meteoric rise

[nickel]

Μόλις χρησιμοποίησα την αγγλική φράση και έπειτα σκέφτηκα πόσο αστεία είναι. Το μετέωρο, αν δεν είναι μετέωρο, πέφτει, όπως οι διάττοντες. Η αγγλική έκφραση βγήκε από τη σημασία του αστραπιαίου.

OED: meteoric 4. fig. Transiently or irregularly brilliant, flashing or dazzling like a meteor; also rapid, swift.

Στα ελληνικά θα προτιμούσαμε η ραγδαία άνοδος. Τα κάπου 150 μετεωρική άνοδος που βρίσκουμε στο διαδίκτυο τα διορθώνουμε ως δουλικό αγγλισμό;

 

[Zazula]

Τα κάπου 150 μετεωρική άνοδος που βρίσκουμε στο διαδίκτυο τα διορθώνουμε ως δουλικό αγγλισμό;

Απ' το στόμα μου το πήρες, εδώ κτγμ έχουμε κλασική περίπτωση ψευδόφιλου.

 

[nickel]

Πάντως κι εμείς έχουμε ίσως συνδυάσει τη ραγδαία περισσότερο με τη βροχή και την πτώση παρά με την άνοδο, οπότε για τους κολλημένους να βάλουμε στο μενού και την ταχύτατη άνοδο.

 

[Zazula]

Μπορείς να βάλεις και αστραπιαία άνοδος.

 

[Zazula]

Ξέρεις ωστόσο κάτι; Ενώ το ΛΚΝ δεν έχει αυτήν τη σημασία τού μετεωρικός, ο Βοσταντζόγλου στο 327 ΤΑΧΥΤΗΣ τα έχει μαζί (οπότε τη δέχεται αυτήν τη σημασία): αστραπιαίος, κεραυνοβόλος, μετεωρικός, <ακαριαίος 143>, <αιφνίδιος, 331>. Δεν ξέρω, μπορεί να έχει και δίκιο τελικά.

 

[drsiebenmal]

Νομίζω ότι δεν πρέπει να βιαστούμε να καταδικάσουμε τη φράση, τουλάχιστον όχι πριν ελέγξουμε λίγο καλύτερα την ιστορία της. Θυμίζω ότι αρχικά μετέωρα ήταν όλα τα ουράνια σώματα και επομένως η άνοδός τους στον ορίζοντα θα μπορούσε να είναι μετεωρική άνοδος.

Συμφωνώ ότι η έννοια της φράσης δεν είναι {πια;} αυτή. Είναι η άνοδος όπως όταν ανεβαίνει ένας πύραυλος. Συνεπώς, η πλησιέστερη απόδοση θα ήταν η βαλλιστική άνοδος (ευρήματα, πρακτικά ανύπαρκτα). Το είπα, ξεχάστε το, ποιος θα 'λεγε κάτι τέτοιο;

 

[nickel]

Να που το θέμα το έπιασαν και στο ηλεδελτίο του Κουίνιον:

Q. I am curious about the term "meteoric rise". Since meteors fall to the earth and do not rise back up from it, this term doesn’t appear to make sense. Several online sources I’ve consulted agree that it’s an oxymoron but have no further explanation for its origin. I consider World Wide Words to be one of the premier English language sites available, and I would appreciate your insight on this strange term. [Jeff Grindle]

A. Many thanks for your kind words and your interesting question. From our modern perspective, your puzzlement is understandable. The idiom does sound like a contradiction. However, when we look into the history of "meteoric", it isn’t as silly as it sounds.

To start with, the phrase "meteoric rise" is a lot older than you might think. It starts to appear in print in the 1860s, though there are hints that it may be older. Since then, the phrase has itself rapidly risen in popularity and has become a cliché best avoided. This is an early example:

He [Lord Byron] called himself, in one of his poems, "The grand Napoleon of the realms of rhyme;" and there is some similarity between the suddenness and splendour of his literary career and the meteoric rise and domination of the First Bonaparte.
[A Complete Manual of English Literature, by Thomas Budd Shaw, 1865.]​

Older forms are "meteoric career", known from the early part of the century (for example, in A Year in Europe by John Griscom, dated 1823), and "meteoric talent", which is recorded from 1833. These and your form are all based on a figurative sense of "meteoric" that came into existence about 1820.

One reason why the expression now seems wrong is that we’ve lost a key part of the image in the minds of these early users. For them, something meteoric began unexpectedly and spectacularly but soon sputtered and died. People had in mind the sudden appearance and transient brilliance of a meteor or shooting star streaking across the night sky. By implication, a meteoric rise was swiftly followed by a meteoric fall that led to extinction of talent or reputation. Both "rise" and "fall" here are themselves figurative, with no implication of physical direction.

I’ll leave it to psychologists of language to explain why we should now stress the rise and not the fall.​

 

[drsiebenmal]

Νομίζω ότι δεν πρέπει να βιαστούμε να καταδικάσουμε τη φράση, τουλάχιστον όχι πριν ελέγξουμε λίγο καλύτερα την ιστορία της. Θυμίζω ότι αρχικά μετέωρα ήταν όλα τα ουράνια σώματα και επομένως η άνοδός τους στον ορίζοντα θα μπορούσε να είναι μετεωρική άνοδος.

Συμφωνώ ότι η έννοια της φράσης δεν είναι {πια;} αυτή. Είναι η άνοδος όπως όταν ανεβαίνει ένας πύραυλος. Συνεπώς, η πλησιέστερη απόδοση θα ήταν η βαλλιστική άνοδος (ευρήματα, πρακτικά ανύπαρκτα). Το είπα, ξεχάστε το, ποιος θα 'λεγε κάτι τέτοιο;

Πρωί πρωί με έπιασαν τα γέλια με μια «μετεωρική άνοδο» που είδα κάπου, ήρθα να δω τι έχουμε στη Λεξιλογία, και εδώ κάποιος τύπος μιλάει για άνοδο των μετεώρων των αρχαίων; Μα όσα μετέωρα των αρχαίων ανέρχονταν, αγαπητέ drsiebenmal, ανέβαιναν αργά και σταθερά στον ορίζοντα, επομένως, ακόμα και αν υπήρχε η σύναψη από παλιότερα, δεν θα αφορούσε τη ραγδαία κάθοδο των μετεωριτών π.χ. Βέβαια, μπορεί πάντα να έχει συμβεί μια σημασιολογική μετατόπιση. Συμβαίνει αυτό, σε φράσεις που δεν είναι πια πραγματολογικά σωστές.

Εξακολουθεί πάντως η αναζήτηση για τη μετεωρική [sic] άνοδο (η βαλλιστική είναι σε συγκεκριμένη γωνία, αγαπητέ δρ). Για τη ραγδαία, πάλι, δεν ξέρουμε την κατεύθυνσή της. Μπορεί να ακολουθεί και σκαμπανεβάσματα ή παραβολική τροχιά ή...

Χμ, κατακόρυφη είπα;

 

[pontios]

Θεαματική άνοδος; (=spectacular rise)
άνοδος φωτοβολίδα; (a brief, rapid and brilliant rise that doesn't go unnoticed ... just threw that in for good measure and no good reason) ;)