κέντρο της τροχιάς):

«Τα τετράγωνα της περιόδου των πλανητών είναι ανάλογα με τον κύβο της απόστασής τους από τα κέντρα της τροχιάς τους».
 
Αν δε βρω τι σημαίνει η λέξη, μάλλον θα κάνω αυτό που πρότεινες, drsiebenmal.
 

Cadmian

New member
Βρήκα στο αγγλοελληνικό λεξικό επιστημονικών και τεχνικών όρων του George A. Shop τον όρο sesquibasic ως ημιβασικός, και δεν με πολυέπεισε. To sesqui έχει στα λατινικά την σημασία του ενάμισυ, σύμφωνα με αυτήν εδώ την πηγή. Ίσως «εναλλάσονται κατά μία αναλογία 1 και 1/2»;

Και εγώ περιφραστική απόδοση σκέφτηκα.
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Σύμφωνα με τη βίκη, sesquialtera είναι ο λόγος 3:2 στη μεσαιωνική μουσική θεωρία. Άρα χρειάζεσαι (αν υπάρχει) το μονολεκτικό για το «μιάμιση φορά».
 

nickel

Administrator
Staff member
Συγγνώμη για την καθυστέρηση:

ημιόλιος

Πάπυρος:
ημιόλιος
-ία, -ο (Α ἡμιόλιος και δωρ. τ. ἁμιόλιος, -ία, -ον)· 1. αυτός που αποτελείται από ένα όλο και το μισό του επί πλέον, ο ενάμισυς·


Χρειάζεται; Ή πρέπει να πείτε τον νόμο έτσι που τον λένε όλοι;
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Κοίτα, δεν το σκέφτηκα! Ήξερα την ημιολία, το αρχαίο πλοίο με τη μιάμιση σειρά κουπιών.
 

Cadmian

New member
... και τώρα μόλις πήρα χαμπάρι πως είναι alterate και όχι alternate. Και κοίταζα καλά-καλά το sesquialtera...

Χίλια συγνώμη :(

Υ.Γ. Δεν ήξερα πως υπήρχε λέξη ημιόλιο. Να που έμαθα ακόμη ένα πράγμα σήμερα.
 

nickel

Administrator
Staff member
Υπάρχουν κάποια ημιόλιος λόγος, αλλά θα το καταλάβει κανείς αν το διατυπώσουμε έτσι στην περίπτωση του Κέπλερ;

Σημειώνω ότι έχω διορθώσει το αγγλικό σε sesquialterate. Γράφει κάποιος:
Kepler's Third Law states that the period of a planet is related to its distance away from the Sun in a particular way; he used the word sesquialterate to describe it, which is a fancy way of saying this:
Period² = (const) * (semi-major axis)³


Οπότε, αν μεταφράζεις τον νόμο, πρέπει να τον μεταφράσεις όπως τον γράφουν τα σχολικά βιβλία.
 
Το συγκεκριμένο είναι απόσπασμα από σημειώσεις του ίδιου του Νεύτωνα. Όμως δεν νομίζω πως πρέπει οπωσδήποτε να χρησιμοποιήσω τη διατύπωση του Νεύτωνα για τον 3ο νόμο του Κέπλερ. Πιστεύω πως θα ήταν καλύτερα να τον γράψω όπως τον συναντάμε συνήθως... Ευχαριστώ πολύ τους πάντες! (ημιόλιος?? Και εγώ σήμερα την ακούω πρώτη φορά τη λέξη!)
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Και αφού ανέφερα την ημιολία, και για να μας εντυπωθεί καλύτερα ο ημιόλιος:

Hemiolia
The hemiolia or hemiolos (Greek: ἡμιολία [ναῦς] or ἡμίολος [λέμβος]) was a light and fast warship that appeared in the early 4th century BC. It was particularly favored by pirates in the eastern Mediterranean, but also used by Alexander the Great as far as the rivers Indus and Hydaspes, and by the Romans as a troop transport. Συνέχεια στη βίκη, εδώ.

Trihemiolia
The trihemiolia (Greek: τριημιολία [ναῦς]) first appears in accounts of the Siege of Rhodes by Demetrius Poliorcetes in 304 BC, where a squadron of trihemioliai was sent out as commerce raiders. The type was one of the chief vessels of the Rhodian navy, and it is most likely that it was also invented there, as a counter to the pirates' swift hemioliai. Συνέχεια στη βίκη, εδώ.


(αρχαία) ημιολία: έφερε μιάμιση (ἡμίσεια + ὅλη) σειρά κουπιών και μπορούσε να χρησιμοποιεί τα πανιά πολύ αποτελεσματικότερα από τα άλλα πλοία. Γι’ αυτό την προτιμούσαν οι πειρατές και ήταν κακόφημο πλοίο.​

Η (νέα) ημιολία (ή γολέτα ή σκούνα) ήταν τύπος ιστιοφόρου πλοίου δύο κατηγοριών:
1. Εμπορικό ή Πολεμικό πλοίο που είχε δύο ιστούς (δικάταρτο) με τετραγωνικά ιστία (πανιά) στον πρωραίο ιστό, δηλαδή ακάτιο, δολώνιο (απλό ή διπλό) και προΐστια: φωσώνιο, παραδολώνιο και αρτέμωνες, ενώ στον πρυμναίο ιστό έφερε τριγωνικά ιστία: επίδρομο και λαίφο. Οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί τον τύπο αυτό τον ονομάζουν "σκούνερ", εμείς από παλαιότερα "γολέτα" ή "σκούνα" ή "γολετόβρικο" ή "μυοπάρωνα", και
2. Εμπορικό ή Πολεμικό πλοίο που είχε επίσης δύο ιστούς (δικάταρτο) στους οποίους και έφερε την ίδια ιστιοφορία του πρωραίου ιστού καθώς και αφαιρετό ακάτιο (ιστό) στη πρύμνη για ουριοδρομία
Σήμερα αυτός ο τύπος πλοίου αν και τα τελευταία ήταν πετρελαιοκίνητα έχει εκλείψει.

Ατμοημιολία: Ημιολία με ατμομηχανή για βοηθητική πρόωση.​
Ο 2ος Αγγλοελληνικός Στολίσκος Ημιολιών ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1943 στο μέσο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μετά από πρόταση του Βρετανού Ναυάρχου Αλεξάνδρειας προς τον Αρχηγό Στόλου. Ο στόλος του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού βρισκόταν τότε στην Αίγυπτο και άλλες περιοχές ως μέρος του συμμαχικού στόλου καθώς η Ελλάδα βρισκόταν υπό Γερμανική κατοχή. Η σχετική εργασία συγκρότησης του ανατέθηκε στον έφεδρο Αντιπλοίαρχο Α. Λόντο – έμπειρος Αξιωματικός αφού προηγουμένως είχε υπηρετήσει στην 1η ΑΣΗ (Αγγλικός Στολίσκος Ημιολιών). Ο 2ος ΑΕΣΗ είχε βάση το λιμάνι της Αλεξάνδρειας και μερικές φορές τα λιμάνια της Κύπρου. Ο 1ος ΑΣΗ και 2ος ΑΕΣΗ έδρασαν σε δύο περιοχές, βορείως και παραλλήλως του ακρωτηρίου ‘Κριός’ όπου είχε την έδρα του ο 1ος ΕΣΗ (Ελληνικός Στολίσκος Ημιολιών) και νοτίως του παραλλήλου αυτού, όπου είχε την έδρα του ο 2ος ΑΕΣΗ.
 

Earion

Moderator
Staff member
Στο ρωμαϊκό στρατό ο υπαξιωματικός που πληρωνόταν ενάμιση μισθό ονομαζόταν sesquĭplĭcārĭus.
Όποιος θέλει να επεκταθεί, μπορεί να βρει πλήρη περιγραφή της οργάνωσης μιας ρωμαϊκής λεγεώνας σε έναν ενδιαφέροντα ιστότοπο που ανήκει στην Legio XX, μια ομάδα --από τις πολλές που υπάρχουν-- αναβίωσης στρατιωτικών μονάδων του παρελθόντος.
 

pidyo

New member
Ο ημιόλιος είναι από τις αρχαίες λέξεις που θα ήθελα να δω νεκραναστημένες, καθώς ένα επίθετο του "ενάμισης" θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο σε διάφορες περιστάσεις. Στα αρχαία το χρησιμοποιούσαν συχνά για τα πρόστιμα, που ορίζονταν συχνά να είναι ημιόλια ή διπλά. Ίσως από εκεί να προέρχεται και μια σημασία που δεν καταγράφεται στο Liddell Scott: ημιόλιος λέγεται ένας βασιλικός αξιωματούχος στα ελληνιστικά βασίλεια, με εξουσία επί της βασιλικής περιουσίας.

Τώρα που το ξανασκέφτομαι, πρόστιμο x 1,5 και υπουργός οικονομικών είναι ένας συνδυασμός που θα φοβόμουν να νεκραναστήσω στην παρούσα συγκυρία...
 
Σύμφωνα με τη βίκη, sesquialtera είναι ο λόγος 3:2 στη μεσαιωνική μουσική θεωρία. Άρα χρειάζεσαι (αν υπάρχει) το μονολεκτικό για το «μιάμιση φορά».
Δεν ξέρω για τον λατινικό όρο, αλλά το ημιόλιος του nickel υπάρχει ήδη στην κλασική ελληνική μουσική θεωρία, τόσο τη διαστηματική όσο και τη ρυθμική, π.χ. στα Ρυθμικά Στοιχεία του Αριστοξένου (4ος αι. π.Χ.), Β 30 (έκδ. Lionel Pearson, Clarendon Press, Ofxord 1990):

Των δε ποδών <τών> και συνεχή ρυθμοποιίαν δεχομένων τρία γένη εστί· το τε δακτυλικόν και το ιαμβικόν και το παιωνικόν. δακτυλικόν μεν ουν εστι το εν <τωι> ίσωι λόγωι, ιαμβικόν δε το εν τωι διπλασίωι, παιωνικόν δε το εν τωι ημιολίωι. (3:2, δηλ. ένας πεντάσημος πόδας, βλ. και από το γκουγκλάρισμα "ημιόλιος λόγος" του nickel ετούτο)
 
Top