Μια ερώτηση σε άλλο φόρουμ έγινε αφορμή να ανακαλύψω κάποια προβλήματα με τη μετάφραση τού homing σε σχέση με τα ζώα — και όχι μόνο.
Το homing είναι (κυρίως) η ικανότητα των ζώων να βρίσκουν το δρόμο της επιστροφής στο «σπίτι» τους (σε κάποιο σημείο εκκίνησης), ακόμα κι όταν απομακρυνθούν σε μεγάλη απόσταση. Στο OED: The action of going home; return home; the faculty possessed by animals (e.g. pigeons, turtles, etc.) of returning home from a distance.
Επίσης:
homing instinct : if an animal or bird has a homing instinct, it is able to find its way home across long distances [Macmillan]
Μετάφραση στα γαλλικά:
homing instinct = instinct de retour (à l’habitat d’origine) [Robert]
Στο teleterm δίνεται η ακριβής μετάφραση του homing: παλιννόστηση (καλύτερα με δύο «ν») και οι φράσεις:
homing device = διάταξη παλιννόστησης
homing function = λειτουργία παλιννόστησης
homing purposes = σκοποί παλιννόστησης
Δεν ξέρω με ποια σημασία είναι εδώ αυτές οι φράσεις, αλλά στο γνωστό homing device δεν έχουμε «παλιννόστηση». Από το OED και το onelook.com:
an automatic device for guiding aircraft, missiles, etc. / the mechanism in a guided missile that guides it toward its objective.
Το συγκεκριμένο προέρχεται από τη σημασία του ρήματος home «βρίσκω το δρόμο μου προς το στόχο» (OED: Of a vessel, aircraft, missile, etc.: to be set, or guided, to its target or destination, by use of a landmark or by means of a radio beam, etc.), με συνήθεις αποδόσεις «κατευθύνομαι» ή «οδηγούμαι», και το homing device είναι «σύστημα κατεύθυνσης» (ΙΑΤΕ), «συσκευή κατεύθυνσης» ή «μηχανισμός καθοδήγησης» ή άλλο (όχι πάντως το «αυτοκαθοδηγούμενο βλήμα» της Magenta). Ας αποφανθούν γι’ αυτό οι ειδικοί.
Στην περίπτωση, ωστόσο, των ζώων έχουμε παλιννόστηση, αν και από παλιά τα homing pigeons τα λέμε ταχυδρομικά περιστέρια (carrier pigeons). Στο λήμμα της Britannica δείτε την περίπτωση του «πουφίνου» (που είναι θαλασσοπούλι, θυελλοδύτης, γνωστός σαν «μύχος» στην Ελλάδα, και δεν έχει σχέση με το πιγκουινάκι puffin, τη φρατέρκουλα που είδαμε εδώ).
Έχουμε άλλωστε το πρόβλημα με το homing animals (π.χ. παραπάνω, στο λήμμα της Britannica), τα homing birds (ε, δεν θα τα πούμε «ταχυδρομικά πουλιά»), τις homing bees κ.λπ. Θα επιχειρούσατε τα παρακάτω;
παλιννοστούντα πουλιά / ζώα
παλιννοστούσες μέλισσες
Το homing είναι (κυρίως) η ικανότητα των ζώων να βρίσκουν το δρόμο της επιστροφής στο «σπίτι» τους (σε κάποιο σημείο εκκίνησης), ακόμα κι όταν απομακρυνθούν σε μεγάλη απόσταση. Στο OED: The action of going home; return home; the faculty possessed by animals (e.g. pigeons, turtles, etc.) of returning home from a distance.
Επίσης:
homing instinct : if an animal or bird has a homing instinct, it is able to find its way home across long distances [Macmillan]
Μετάφραση στα γαλλικά:
homing instinct = instinct de retour (à l’habitat d’origine) [Robert]
Στο teleterm δίνεται η ακριβής μετάφραση του homing: παλιννόστηση (καλύτερα με δύο «ν») και οι φράσεις:
homing device = διάταξη παλιννόστησης
homing function = λειτουργία παλιννόστησης
homing purposes = σκοποί παλιννόστησης
Δεν ξέρω με ποια σημασία είναι εδώ αυτές οι φράσεις, αλλά στο γνωστό homing device δεν έχουμε «παλιννόστηση». Από το OED και το onelook.com:
an automatic device for guiding aircraft, missiles, etc. / the mechanism in a guided missile that guides it toward its objective.
Το συγκεκριμένο προέρχεται από τη σημασία του ρήματος home «βρίσκω το δρόμο μου προς το στόχο» (OED: Of a vessel, aircraft, missile, etc.: to be set, or guided, to its target or destination, by use of a landmark or by means of a radio beam, etc.), με συνήθεις αποδόσεις «κατευθύνομαι» ή «οδηγούμαι», και το homing device είναι «σύστημα κατεύθυνσης» (ΙΑΤΕ), «συσκευή κατεύθυνσης» ή «μηχανισμός καθοδήγησης» ή άλλο (όχι πάντως το «αυτοκαθοδηγούμενο βλήμα» της Magenta). Ας αποφανθούν γι’ αυτό οι ειδικοί.
Στην περίπτωση, ωστόσο, των ζώων έχουμε παλιννόστηση, αν και από παλιά τα homing pigeons τα λέμε ταχυδρομικά περιστέρια (carrier pigeons). Στο λήμμα της Britannica δείτε την περίπτωση του «πουφίνου» (που είναι θαλασσοπούλι, θυελλοδύτης, γνωστός σαν «μύχος» στην Ελλάδα, και δεν έχει σχέση με το πιγκουινάκι puffin, τη φρατέρκουλα που είδαμε εδώ).
homing: ability of certain animals to return to a given place when displaced from it, often over great distances. The major navigational clues used by homing animals seem to be the same as those used in migration (sun angle, star patterns, etc.), but homing may occur in any compass direction and at any season. The best-known examples of strong homing ability are among birds, particularly racing, or homing, pigeons; many other birds, especially seabirds and also swallows, are known to have equal or better homing abilities. A Manx shearwater (Puffinus puffinus), transported in a closed container to a point about 5,500 km (3,400 miles) from its nest, returned to the nest in 12 1/2 days.
Στα ελληνικά, ωστόσο, δεν έχουμε τους όρους ικανότητα παλιννόστησης ή ένστικτο παλιννόστησης, αλλά τον όρο ικανότητα προσανατολισμού (και, με λιγοστά ευρήματα, ένστικτο προσανατολισμού), που συνήθως αντιστοιχούν στα sense of orientation, sense of direction. Η ικανότητα προσανατολισμού βοηθάει να μη χάνουμε το δρόμο μας γενικότερα, οπότε κάτι χάνουμε χωρίς την παλιννόστηση.Έχουμε άλλωστε το πρόβλημα με το homing animals (π.χ. παραπάνω, στο λήμμα της Britannica), τα homing birds (ε, δεν θα τα πούμε «ταχυδρομικά πουλιά»), τις homing bees κ.λπ. Θα επιχειρούσατε τα παρακάτω;
παλιννοστούντα πουλιά / ζώα
παλιννοστούσες μέλισσες
Last edited:
