Καλησπέρα σε όλους. Λέγομαι Γιώργος Τσιτσιρίγκος και ασχολούμαι με μια διαδικασία επικοινωνίας που λέγεται Μη Βίαιη Επικοινωνία. Λεπτομέρειες για αυτή τη διαδικασία μπορείτε να δείτε εδώ: http://lokroi-dasos60.blogspot.gr/2011/11/23-30.html Ένα από τα ζητήματα που με απασχολούν είναι και αυτό του ίδιου του ονόματος της Μη Βίας. Η έννοια της Μη Βίας δεν είναι και πολύ γνώριμη για την κουλτούρα μας, αλλά είναι και κάτι αρκετά νέο για τη δυτική κοινωνία γενικότερα. Στα αγγλικά ο όρος είναι "Nonviolence" (μία λέξη) και αυτό προέρχεται από την ινδική λέξη "Ahimsa". Συχνά κάποιος ακούει την έκφραση "Μη Βια" και κάνει διάφορους συνειρμούς. Άλλες φορές υποθέτει ότι δηλώνει παθητική στάση προς τη ζωή, άλλες φορές θεωρεί ότι σημαίνει φιλειρηνισμό και άλλες φορές πάει το μυαλό του στους hippies. Στην πραγματικότητα η Μη Βία είναι διαφορετική έννοια και πιθανώς, αν υπήρχε ένας όρος που το έκανε αυτό ξεκάθαρο, να αποφεύγονταν οι παρεξηγήσεις. Γι' αυτό το λόγο αναζητώ μία ενιαία λέξη που να αποδίδει το νόημα της "Μη Βίας", ιδανικά χωρίς να υπάρχει το "απαγορευτικό Μη", το οποίο δε μας αρέσει να χρησιμοποιούμε στη Μη Βίαιη Επικοινωνία. Τουλάχιστον στη νέα ελληνική γλώσσα εγώ προσωπικά δεν έχω βρει κάποιο όρο που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αποδόσει το νόημά της. Προς το παρόν χρησιμοποιούμε την έκφραση "Μη-Βία" με παύλα ανάμεσα στις δύο λέξεις, κάτι που γραμματικά μάλλον δεν είναι σύμφωνο με τους τρέχοντες κανόνες της ελληνικής. Έχω επίσης σκεφτεί την ενοποίηση των δύο λέξεων σε μία, δηλαδή "Μηβία" και "Μηβίαιος" ή πάλι τη δημιουργία μιας λέξης με τη χρήση του στερητικού "α" όπως "Αβία" και "Αβίαιος". Θα ήθελα λοιπόν τη γνώμη σας για αυτό το θέμα. Ενδιαφέρομαι προσωπικά πάρα πολύ, διότι ασχολούμαι με τη Μη Βίαιη Επικοινωνία και έχω μεταφράσει ένα βιβλίο σχετικά με αυτή, το οποίο σύντομα θα εκδώσω. Είναι λοιπόν σημαντικό για μένα να ακούσω τις απόψεις σας. Ευχαριστώ προκαταβολικά. Με εκτίμηση, Γιώργος Τσιτσιρίγκος
Τρόποι έκφρασης της Μη Βίας
- Thread starter Georgios
- Start date
Καλησπέρα και καλωσήρθες!
Η «μη βία» είναι μονόδρομος γιατί είναι τόσο διαδεδομένος όρος, ιδίως σε σχέση με τον Γκάντι, που, αν τον αλλάξει κανείς, όσοι ήδη γνωρίζουμε τον όρο, και είμαστε πολλοί, θα νομίζουμε ότι το καινούργιο είναι κάτι διαφορετικό. Ούτε καν το πιο φλύαρο «αποχή από τη βία» (abstention from violence) δεν θα ταίριαζε.
Στην περίπτωση της μη βίαιης επικοινωνίας θα μπορούσε κανείς εύκολα να ζητήσει το ενωτικό, για να μη φαίνεται σαν σύνθημα, «ΜΗ ΒΙΑΙΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΜΗ ΣΟΥ ΛΕΩ!», αλλά να που αμέσως αμέσως, κάτι με άρθρο («η μη βίαιη επικοινωνία»), κάτι με την κλίση («της μη βίαιης επικοινωνίας») φαίνεται αυτό που θέλει να πει κανείς.
Νομίζω ότι είναι λίγοι αυτοί που δεν γνωρίζουν τον όρο και υπάρχει φόβος να τον παρεξηγήσουν. Μα κι αν τον παρεξηγήσουν στην αρχή, πόσο να κρατήσει αυτό; Η μη βία είναι τρόπος ζωής που πρέπει να τον νιώθεις με κάθε μόριο της ύπαρξής σου. Δεν είναι ζήτημα του τι θα αντιληφθούμε από κάποιον τίτλο ή κάποιο σλόγκαν.
Η «μη βία» είναι μονόδρομος γιατί είναι τόσο διαδεδομένος όρος, ιδίως σε σχέση με τον Γκάντι, που, αν τον αλλάξει κανείς, όσοι ήδη γνωρίζουμε τον όρο, και είμαστε πολλοί, θα νομίζουμε ότι το καινούργιο είναι κάτι διαφορετικό. Ούτε καν το πιο φλύαρο «αποχή από τη βία» (abstention from violence) δεν θα ταίριαζε.
Στην περίπτωση της μη βίαιης επικοινωνίας θα μπορούσε κανείς εύκολα να ζητήσει το ενωτικό, για να μη φαίνεται σαν σύνθημα, «ΜΗ ΒΙΑΙΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΜΗ ΣΟΥ ΛΕΩ!», αλλά να που αμέσως αμέσως, κάτι με άρθρο («η μη βίαιη επικοινωνία»), κάτι με την κλίση («της μη βίαιης επικοινωνίας») φαίνεται αυτό που θέλει να πει κανείς.
Νομίζω ότι είναι λίγοι αυτοί που δεν γνωρίζουν τον όρο και υπάρχει φόβος να τον παρεξηγήσουν. Μα κι αν τον παρεξηγήσουν στην αρχή, πόσο να κρατήσει αυτό; Η μη βία είναι τρόπος ζωής που πρέπει να τον νιώθεις με κάθε μόριο της ύπαρξής σου. Δεν είναι ζήτημα του τι θα αντιληφθούμε από κάποιον τίτλο ή κάποιο σλόγκαν.
Συμφωνώ.
Έχω συναντήσει τον όρο "Μηβία" (δεν ξέρω αν επειδή εσύ τον επινόησες ή αν τον επινόησαν και άλλοι παράλληλα, στο facebook τον είδα, σε κάποια ομάδα ή εκδήλωση) και μου πήρε πολλά-πολλά κλικ και ανάγνωση των λεπτομερειών της εκδήλωσης/ομάδας για να καταλάβω περί τίνος επρόκειτο. Βέβαια δεν λέω ότι πρέπει να τον αποφύγεις, απλά ότι δεν γίνεται τόσο άμεσα αντιληπτός.
Ευχαριστώ για την απάντηση. Συμφωνώ σε όλα και ειδικά στο τελευταίο ότι η Μη Βία είναι κάτι που αφομοιώνεις και το ζεις και δεν περιορίζεται απλά σε κάποια ορολογία. Παράλληλα όμως σκέφτομαι ότι οι λέξεις έχουν τη δύναμή τους. Το παράδοξο είναι το εξής: Η λέξη που περιγράφει τη Μη Βία είναι ετεροπροσδιοριζόμενη, δηλαδή προσδιορίζεται από τη βία. Αυτό συμβαίνει ακόμη και στο ινδικής προέλευσης Ahimsa. Ωστόσο, (και εδώ είναι το αντιφατικό για μένα) η Μη Βία, όπως την αντιλαμβάνομαι εγώ τουλάχιστον, δεν είναι μία ετεροπροσδιοριζόμενη στάση ζωής. Δηλαδή η Μη Βίαιη στάση δεν προκύπτει από την αποφυγή ή της άρνηση της βίας, αλλά το αντίστροφο. Η αποφυγή της βίας είναι αποτέλεσμα της συγκεκριμένης στάσης προς τη ζωή. Γι' αυτό το λόγο θα ήθελα μια λέξη που να μην ετεροπροσδιορίζεται. Αυτός είναι ίσως ο βασικότερος λόγος, για τον οποίο προβληματίζομαι. Και η αλήθεια είναι ότι στα δικά μου αυτιά η έκφραση Μη Βία είναι από λεκτικής απόψεως ιδιαίτερα ετεροπροσδιοριζόμενη, ενώ μία λέξη με ένα στερητικό α- στην αρχή ( όπως ahimsa ) ή έστω μια ενιαία λέξη (τύπου nonviolence) δηλώνει περισσότερο αυτοπροσδιορισμό. Για τον ίδιο λόγο στα Αγγλικά δε χρησιμοποιείται ο όρος Non-Violent Communication, αλλά Nonviolent Communication, για να τονιστεί ότι η έννοια Nonviolence είναι μια αυθύπαρκτη νοηματική οντότητα και όχι προσδιοριζόμενη από κάτι που δεν είναι. Ελπίζω να εξήγησα καλύτερα τα κίνητρα της αναζήτησής μου! Με εκτίμηση, Γιώργος
Τα κίνητρά σου έχουν ενδιαφέρον, Γιώργο, αλλά θα διαφωνήσω για δύο λόγους και ο πρώτος είναι 100% γλωσσολογικός: Η ένωση της λέξης σε μία χωρίς το ενωτικό είναι ένα πρόσφατο φαινόμενο της αγγλικής γλώσσας που παρατηρείται σε πάμπολλα ουσιαστικά και επίθετα με τον non- που περιείχαν ενωτικό και μπορούν να το αποβάλουν χωρίς πρόβλημα. Κοίτα πόσα nonwhite μπορείς να βρεις δίπλα στα non-white. Με τον ίδιο τρόπο τα non-violence / non-violent ξεκίνησαν με ενωτικό και παραμένουν με ενωτικό σε πολλά λεξικά (π.χ. στο ODE). Ο ίδιος ο Γκάντι την έγραφε με ενωτικό επειδή έτσι γραφόταν τότε. Το αν έχει η λέξη ενωτικό ή όχι είναι 101% γλωσσολογικό θέμα και κανείς δεν αποδίδει άλλη σημασία στο φαινόμενο.
Η δεύτερη διαφωνία είναι κατά 50% γλωσσολογική: η μη βία είναι κανονικά μία λέξη. Το έχω πει κάπου αλλού εδώ μέσα ότι τα λεξικά θα έπρεπε να έχουν λήμματα για αυτές τις λέξεις όπως έχουν για την απάθεια. Να έχουν λήμμα για τη μη συμμετοχή όπως έχουν για την ανεξαρτησία. Είναι αρνητικές λέξεις που σχηματίζονται με το μόριο μη εκεί που οι άλλες σχηματίζονται με το α–/αν–.
Διαφωνώ ωστόσο και φιλοσοφικά: η μη βία καλώς είναι μια έννοια που πρέπει να ορίζεται ως το αντίθετο της βίας. Έχει αξία επειδή ακριβώς αρνείται τη βία. Θέλεις να συνεχίσω;
Η δεύτερη διαφωνία είναι κατά 50% γλωσσολογική: η μη βία είναι κανονικά μία λέξη. Το έχω πει κάπου αλλού εδώ μέσα ότι τα λεξικά θα έπρεπε να έχουν λήμματα για αυτές τις λέξεις όπως έχουν για την απάθεια. Να έχουν λήμμα για τη μη συμμετοχή όπως έχουν για την ανεξαρτησία. Είναι αρνητικές λέξεις που σχηματίζονται με το μόριο μη εκεί που οι άλλες σχηματίζονται με το α–/αν–.
Διαφωνώ ωστόσο και φιλοσοφικά: η μη βία καλώς είναι μια έννοια που πρέπει να ορίζεται ως το αντίθετο της βίας. Έχει αξία επειδή ακριβώς αρνείται τη βία. Θέλεις να συνεχίσω;
Dr Moshe
¥
Εξαιρετικά τα επιχειρήματα που προαναφέρθηκαν σχετικά με την Αγγλική. Ίσως είναι χρήσιμο να προστεθεί ότι, επειδή η γλωσσομάθεια έχει αυξηθεί ανεβάζοντας τον δείκτη τής γλωσσικής επίγνωσης, χρειάζεται μερικές φορές να ασκούμε αυτοσυγκράτηση προκειμένου να μη μεταφέρονται στην ελληνική γλώσσα συμβάσεις τού γραπτού λόγου άλλων γλωσσών.
Ένα σχόλιο σχετικά με τον όρο μη βία είναι, νομίζω, απαραίτητο. Πρόκειται σαφώς για εδραιωμένο νεολογισμό και η εισήγηση για μονολεκτική γραφή του δεν είναι ρεαλιστική ούτε έχει οποιαδήποτε ελπίδα καθιέρωσης. Θα πρέπει να τονιστεί, ωστόσο, ότι από γλωσσολογικής πλευράς ο όρος μη βία αποτελεί φραστικό σύνθετο (αλλιώς: χαλαρό πολυλεκτικό σύνθετο), όχι μία λέξη. Βασικός λόγος είναι το γεγονός ότι δεν πληρούται ένα από τα θεμελιώδη κριτήρια της αυτόνομης λέξης, να συμπεριφέρεται ως ενιαία τονική μονάδα. Ο όρος μη βία έχει σαφώς δύο διακριτούς τόνους, παρ' ότι ο τόνος τού μή δεν σημειώνεται στη γραφή, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες τού μονοτονικού συστήματος. Ως εκ τούτου, ανήκει στα φραστικά σύνθετα που γράφονται ως δύο λέξεις, παρά το γεγονός ότι έχουν αυτόνομη σημασιολογική συμπεριφορά (πβ. κ. φακός επαφής, λαϊκή αγορά, ευ ζην, γυαλιά ηλίου κτλ.).
Η λεξικογραφική αντιμετώπιση των φραστικών αυτών λέξεων είναι συνήθως η καταχώρισή τους ως ξεχωριστών ενοτήτων στο λήμμα που αποτελεί την κεφαλή τους (όχι ως χωριστών λημμάτων), πράγμα που έχει τεκμηριωθεί θεωρητικά στα εγχειρίδια μορφολογίας και λεξικογραφίας. Αυτό όμως θα ήταν χωριστό θέμα για συζήτηση.
Ευχαριστώ.
Ένα σχόλιο σχετικά με τον όρο μη βία είναι, νομίζω, απαραίτητο. Πρόκειται σαφώς για εδραιωμένο νεολογισμό και η εισήγηση για μονολεκτική γραφή του δεν είναι ρεαλιστική ούτε έχει οποιαδήποτε ελπίδα καθιέρωσης. Θα πρέπει να τονιστεί, ωστόσο, ότι από γλωσσολογικής πλευράς ο όρος μη βία αποτελεί φραστικό σύνθετο (αλλιώς: χαλαρό πολυλεκτικό σύνθετο), όχι μία λέξη. Βασικός λόγος είναι το γεγονός ότι δεν πληρούται ένα από τα θεμελιώδη κριτήρια της αυτόνομης λέξης, να συμπεριφέρεται ως ενιαία τονική μονάδα. Ο όρος μη βία έχει σαφώς δύο διακριτούς τόνους, παρ' ότι ο τόνος τού μή δεν σημειώνεται στη γραφή, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες τού μονοτονικού συστήματος. Ως εκ τούτου, ανήκει στα φραστικά σύνθετα που γράφονται ως δύο λέξεις, παρά το γεγονός ότι έχουν αυτόνομη σημασιολογική συμπεριφορά (πβ. κ. φακός επαφής, λαϊκή αγορά, ευ ζην, γυαλιά ηλίου κτλ.).
Η λεξικογραφική αντιμετώπιση των φραστικών αυτών λέξεων είναι συνήθως η καταχώρισή τους ως ξεχωριστών ενοτήτων στο λήμμα που αποτελεί την κεφαλή τους (όχι ως χωριστών λημμάτων), πράγμα που έχει τεκμηριωθεί θεωρητικά στα εγχειρίδια μορφολογίας και λεξικογραφίας. Αυτό όμως θα ήταν χωριστό θέμα για συζήτηση.
Ευχαριστώ.
Ευκαιρία να εκφράσω τη διαφωνία μου με τα όσα αναφέρει ο αγαπητός Dr Moshe στο #7 (δηλ. η μη βία είναι για μένα μία λέξη και δεν συμφωνώ με την ύπαρξη δύο διακριτών τόνων στον βαθμό που θα πρέπει να μείνουν για πάντα ξέχωρες). Τη συζήτηση που δεν θυμάται ο nickel την είχαμε κάνει εδώ: http://lexilogia.gr/forum/showthread.php?1443-nonwoven&p=14766&viewfull=1#post14766 και οι δικές μου θέσεις παραμένουν όπως τις είχα διατυπώσει τότε. Ευελπιστώ πως θα ζήσω για να δω το μη να γίνεται πρόθημα, αλλά μέχρι τότε έχω αρχίσει ήδη να του βάζω ενωτικό όταν θεωρώ πως αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της λέξης που ακολουθεί, ώστε να καλύπτω όσους πιστεύουν στη λογική του διπλού τόνου. Και το ότι αυτό (δηλ. το μη-κάτι) θεωρείται αγγλισμός είμαι της άποψης πως σύντομα θα περιοριστεί σημαντικά σε βαθμό που να επιτρέπει το να μπορώ πλέον να το επιβάλλω μέσω style guide.
Θα ήθελα να συνεχίσεις, γιατί αυτός ο διάλογος που έχει ανοιχτεί είναι ακριβώς πάνω και στο δικό μου προβληματισμό. Από γλωσσολογική άποψη δεν μπορώ εγώ προσωπικά να έχω επιχειρήματα. Σε ό,τι αφορά τη φιλοσοφική διάσταση που θέτεις στο τέλος, αυτό ακριβώς είναι και το ζήτημά μου. Στο παρελθόν, πολύ πριν ασχοληθώ με το θέμα, πιστεύω ότι, αν διάβαζα τον όρο "Μη Βία", αμέσως θα θεωρούσα ότι κατάλαβα τι σημαίνει. Θα ήταν αυταπόδεικτο: άρνηση της βίας. Δε νομίζω ότι θα προσπαθούσα να καταλάβω καλύτερα το νόημα του όρου. Σήμερα βρίσκομαι σε μία διαφορετική κατάσταση. Ασχολούμαι με τη Μη Βία εδώ και δύο χρόνια αρκετά συστηματικά και διαπιστώνω ότι αφομοιώνω το νόημά της αργά και σταδιακά, μέρα με τη μέρα. Αυτό συμβαίνει γιατί, μεγαλωμένος σε ένα βίαιο κοινωνικό περιβάλλον, δυσκολεύομαι να καταλάβω πώς είναι δυνατό να αρνηθώ κάτι χωρίς να ασκήσω βία στον εαυτό μου ή σε κάποιον άλλο. Εκεί βρίσκεται ένα παράδοξο. Δε γίνεται να απέχω από τη βία με βίαιο τρόπο αλλά μόνο με μη βίαιο τρόπο και για να το κάνω χρειάζεται πρώτα να συνειδητοποιήσω ότι υπάρχει και αυτή η επιλογή. Το ερώτημά μου είναι αν ο όρος "Μη Βία" δηλώνει ότι πρόκειται για μια εντελώς διαφορετική επιλογή ή αν δίνει την εντύπωση ότι η Μη Βία είναι ένα ακόμη "αντί-" στη ζωή μας (όπως αντικαπνιστικός, αντιπολεμικός, αντιρατσιστικός κλπ). Κατά τη γνώμη μου η Μη Βία δεν έχει σχέση με οτιδήποτε "αντι-". Αυτό όμως έχει χρειαστεί καιρός να το καταλάβω και ακόμα δεν μπορώ να πω ότι το έχω αφομοιώσει πλήρως. Η ιστορία του Γκάντι, του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ κλπ είναι γνωστή, αλλά η ουσία της Μη Βίας θεωρώ ότι είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστη. Αυτά βέβαια δεν αφορούν εσένα, μιας και δε σε γνωρίζω, αλλά τη γενικότερή μου εκτίμηση για την ελληνική κοινωνία. Περιμένω την τοποθέτησή σου, όπως και των άλλων μελών, γιατί με βοηθάει πολύ. Γιώργος
Προσωπικά θα συμφωνήσω με τον Νίκελ:
Αντιμετωπίζω το ίδιο ζήτημα ως μη καπνίστρια και μη θεΐστρια (δηλαδή άθεη), και έχω καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα: αυτές οι στάσεις έχουν αξία ακριβώς επειδή απορρίπτουν κάποιες άλλες στάσεις, και αυτό θα πρέπει να φαίνεται στην ονομασία τους.
Όταν αναδύονται κάποιες φιλοσοφικές, ιδεολογικές ή πολιτικές τάσεις, είναι φυσικό να αναδυθούν και οι αντίθετες, και είναι όχι μόνο φυσικό αλλά και αναγκαίο να δηλώσουν στην ονομασία τους την αντίθεση αυτή. Το ίδιο και όταν αναδύονται κάποιες συμπεριφορές, όπως το κάπνισμα.
Το γεγονός ακριβώς ότι απορρίπτουμε αυτές τις τάσεις ή τις συμπεριφορές είναι αυτό που μας προσδιορίζει. Δεν συνιστά "ετεροπροσδιορισμό", γιατί εμείς προσδιοριστήκαμε έτσι, δεν μας προσδιόρισαν οι άλλοι. Εμείς πήραμε μια απόφαση για τη στάση που θα τηρήσουμε απέναντι στους άλλους. Το καλύτερο λοιπόν είναι να το δηλώσουμε σαφώς και ευθέως.
Καλημέρα. Να ζητήσω πρώτα συγγνώμη που δεν χρησιμοποίησα τον γλωσσολογικά σωστό όρο λεξική μονάδα. Το έκανα για να δείξω ότι χρησιμοποιούμε τη μη βία όπως ο Αγγλοσάξονας χρησιμοποιεί το nonviolence. Βασίζονται και τα δύο στην ίδια μορφή σύνθεσης, βάζουμε και στις δύο περιπτώσεις διπλό τόνο και μοναδική διαφορά είναι ότι εκείνοι εύκολα αφαιρούν το ενωτικό και γενικότερα κάνουν τις δύο λέξεις μία ενώ εμείς δεν έχουμε τέτοιες ευκολίες. Το κάνουν αυτό οι Εγγλέζοι και σε άλλες λέξεις/λεξικές μονάδες, π.χ. pigeon-hole, pigeon hole, pigeonhole. Εμείς, αν αποφασίσουμε να ενώσουμε τις δύο λέξεις σε μία, το κάνουμε, αναγκαστικά, ολόκληρο θέμα — αν θα μπει ενωτικό -ο, αν θα είναι το πρώτο συνθετικό σε γενική πτώση (αστυκτονία ή αστεοκτονία; ) κτλ κτλ. Ας ξεχάσουμε για μια στιγμή την ορολογία και ας σκεφτούμε ότι το nonviolence έχει θέση στα λεξικά, στο Ν και όχι στο V, ενώ η μη βία παραμένει λημματογραφικά απόβλητη. Έχουμε δηλαδή το φαινόμενο της μη λημματογραφησιμότητας.
:)
Γιώργο, στα φιλοσοφικά επίτρεψέ μου να επιστρέψω αργότερα.
:)
Γιώργο, στα φιλοσοφικά επίτρεψέ μου να επιστρέψω αργότερα.
Last edited:
Διαβάζω το τελευταίο μήνυμά σου, Γιώργο, και απαντώ ειδικότερα σ' αυτό. Μπορούμε βεβαίως να δούμε την αποχή από τη βία σε συνδυασμό με τη χριστιανική αγάπη ή στο πλαίσιο του φιλειρηνισμού, αλλά ιστορικά και εντέλει σημασιολογικά η μη βία συνδυάζεται με κοινωνικούς αγώνες και δεν ταυτίζεται τόσο με την παθητικότητα, την παθητική αποδοχή κακών. Είναι κυρίως η επιλογή που κάνεις να διεκδικήσεις τα δικαιώματά σου χωρίς προσφυγή στη βία. Το παράδειγμα του Γκάντι στο οποίο παρέπεμψα στο #6 («I believe that non-violence is infinitely superior to violence, forgiveness is more manly than punishment») είναι η πρώτη εμφάνιση του όρου (το 1920), έστω κι αν δεν είναι η πρώτη φορά που συζητιέται η ιδέα. Γνωρίζουμε τους αγώνες του Γκάντι και εύκολα θα δούμε το όνομά του στο κείμενα με τη φράση «non-violent, anti-imperialist».
Δεν υπάρχει κάτι περίεργο στη συνύπαρξη του nonviolent με έναν αγώνα ενάντια σε κάτι που θεωρούμε κακό. Δηλαδή, η μη βία δεν ταυτίζεται με κάποιο «αντί», αλλά η μη βίαιη δράση μπορεί να αποτελέσει το μέσο στον «αντι-αγώνα», στον αγώνα ενάντια σε κάτι. Είμαι βέβαιος ότι ακόμα και στον αντικαπνιστικό αγώνα θα ήταν πολύ πειστικό να ρίχναμε μια μπουνιά στα μούτρα καθενός που φυσά τον καπνό του στα δικά μας, αλλά ταυτόχρονα πολλοί θα ισχυριστούν ότι εντέλει θα ωφεληθούμε περισσότερο όλοι αν χρησιμοποιήσουμε πιο έξυπνους και μη βίαιους τρόπους για να πείσουμε τους καπνιστές να σεβαστούν τους άλλους και να λυπηθούν τον εαυτό τους.
Αν τα λεξικά μας είχαν λήμμα για τη μη βία, θα αντικατόπτριζαν αυτό που διαβάζουμε και στα καλά αγγλικά λεξικά:
the use of peaceful means, not force, to bring about political or social change
the practice of opposing a government without using violence, for example by not obeying laws
A philosophy that rejects the use of violence, and instead seeks to bring about change through peaceful responses even to violent acts.
Βλέπεις ότι, παρόλο που η Wikipedia δίνει διπλό ορισμό στον όρο (Nonviolence has two (closely related) meanings: (1) It can refer, first, to a general philosophy of abstention from violence because of moral or religious principle (e.g. “She believes in nonviolence.”), or (2) it can refer to the behaviour of people using nonviolent action (e.g. “The demonstrators maintained their nonviolence.”), τα λεξικά αναδεικνύουν τη χρήση του όρου στην επιδίωξη κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών.
Θα ήθελα ωστόσο να καταλάβω καλύτερα τη θέση σου για τη μη βία στην ελληνική κοινωνία.
Δεν υπάρχει κάτι περίεργο στη συνύπαρξη του nonviolent με έναν αγώνα ενάντια σε κάτι που θεωρούμε κακό. Δηλαδή, η μη βία δεν ταυτίζεται με κάποιο «αντί», αλλά η μη βίαιη δράση μπορεί να αποτελέσει το μέσο στον «αντι-αγώνα», στον αγώνα ενάντια σε κάτι. Είμαι βέβαιος ότι ακόμα και στον αντικαπνιστικό αγώνα θα ήταν πολύ πειστικό να ρίχναμε μια μπουνιά στα μούτρα καθενός που φυσά τον καπνό του στα δικά μας, αλλά ταυτόχρονα πολλοί θα ισχυριστούν ότι εντέλει θα ωφεληθούμε περισσότερο όλοι αν χρησιμοποιήσουμε πιο έξυπνους και μη βίαιους τρόπους για να πείσουμε τους καπνιστές να σεβαστούν τους άλλους και να λυπηθούν τον εαυτό τους.
Αν τα λεξικά μας είχαν λήμμα για τη μη βία, θα αντικατόπτριζαν αυτό που διαβάζουμε και στα καλά αγγλικά λεξικά:
the use of peaceful means, not force, to bring about political or social change
the practice of opposing a government without using violence, for example by not obeying laws
A philosophy that rejects the use of violence, and instead seeks to bring about change through peaceful responses even to violent acts.
Βλέπεις ότι, παρόλο που η Wikipedia δίνει διπλό ορισμό στον όρο (Nonviolence has two (closely related) meanings: (1) It can refer, first, to a general philosophy of abstention from violence because of moral or religious principle (e.g. “She believes in nonviolence.”), or (2) it can refer to the behaviour of people using nonviolent action (e.g. “The demonstrators maintained their nonviolence.”), τα λεξικά αναδεικνύουν τη χρήση του όρου στην επιδίωξη κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών.
Θα ήθελα ωστόσο να καταλάβω καλύτερα τη θέση σου για τη μη βία στην ελληνική κοινωνία.
Τα ξαναγράφω λοιπόν.
Φίλε Nickel.
Πολύ μου αρέσει η εμπεριστατωμένη απάντησή σου. Νομίζω ότι σε γενικές γραμμές συμφωνούμε σε ό,τι αφορά τη φιλοσοφική προσέγγιση. Θα σου γράψω παρόλ'αυτά κάποιες σκέψεις μου σχετικά με τη Μη Βία.
Όταν διοργανώνουμε αυτά τα εργαστήρια Μη Βίαιης Επικοινωνίας, οι συμμετέχοντες πολύ συχνά εκπλήσσονται από τη διαπίστωση ότι η ζωή τους χαρακτηρίζεται από πολύ περισσότερη βία από ό,τι νόμιζαν ως τότε. Για τους περισσότερους από εμάς στην Ελλάδα η σωματική βία δεν είναι συχνό φαινόμενο στη ζωή μας (προς το παρόν τουλάχιστον). Η ψυχολογική βία όμως είναι ο κανόνας στις διαπροσωπικές μας σχέσεις και στη σχέση μας με τον εαυτό μας. Σύμφωνα με τη Μη Βίαιη Επικοινωνία κύριο ρόλο στη δημιουργία της βίας έχει η γλώσσα μας. Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε για να επικοινωνήσουμε με τους άλλους ανθρώπους (η οποία είναι και η ίδια γλώσσα που μιλάμε μέσα στο κεφάλι μας για να επικοινωνήσουμε με τον εαυτό μας) έχει τέτοια χαρακτηριστικά που μας οδηγεί στο να γίνουμε βίαιοι.
Αυτό φυσικά δεν ισχύει μόνο για τους Έλληνες αλλά και για πολλούς άλλους, ιδιαίτερα δε για τους δυτικούς. Εγώ ενδιαφέρομαι για την Ελλάδα, γιατί είμαι Έλληνας κι εδώ ζω αυτή τη στιγμή.
Επομένως, μπορεί κάποιοι να είναι εξοικειωμένοι με την πολιτική Μη Βία του Γκάντι, του Λούθερ Κινγκ κλπ, αλλά αμφιβάλλω για το πόσοι είναι εξοικειωμένοι με την ουσία της Μη Βίας. Θεωρώ ότι κανείς έχει τόσο μεγαλύτερη συνειδητότητα της έννοιας της Μη Βίας όσο περισσότερη συναίσθηση και αντίληψη έχει για τη βία στο άμεσο κοινωνικό περιβάλλον του καθώς επίσης και μέσα του.
Όταν κάποιος ακούσει τον όρο Μη Βία κατά πάσα πιθανότητα θα σκεφτεί ότι είναι ό,τι έκανε ο Γκάντι, δηλαδή δεν ασκούμε σωματική βία, αλλά χρησιμοποιούμε μη βίαιες τακτικές για να πετύχουμε τους πολιτικούς και κοινωνικούς μας στόχους. Σύμφωνοι, αλλά η Μη Βία είναι κάτι πιο βαθύ. Για παράδειγμα, υπάρχει το θεμελιώδες ερώτημα του πώς θα ακολουθήσουμε μία τακτική μη βίας. Λόγω κοινωνικής εκπαίδευσης έχουμε την παρόρμηση να είμαστε βίαιοι (κυρίως σε λεκτικό επίπεδο). Πώς αυτό θα σταματήσει, ώστε να αρχίσουμε να είμαστε μη βίαιοι; Θα το επιβάλουμε στον εαυτό μας; Θα πούμε στον εαυτό μας ότι είναι “κακό” ή “ανήθικο” να είμαστε βίαιοι; Αν το κάνουμε αυτό, τότε αυτομάτως γινόμαστε βίαιοι, άρα εκ των πραγμάτων ξεχνάμε τη μη βία. Προσωπικά, μελετώ τη μη βία, γιατί θέλω να δω τι είδους επιλογές μου δίνει στη ζωή (και μέχρι τώρα μου έχει δώσει υπέροχες επιλογές) και όχι γιατί η βία είναι “κακή”. Αν σκεφτόμουνα ότι η βία είναι “κακή” ή “ανήθικη” ή δεν ξέρω τι άλλο, θα ανάγκαζα τον εαυτό μου να κάνει “μη βίαιες” επιλογές από φόβο μη νιώσω την ενοχή, τη ντροπή κλπ που θα μου προκαλούσαν κάποιες άλλες βίαιες επιλογές. Επομένως, μόνο κατ'όνομα θα ήταν μη βίαιες αυτές οι επιλογές, αφού θα είχαν στηριχτεί στην άσκηση εσωτερικής βίας. Θα ήταν σαν να πίεζω τον εαυτό μου να μην τρώει γλυκά, επειδή όλοι ξέρουμε ότι είναι “κακό” να τρώει κανείς πολλά γλυκά. Ωστόσο, θα βίωνα συνεχώς ένα στρες και μία βία, ένα φόβο μην παρεκτραπώ και νιώσω ενοχή. Άσε που τελικά κατά πάσα πιθανότητα θα έχανα την εγκράτειά μου μια και καλή και θα κατέληγα να φάω ένα ταψί γαλακτομπούρεκο! Όλα αυτά που λέω βέβαια αποτελούν ένα προσωπικό προσανατολισμό. Εννοείται ότι συχνά πυκνά νιώθω και ντροπή και ενοχή, αλλά ευτυχώς με τον καιρό μειώνονται.
Τώρα τι σχέση έχουν όλα αυτά με το όνομα; Εννοιολογικά νομίζω ότι θα μου άρεσε ένα όνομα που ξεφεύγει από το παιχνίδι των αντιθέτων (βία – μη βια), γιατί πιστεύω ότι η έννοια της μη βίας δεν βρίσκεται μέσα σε αυτό το παιχνίδι. Είναι αυτοπροσδιοριζόμενη ελεύθερη επιλογή. Υπάρχει και χωρίς την παρουσία της βίας. Παράλληλα, θα μου άρεσε επίσης μια λέξη που να προκαλεί και μια απορία σε αυτόν που θα την ακούσει και θα του κεντρίσει την περιέργεια να μάθει τι είναι αυτό. Όπως νομίζω ότι η ουσία της Μη Βίας είναι καινούρια για την κουλτούρα μας, έτσι θα ήθελα και μια καινούρια λέξη. Μια λέξη όπως “αβία” ίσως θα μπορούσε να παίξει έναν τέτοιο ρόλο (άσχετα αν το συγκεκριμένο παράδειγμα ίσως δεν είναι σωστό γλωσσολογικά ή είναι ακαλαίσθητο).
Όπως και να έχει, δεν μπορώ να πω ότι έχω τις απαντήσεις αλλά μάλλον τις ερωτήσεις και τους προβληματισμούς. Ίσως να μην είμαι και σε θέση να εκφραστώ ως προς το συγκεκριμένο θέμα όσο καθαρά θα ήθελα. Πιθανόν μετά από κάποιο διάστημα να μπορώ να το κάνω καλύτερα.
Αν έχετε τη διάθεση μπορώ να δημιουργήσω και κάποια άλλα νήματα σχετικά με τη Μη Βίαιη Επικοινωνία, διότι κατά τη μετάφραση του βιβλίου συνάντησα αρκετές δυσκολίες, κυρίως σε ό,τι αφορά τη μετάφραση – εύρεση συναισθημάτων. Ήδη βέβαια η συζήτηση με έχει βοηθήσει και νιώθω πιο άνετα με τον όρο Μη Βία από ότι πριν αναρτήσω το θέμα.
Ευχαριστώ και εύχομαι Καλά Χριστούγεννα με Αγάπη και Ζεστασιά!
Φιλικά,
Γιώργος
Φίλε Nickel.
Πολύ μου αρέσει η εμπεριστατωμένη απάντησή σου. Νομίζω ότι σε γενικές γραμμές συμφωνούμε σε ό,τι αφορά τη φιλοσοφική προσέγγιση. Θα σου γράψω παρόλ'αυτά κάποιες σκέψεις μου σχετικά με τη Μη Βία.
Όταν διοργανώνουμε αυτά τα εργαστήρια Μη Βίαιης Επικοινωνίας, οι συμμετέχοντες πολύ συχνά εκπλήσσονται από τη διαπίστωση ότι η ζωή τους χαρακτηρίζεται από πολύ περισσότερη βία από ό,τι νόμιζαν ως τότε. Για τους περισσότερους από εμάς στην Ελλάδα η σωματική βία δεν είναι συχνό φαινόμενο στη ζωή μας (προς το παρόν τουλάχιστον). Η ψυχολογική βία όμως είναι ο κανόνας στις διαπροσωπικές μας σχέσεις και στη σχέση μας με τον εαυτό μας. Σύμφωνα με τη Μη Βίαιη Επικοινωνία κύριο ρόλο στη δημιουργία της βίας έχει η γλώσσα μας. Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε για να επικοινωνήσουμε με τους άλλους ανθρώπους (η οποία είναι και η ίδια γλώσσα που μιλάμε μέσα στο κεφάλι μας για να επικοινωνήσουμε με τον εαυτό μας) έχει τέτοια χαρακτηριστικά που μας οδηγεί στο να γίνουμε βίαιοι.
Αυτό φυσικά δεν ισχύει μόνο για τους Έλληνες αλλά και για πολλούς άλλους, ιδιαίτερα δε για τους δυτικούς. Εγώ ενδιαφέρομαι για την Ελλάδα, γιατί είμαι Έλληνας κι εδώ ζω αυτή τη στιγμή.
Επομένως, μπορεί κάποιοι να είναι εξοικειωμένοι με την πολιτική Μη Βία του Γκάντι, του Λούθερ Κινγκ κλπ, αλλά αμφιβάλλω για το πόσοι είναι εξοικειωμένοι με την ουσία της Μη Βίας. Θεωρώ ότι κανείς έχει τόσο μεγαλύτερη συνειδητότητα της έννοιας της Μη Βίας όσο περισσότερη συναίσθηση και αντίληψη έχει για τη βία στο άμεσο κοινωνικό περιβάλλον του καθώς επίσης και μέσα του.
Όταν κάποιος ακούσει τον όρο Μη Βία κατά πάσα πιθανότητα θα σκεφτεί ότι είναι ό,τι έκανε ο Γκάντι, δηλαδή δεν ασκούμε σωματική βία, αλλά χρησιμοποιούμε μη βίαιες τακτικές για να πετύχουμε τους πολιτικούς και κοινωνικούς μας στόχους. Σύμφωνοι, αλλά η Μη Βία είναι κάτι πιο βαθύ. Για παράδειγμα, υπάρχει το θεμελιώδες ερώτημα του πώς θα ακολουθήσουμε μία τακτική μη βίας. Λόγω κοινωνικής εκπαίδευσης έχουμε την παρόρμηση να είμαστε βίαιοι (κυρίως σε λεκτικό επίπεδο). Πώς αυτό θα σταματήσει, ώστε να αρχίσουμε να είμαστε μη βίαιοι; Θα το επιβάλουμε στον εαυτό μας; Θα πούμε στον εαυτό μας ότι είναι “κακό” ή “ανήθικο” να είμαστε βίαιοι; Αν το κάνουμε αυτό, τότε αυτομάτως γινόμαστε βίαιοι, άρα εκ των πραγμάτων ξεχνάμε τη μη βία. Προσωπικά, μελετώ τη μη βία, γιατί θέλω να δω τι είδους επιλογές μου δίνει στη ζωή (και μέχρι τώρα μου έχει δώσει υπέροχες επιλογές) και όχι γιατί η βία είναι “κακή”. Αν σκεφτόμουνα ότι η βία είναι “κακή” ή “ανήθικη” ή δεν ξέρω τι άλλο, θα ανάγκαζα τον εαυτό μου να κάνει “μη βίαιες” επιλογές από φόβο μη νιώσω την ενοχή, τη ντροπή κλπ που θα μου προκαλούσαν κάποιες άλλες βίαιες επιλογές. Επομένως, μόνο κατ'όνομα θα ήταν μη βίαιες αυτές οι επιλογές, αφού θα είχαν στηριχτεί στην άσκηση εσωτερικής βίας. Θα ήταν σαν να πίεζω τον εαυτό μου να μην τρώει γλυκά, επειδή όλοι ξέρουμε ότι είναι “κακό” να τρώει κανείς πολλά γλυκά. Ωστόσο, θα βίωνα συνεχώς ένα στρες και μία βία, ένα φόβο μην παρεκτραπώ και νιώσω ενοχή. Άσε που τελικά κατά πάσα πιθανότητα θα έχανα την εγκράτειά μου μια και καλή και θα κατέληγα να φάω ένα ταψί γαλακτομπούρεκο! Όλα αυτά που λέω βέβαια αποτελούν ένα προσωπικό προσανατολισμό. Εννοείται ότι συχνά πυκνά νιώθω και ντροπή και ενοχή, αλλά ευτυχώς με τον καιρό μειώνονται.
Τώρα τι σχέση έχουν όλα αυτά με το όνομα; Εννοιολογικά νομίζω ότι θα μου άρεσε ένα όνομα που ξεφεύγει από το παιχνίδι των αντιθέτων (βία – μη βια), γιατί πιστεύω ότι η έννοια της μη βίας δεν βρίσκεται μέσα σε αυτό το παιχνίδι. Είναι αυτοπροσδιοριζόμενη ελεύθερη επιλογή. Υπάρχει και χωρίς την παρουσία της βίας. Παράλληλα, θα μου άρεσε επίσης μια λέξη που να προκαλεί και μια απορία σε αυτόν που θα την ακούσει και θα του κεντρίσει την περιέργεια να μάθει τι είναι αυτό. Όπως νομίζω ότι η ουσία της Μη Βίας είναι καινούρια για την κουλτούρα μας, έτσι θα ήθελα και μια καινούρια λέξη. Μια λέξη όπως “αβία” ίσως θα μπορούσε να παίξει έναν τέτοιο ρόλο (άσχετα αν το συγκεκριμένο παράδειγμα ίσως δεν είναι σωστό γλωσσολογικά ή είναι ακαλαίσθητο).
Όπως και να έχει, δεν μπορώ να πω ότι έχω τις απαντήσεις αλλά μάλλον τις ερωτήσεις και τους προβληματισμούς. Ίσως να μην είμαι και σε θέση να εκφραστώ ως προς το συγκεκριμένο θέμα όσο καθαρά θα ήθελα. Πιθανόν μετά από κάποιο διάστημα να μπορώ να το κάνω καλύτερα.
Αν έχετε τη διάθεση μπορώ να δημιουργήσω και κάποια άλλα νήματα σχετικά με τη Μη Βίαιη Επικοινωνία, διότι κατά τη μετάφραση του βιβλίου συνάντησα αρκετές δυσκολίες, κυρίως σε ό,τι αφορά τη μετάφραση – εύρεση συναισθημάτων. Ήδη βέβαια η συζήτηση με έχει βοηθήσει και νιώθω πιο άνετα με τον όρο Μη Βία από ότι πριν αναρτήσω το θέμα.
Ευχαριστώ και εύχομαι Καλά Χριστούγεννα με Αγάπη και Ζεστασιά!
Φιλικά,
Γιώργος
Δυο λινκ όπου χρησιμοποιείται ο όρος "μηβία":
http://www.kosmosxorispolemous.gr/tag/Μηβία/
http://worldmarchgr.wordpress.com/2009/08/29/τι-ειναι-η-μηβια/
Αν είναι να πλάσουμε λέξη, προτιμώ τη μηβία από την αβία (που μου θυμίζει τους όρους αβιοτικός κτο. που στη βιολογία δηλώνουν τους μη βιοτικούς παράγοντες)
http://www.kosmosxorispolemous.gr/tag/Μηβία/
http://worldmarchgr.wordpress.com/2009/08/29/τι-ειναι-η-μηβια/
Αν είναι να πλάσουμε λέξη, προτιμώ τη μηβία από την αβία (που μου θυμίζει τους όρους αβιοτικός κτο. που στη βιολογία δηλώνουν τους μη βιοτικούς παράγοντες)
Και τα δύο είναι από το κίνημα του Νέου Ανθρωπισμού. Τα ξέρω τα παιδιά και μάλιστα τους έχω στείλει και το link της συζήτησής μας εδώ.
Πάντως από αισθητική άποψη είναι γεγονός ότι το Μηβία με ξενίζει...Το Αβία μου αρέσει περισσότερο, αν και όντως θυμίζει το "άβιο". Επίσης, στον προφορικό λόγο το Μηβία είναι πιο κατανοητό, ενώ το Αβία θα χρειαστεί επεξήγηση.
Επειδή δεν είσαι από τη Μεσσηνία. Εμένα μου θυμίζει αυτό.
Έχει και δήμο Μη Βίας η Μεσσηνία ; :)