1. Ορισμός
Ο «εκλούτης»είναι το εκλουστικό μέσο, δηλαδή το διάλυμα έκλουσης, το οποίο και συνιστά την καθαρή κινητή φάση στην υγρή χρωματογραφία.
.
2. Σχηματισμός
Η λέξη εκλούτης προέρχεται από το ρήμα εκλούω. Ο σχηματισμός τής λέξης είναι αρκετά απροσδόκητος, αφενός μεν διότι υπάρχουν τρία —ήδη αρχαία— βασικά ρήματα σε -ούω (ακούω, κρούω, λούω) και τα σύνθετά τους και κανένα δεν έχει δώσει παράγωγο ουσιαστικό σε -ούτης, αφετέρου δε επειδή οι υπάρχουσες λέξεις σε -ούτης δεν έχουν προκύψει από κάποιον συναφή μηχανισμό (βλ. §3 παρακάτω). Βέβαια, οφείλουμε να παρατηρήσουμε ότι τα σε -ύω (λύω, δύω κττ) δίνουν κανονικά παράγωγα σε -ύτης (διαλύτης, καταδύτης κ.ο.κ).
.
3. Τα εις –ούτης
Στην ελληνική γλώσσα υπάρχουν τα εξής ουσιαστικά σε -ούτης:
4. Κλιτικό πρότυπο
Το κλιτικό πρότυπο που ακολουθεί ο εκλούτης είναι αυτό των ηλικιακών σε -κοντούτης, που δίνει δηλαδή ισοσύλλαβο πληθυντικό — και όχι το συνηθέστερο εκείνο των σε -ούτης (αρναούτης, ξεκούτης, τσιφούτης, φαφούτης κ.τ.ό.) που δίνει ανισοσύλλαβο πληθυντικό (-ούτηδες, -ούτηδων)· επομένως:
5. Χρήση
Ενδεικτικά παραδείγματα χρήσης:
6. Παράλληλοι τύποι
Το Λεξικό Χημείας τού ΕΚΠΑ δίνει τον όρο «διάλυμα ή αέριο έκλουσης, “εκλουστής”». Από το γεγονός ότι η λέξη εκλουστής είναι εντός εισαγωγικών, συμπεραίνεται ότι δεν παρατίθεται ως δόκιμος όρος — παρά το γεγονός ότι αποτελεί εύλογο σχηματισμό, εναρμονισμένο και με τον συναφή όρο έκλουσμα (δηλ. το εκλουόμενο διάλυμα, για το οποίο βλ. §7 παρακάτω). Ο τύπος εκλουστής έχει ένα εύρημα χρήσης, στην ιστοσελίδα του προγράμματος «Διδακτική της Χημείας και Νέες Εκπαιδευτικές Τεχνολογίες» (ΔιΧηΝΕΤ): Εάν στα κατιόντα που βρίσκονται ήδη κατακρατηµένα επάνω στη ρητίνη επιδράσει ένα διάλυµα που µπορεί να τα εκδιώξει ονοµάζεται εκλουστής. Συνήθως χρησιµοποιούνται ως εκλουστές διαλύµατα ουσιών που µπορούν να συµπλοκοποιήσουν τα κατακρατηθέντα κατιόντα. Για τις λανθανίδες χρησιµοποιείται ως εκλουστής διάλυµα κιτρικού αµµωνίου σε ρΗ=5-8 ή διάλυµα Na[SUB]2[/SUB]EDTA κατά την πιο σύγχρονη µέθοδο.
.
7. Συναφείς όροι
EL|EN|FR|DE
εκλούτης|eluent / eluant|éluant|Eluent
έκλουσμα|eluate|éluat|Eluat
εκλούω|elute|éluer|eluieren
έκλουση|elution|élution|Elution / Eluieren
σειρά έκλουσης / εκλουοτροπική σειρά|eluotropic series|série éluotropique|eluotrope Reihe
συνεκλούω, συνέκλουση|coelute, coelution||.
8. ΙΑΤΕ
Η σχετική εγγραφή στην ΙΑΤΕ θεωρεί δεδομένη την απόδοση eluent = εκλουστής (http://iate.europa.eu/iatediff/Sear...0&matching=&start=0&next=1&targetLanguages=el), και μάλιστα με πολύ υψηλό επίπεδο αξιοπιστίας (=4). Βέβαια, στην πράξη αυτό δείχνει να μην ισχύει.
.
Τα παραπάνω τα έγραψα επειδή γνώρισα μόλις χθες αυτήν τη λέξη και θέλησα να τη γνωρίσω και σ' εσάς, υποθέτοντας πως μάλλον οι περισσότεροι θα την αγνοείτε. Σε όποιο από τα στοιχεία που παραθέτω πιο πάνω έχω κάνει λάθος, είστε ευπρόσδεκτοι να με διορθώσετε. Επίσης, πάσα συναφής προσφορά και προσθήκη θα εκτιμηθεί ιδιαιτέρως. :)
Ο «εκλούτης»είναι το εκλουστικό μέσο, δηλαδή το διάλυμα έκλουσης, το οποίο και συνιστά την καθαρή κινητή φάση στην υγρή χρωματογραφία.
.
2. Σχηματισμός
Η λέξη εκλούτης προέρχεται από το ρήμα εκλούω. Ο σχηματισμός τής λέξης είναι αρκετά απροσδόκητος, αφενός μεν διότι υπάρχουν τρία —ήδη αρχαία— βασικά ρήματα σε -ούω (ακούω, κρούω, λούω) και τα σύνθετά τους και κανένα δεν έχει δώσει παράγωγο ουσιαστικό σε -ούτης, αφετέρου δε επειδή οι υπάρχουσες λέξεις σε -ούτης δεν έχουν προκύψει από κάποιον συναφή μηχανισμό (βλ. §3 παρακάτω). Βέβαια, οφείλουμε να παρατηρήσουμε ότι τα σε -ύω (λύω, δύω κττ) δίνουν κανονικά παράγωγα σε -ύτης (διαλύτης, καταδύτης κ.ο.κ).
.
3. Τα εις –ούτης
Στην ελληνική γλώσσα υπάρχουν τα εξής ουσιαστικά σε -ούτης:
- Ηλικιακά παροξύτοντα (σε αντιδιαστολή προς τα ηλικιακά οξύτονα σε -ετής) με α' συνθετικό τα αριθμητικά για τις δεκάδες 30-100 και παραγωγικό επίθημα που βασίζεται μεν στο -ετής αλλά με αναβιβασμό τόνου και τροπή αε>ου [-κονταετής > -κοντούτης]: εβδομηκοντούτης, εκατοντούτης, ενενηκοντούτης, εξηκοντούτης, ογδοηκοντούτης, πεντηκοντούτης, τεσσαρακοντούτης, τριακοντούτης.
- Τα αρναούτης, μαχμούτης, τσιφούτης έχουν προσαρμόσει την τουρκική κατάληξη -ut σε -ούτης με την προσθήκη τού -ης που είναι συνηθέστατο τέρμα των αρσενικών ουσιαστικών. Πιθανολογώ ότι η ύπαρξη της συγκεκριμένης ομάδας ουσιαστικών συνέτεινε και στον σχηματισμό τού αούτης, από το αούτος. Για το χαλικούτης έχει προταθεί, παρόμοια με το αούτος, η σύνδεση με μια αραβική φράση.
- Το ξεκούτης έχει προέλθει υποχωρητικά από το ξεκουτιαίνω (και παρήγαγε κι επιτατικό γεροξεκούτης), και το κουρκούτης ομοίως από το κουρκουτιάζω. Το φαφούτης είναι λέξη ηχομιμητική μεν, αλλά το γεγονός αυτό δεν δικαιολογεί την ύπαρξη του συγκεκριμένου παραγωγικού τέρματος κι όχι κάποιου άλλου· η δική μου υπόθεση είναι ότι η συγκεκριμένη ομάδα, επειδή ακριβώς χρησιμοποιείται για να περιγράψει και τους γεροντότερους, αφενός μεν λειτούργησε αναλογικά (για το φαφούτης) αφετέρου δε ίσως να επηρεάστηκε κι από τα προαναφερθέντα ηλικιακά σε -ούτης (τα οποία χρησιμοποιούνται κυρίως για τις μεγάλες ηλικίες).
- Τα χιούτης & ξανθοχιούτης προέρχονται από ιδιωματικό χιούτη < αρχ. χαίτη.
- Τέλος το ακούτης έχει προέλθει από το ιταλικό acuto με προσαρμογή στο αρσενικό γένος λόγω —πιθανολογώ— και του ότι οι συνώνυμες λέξεις αυχένας & σβέρκος είναι αρσενικού γένους (η εργαλειακή σημασία είναι μεταγενέστερη).
4. Κλιτικό πρότυπο
Το κλιτικό πρότυπο που ακολουθεί ο εκλούτης είναι αυτό των ηλικιακών σε -κοντούτης, που δίνει δηλαδή ισοσύλλαβο πληθυντικό — και όχι το συνηθέστερο εκείνο των σε -ούτης (αρναούτης, ξεκούτης, τσιφούτης, φαφούτης κ.τ.ό.) που δίνει ανισοσύλλαβο πληθυντικό (-ούτηδες, -ούτηδων)· επομένως:
ο εκλούτης, του εκλούτη, τον εκλούτη, οι εκλούτες, των εκλουτών, τους εκλούτες
.5. Χρήση
Ενδεικτικά παραδείγματα χρήσης:
- [Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο] LC – Liquid Chromatography (Υγρή Χρωματογραφία) >> HPLC (High Performance LC – Υψηλής Απόδοσης Υγρή Χρωματογραφία) >> Κινητή φάση (Υγρό) = Εκλούτης [πηγή: εργαστηριακές ασκήσεις 5ου εξαμήνου Χημικών Μηχανικών]
- [Πολυτεχνείο Κρήτης] Οι διαλύτες έκλουσης (εκλούτες), που χρησιμοποιήθηκαν ήταν μεθανόλη και ακετονιτρίλιο υψηλής καθαρότητας για υγρή χρωματογραφία και νερό επεξεργασμένο με σύστημα καθαρισμού Milli-Q.
- [1ο Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο Χημικής Μηχανικής (1997)] Οι συγκεντρώσεις των προϊόντων οξείδωσης της Orange II υπολογίστηκαν με τη χρήση ιοντικού χρωματογράφου DX300 με ανιχνευτή αγωγιμότητας CDM-3. Η στήλη που χρησιμοποιήθηκε ήταν η Ionpack AS11. Η μέθοδος ανάλυσης ήταν βαθμωτή με εκλούτες Η[SUB]2[/SUB]0 και NaOH 100mM.
- [Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης] Η HPLC είναι μια χρωματογραφική μέθοδος, που χρησιμοποιείται για τον διαχωρισμό ενός χημικού μίγματος στα συστατικά του. Αυτά είναι διαλυμένα σε υγρό διαλύτη και αναγκάζονται να περάσουν διαμέσου της χρωματογραφικής στήλης υπό υψηλή πίεση. Ο διαχωρισμός των συστατικών οφείλεται στη διαφορετική αλληλεπίδραση καθενός από αυτά, τόσο με το υλικό πλήρωσης της στήλης (στατική φάση), όσο και με τον εκλούτη (κινητή φάση). Τελικά κάθε ένα από τα συστατικά ανιχνεύεται σε διαφορετικό χρόνο, καθώς εκλούεται με διαφορετική ταχύτητα, κι έτσι επιτυγχάνεται η ανάλυση του δείγματος.
- [Πανεπιστήμιο Πατρών] Στη θέση πλήρωσης (load) ο εκλούτης ρέει µέσα από τη στήλη και ο βρόχος (loop) µεταξύ του εκλούτη και του δείγµατος είναι αποµονωµένος. [...] Αποµακρύνουµε από τις σωληνώσεις της αντλίας τυχόν παλαιό εκλούτη. Τοποθετούµε τις σωληνώσεις της αντλίας στον καινούργιο εκλούτη. Ρυθµίζουµε τη ροή από τον πίνακα ελέγχου και διαβιβάζουµε εκλούτη στο σύστηµα. Αφήνουµε τον εκλούτη να τρέξει µέσα από τη στήλη.
- [Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών] Το προϊόν λήφθηκε ύστερα από καθαρισμό με FCC με εκλούτη EtOAc και εξάτμιση του διαλύτη ως καφέ στερεό.
- [Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας] Παρέχεται μία μέθοδος καθαρισμού μιας μακρολίδης, ιδιαίτερα του τακρολίμου, η οποία περιλαμβάνει τη φόρτωση της μακρολίδης επί μιας κλίνης ρητίνης προσροφήσεως και την έκλουση με έναν κατάλληλο εκλούτη, όπως έναν συνδυασμό νερού και τετραϋδροφουρανίου.
- [Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου] Ο καθαρισμός των πρωτογενών (crude) τελικών προϊόντων της σύνθεσης πραγματοποιήθηκε αρχικά με χρωματογραφία διηθήσεως πηκτής (gel filtration chromatography) σε Sephadex G–15® (εκλούτης υδατικό διάλυμα οξικού οξέος 25%) και ακολούθως με υγρή χρωματογραφία υψηλής απόδοσης ανάστροφης φάσης (RP-HPLC) σε ημιπαρασκευαστικό σύστημα ΔKTA purifier 10 της Αmersham Pharmacia Biotech. [...] Τέλος αναφέρεται ο χρόνος κατακράτησης της αναλυτική RP-HPLC χρωματογραφία (Εκλούτες: Α) Η[SUB]2[/SUB]O+0.1%TFA & B) AcCN+0.1%TFA – Χρόνος Έκλουσης: 20%Β έως 60%Β σε 30min).
6. Παράλληλοι τύποι
Το Λεξικό Χημείας τού ΕΚΠΑ δίνει τον όρο «διάλυμα ή αέριο έκλουσης, “εκλουστής”». Από το γεγονός ότι η λέξη εκλουστής είναι εντός εισαγωγικών, συμπεραίνεται ότι δεν παρατίθεται ως δόκιμος όρος — παρά το γεγονός ότι αποτελεί εύλογο σχηματισμό, εναρμονισμένο και με τον συναφή όρο έκλουσμα (δηλ. το εκλουόμενο διάλυμα, για το οποίο βλ. §7 παρακάτω). Ο τύπος εκλουστής έχει ένα εύρημα χρήσης, στην ιστοσελίδα του προγράμματος «Διδακτική της Χημείας και Νέες Εκπαιδευτικές Τεχνολογίες» (ΔιΧηΝΕΤ): Εάν στα κατιόντα που βρίσκονται ήδη κατακρατηµένα επάνω στη ρητίνη επιδράσει ένα διάλυµα που µπορεί να τα εκδιώξει ονοµάζεται εκλουστής. Συνήθως χρησιµοποιούνται ως εκλουστές διαλύµατα ουσιών που µπορούν να συµπλοκοποιήσουν τα κατακρατηθέντα κατιόντα. Για τις λανθανίδες χρησιµοποιείται ως εκλουστής διάλυµα κιτρικού αµµωνίου σε ρΗ=5-8 ή διάλυµα Na[SUB]2[/SUB]EDTA κατά την πιο σύγχρονη µέθοδο.
.
7. Συναφείς όροι
εκλούτης|eluent / eluant|éluant|Eluent
έκλουσμα|eluate|éluat|Eluat
εκλούω|elute|éluer|eluieren
έκλουση|elution|élution|Elution / Eluieren
σειρά έκλουσης / εκλουοτροπική σειρά|eluotropic series|série éluotropique|eluotrope Reihe
συνεκλούω, συνέκλουση|coelute, coelution||
8. ΙΑΤΕ
Η σχετική εγγραφή στην ΙΑΤΕ θεωρεί δεδομένη την απόδοση eluent = εκλουστής (http://iate.europa.eu/iatediff/Sear...0&matching=&start=0&next=1&targetLanguages=el), και μάλιστα με πολύ υψηλό επίπεδο αξιοπιστίας (=4). Βέβαια, στην πράξη αυτό δείχνει να μην ισχύει.
.
Τα παραπάνω τα έγραψα επειδή γνώρισα μόλις χθες αυτήν τη λέξη και θέλησα να τη γνωρίσω και σ' εσάς, υποθέτοντας πως μάλλον οι περισσότεροι θα την αγνοείτε. Σε όποιο από τα στοιχεία που παραθέτω πιο πάνω έχω κάνει λάθος, είστε ευπρόσδεκτοι να με διορθώσετε. Επίσης, πάσα συναφής προσφορά και προσθήκη θα εκτιμηθεί ιδιαιτέρως. :)
