χρωστάει της Μιχαλούς = he is off his rocker | (χρωστάει και της Μιχαλούς) he owes money left and right

nickel

Administrator
Staff member
Γράφει ο Σαραντάκος στο σημερινό του σημείωμα:
[...] μας λένε ότι εμείς οι Έλληνες, ως λαός, ως κοινωνία, χρωστάμε πολλά — λες και τα τρώγαμε όλοι μαζί. Γράψανε κάποιοι, μάλιστα, ότι «χρωστάμε ακόμα και στη Μιχαλού». Η κανονική σημασία της παροιμιακής φράσης «χρωστάει στη Μιχαλού» είναι ότι κάποιος δεν είναι στα καλά του, ότι είναι τρελός. Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό χρησιμοποιείται επίσης και για κάποιον που χρωστάει πάρα πολλά. Η αρχική όμως σημασία παραμένει· όταν πριν από λίγο καιρό ο πρόεδρος των βιομηχάνων Μίχαλος πρότεινε να εργάζονται και να πληρώνονται λιγότερο οι εργαζόμενοι, αρκετοί ήταν εκείνοι που δεν αντιστάθηκαν στον πειρασμό και είπαν ότι ο Μίχαλος χρωστάει της Μιχαλούς. Μια αρκετά διαδεδομένη εξήγηση της φράσης λέει ότι η Μιχαλού ήταν, τάχα, μια αυστηρή ταβερνιάρισσα στο Ανάπλι μετά την επανάσταση, που τόσο απηνώς κυνηγούσε τους οφειλέτες της που στο τέλος όποιος χρωστούσε στη Μιχαλού τρελαινόταν από το ανελέητο κυνηγητό της. Η εξήγηση αυτή ασφαλώς δεν στέκει, μια και έχω βρει τη φράση σε κωμωδία του 1812. Και στα ελληνικά της Θράκης αλλά και στα βουλγάρικα Μιχάλης είναι ο ελαφρόμυαλος και εκεί πρέπει να αναζητηθεί η εξήγηση της φράσης.

Όσο για το χρέος, θαρρώ πως όποιος πιστεύει ότι όλοι οι Έλληνες εξίσου ευθυνόμαστε γι’ αυτό, θα πρέπει ασφαλώς να χρωστάει της Μιχαλούς. Καλή σας χρονιά!

Οπότε, πρώτα απ' όλα, κάποιες μεταφράσεις για τη χρήση του ιδιωματισμού με τη σημασία του τρελού:
he is off his rocker
he is out of his mind
he's lost the plot
he's nuts
he has a few loose screws
he's not quite right upstairs
he's not all there

κ.ά.

Βέβαια, αν σημαίνει ότι χρωστάει σε όλο τον κόσμο, τότε:
he's up to his eyes in debt
he owes money to everyone
he owes money left and right


Περισσότερα για την ιστορία της φράσης:
http://www.sarantakos.com/fraseis/mixalou.html
 

Zazula

Administrator
Staff member
Προβλέπω ότι πολύ σύντομα η νέα σημασία (δηλ. "χρωστάει σε όποιον μιλάει ελληνικά / χρωστάει σε όποιον φοράει παπούτσια") θα κατισχύσει και η αρχική σημασία ενδεχομένως υποχωρήσει κι άλλο στη χρήση (προς αποφυγή παρανοήσεων).
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Όπως λέει ο Ζαζ, έχω διαπιστώσει ότι πολλοί στο ίντερνετ χρησιμοποιούν τη φράση "χρωστάει της Μιχαλούς" με την έννοια "χρωστάει πολλά χρήματα", χωρίς να δείχνουν να ξέρουν τι σημαίνει αυτή η ιδιωματική έκφραση, π.χ. αν θα έλεγαν "χρωστάει ακόμα και της Μιχαλούς".

Παράδειγμα:
Γιατί όλα τα ΜΜΕ κάνουν φουλ επίθεση επειδή χρωστάνε της Μιχαλούς.
Άλλο:
ΟΤΑΝ ΤΟ MEGA-λο κανάλι χρωστάει της Μιχαλούς! Δείτε να φρίξετε!
Άλλο
Γλίτωσε την πτώχευση, αλλά χρωστάει της Μιχαλούς.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Και στον προφορικό λόγο τα πράγματα είναι ακόμη πιο ξεκάθαρα· σε συνέχεια δε της αρχικής μου εκτίμησης, να προσθέσω ότι σε λίγο μάλλον δεν θα λέμε «χωρίς να δείχνουν να ξέρουν τι σημαίνει αυτή η ιδιωματική έκφραση», αλλά «χωρίς να δείχνουν να ξέρουν τι σήμαινε αρχικά αυτή η ιδιωματική έκφραση».
 

nickel

Administrator
Staff member
Καλημέρα. Το Χρηστικό περιλαμβάνει και τις δύο σημασίες, και μάλιστα στη δεύτερη, για τα χρέη, δίνει σαν δεύτερη εκδοχή το «χρωστάει και της Μιχαλούς».
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Ε, ναι, το "και της Μιχαλούς" περιλαμβάνει και την αρχική έννοια, ενώ το σκέτο "της Μιχαλούς" δείχνει άγνοια της αρχικής έννοιας.
 

Zazula

Administrator
Staff member
Κτγμ είναι άλλη μια περίπτωση σημασιακής μετατόπισης, σαν την Κασσάνδρα (= κινδυνολόγος, πλέον)· δεν έχει σημασία από ένα σημείο και μετά το από ποια σημασία ξεκινήσαμε, σημασία έχει το πού βρισκόμαστε τώρα.
 

Earion

Moderator
Staff member
Σημασία έχει πότε θα πεθάνουν οι τελευταίοι που θυμούνται την παλιά σημασία και τη χρησιμοποιούν (και που διαμαρτύρονται γράφοντας στο Διαδίκτυο).
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Σημασία έχει πότε θα πεθάνουν οι τελευταίοι που θυμούνται την παλιά σημασία και τη χρησιμοποιούν (και που διαμαρτύρονται γράφοντας στο Διαδίκτυο).

Μπα, δεν αρκεί αυτό. Όλο και κάποιοι καθαρολόγοι του μέλλοντος θα προσπαθούν να επαναφέρουν την ορθή σημασία...
 
Top