Σημεία στίξης: Το κόμμα για έμφαση και γλαφυρότητα στο γραπτό λόγο

[hellex]

:angel:
Σχετικά με τη χρήση των σημείων στίξης αναρωτιέμαι αν μπορεί να χρησιμοποιηθεί το κόμμα μετά τους συνδέσμους (ιδιαίτερα τους συμπλεκτικούς ή τους αιτιολογικούς) για έμφαση.
Βλέπω ότι, στα περισσότερα νεοελληνικά κείμενα η χρήση τους είναι περιορισμένη και προτιμούνται οι σύντομες και απλές προτάσεις. Όμως, έχω ιδιαίτερη αγάπη στα μακροσκελή κείμενα και στη χρήση των σημείων στίξης και με ενδιαφέρει η ορθή χρήση τους.

Μπορεί να με βοηθήσει κάποιος από το Fοrum;

 

[UsualSuspect]

Δες εδώ

 

[nickel]

Μετά τους συνδέσμους; Μετά από συμπλεκτικό (όπως το και) ή αιτιολογικό (όπως το επειδή); Για έμφαση;

Μια στιγμή. Συνήθως το ερώτημα είναι αν θέλουμε, αν χρειάζεται, κόμμα πριν από κάποιους συνδέσμους, πριν από το και, πριν από το επειδή. Και η πιο γενική απάντηση που μπορεί να δώσει κανείς είναι: αν βοηθάει την κατανόηση, αν το επιβάλλει η σαφήνεια, αν το θέλει η συνήθεια και δεν ενοχλεί.

Εγώ βλέπω ένα κακοβαλμένο κόμμα στο κείμενό σου, ένα αχρείαστο κόμμα μετά τον ειδικό σύνδεσμο ότι. Δεν είναι απαραίτητο και είναι και ασυντρόφευτο. Θα ήταν ανεκτό αν είχες γράψει «Βλέπω ότι, στα περισσότερα νεοελληνικά κείμενα, η χρήση τους είναι...»· θα έδινες στον αναγνώστη να καταλάβει ότι θέλεις να βάλεις λίγο παράμερα αυτή τη φράση. Αλλά το ένα κόμμα δεν έχει νόημα εκεί.

Έχει νόημα στην περίπτωση που ακολουθεί το Όμως. Εκεί το όμως αρχίζει την πρόταση. Θα μπορούσε να λείπει το κόμμα, θα μπορούσε να μείνει. Δες τώρα κι αυτές τις περιπτώσεις:

Είσαι εδώ και όμως δεν είσαι.
Την αγάπησα. Τη λάτρεψα. Επειδή όμως όλα τα πράγματα έχουν ένα τέλος, κάποια στιγμή είχε και η αγάπη μας ένα τέλος.​

Στα παραπάνω παραδείγματα το όμως τυχαίνει να είναι μετά από και και μετά από επειδή. Χρειάζεται κόμμα; Κάποιοι μπορεί να βάλουν, εγώ δεν το θεωρώ απαραίτητο και μάλιστα θα έλεγα ότι θα χαλούσε την αμεσότητα των προτάσεων.

Με τον ίδιο τρόπο θα μπορούσε να μπει η φράση «στα περισσότερα νεοελληνικά κείμενα» μετά από ένα και ή ένα επειδή. Το κατά πόσο θα τη βάζαμε μέσα σε κόμματα θα εξαρτιόταν από το βαθμό στο οποίο θα θέλαμε να περιθωριοποιήσουμε την επιρρηματική φράση. Δεν είναι απαραίτητα για αυτή τη φράση, αλλά είναι πολύ πιθανό σε άλλες περιπτώσεις να είναι. Έχεις κάτι συγκεκριμένο στο νου σου;

 

[hellex]

Σας ευχαριστώ, ιδιαίτερα, για το θησαυρό των επεξηγήσεων που μου δώσατε. Είχα λανθασμένη εντύπωση για το πως χρησιμοποιούμε το κόμμα. Με αφορμή το κείμενό σας φρεσκάροντας ελάχιστα τις γνώσεις μου στη σύνταξη διαπιστώνω, ότι οι αιτιολογικές προτάσεις αλλά και οι προτάσεις που εισάγονται με το "και" και έχουν μια ασυνέχεια στη ροή του λόγου δέχονται το κόμμα, όχι όμως μετά τον σύνδεσμο όπως στην Αγγλική, αλλά πριν.

 

[nickel]

Δύο βιαστικές παρατηρήσεις:

• Δεν βάζουμε κόμμα πριν από το ότι. Εισάγει ειδική πρόταση, που είναι μια πρόταση ολόκληρη σε θέση αντικειμένου ρήματος. Δηλαδή, το «Του είπα το μυστικό» δεν διαφέρει από το «Του είπα ότι θα έρθει». Όπως λοιπόν δεν θα βάλουμε κόμμα πριν από το μυστικό, δεν θα βάλουμε και πριν από το ότι της ειδικής.
• Δεν ξέρω τι έχεις στο νου σου για τα αγγλικά, αλλά δεν έχουμε πολλές διαφορές στη λογική της στίξης, και μάλιστα έχουμε εκλογικεύσει αρκετά τη δική μας στίξη υπό την επίδραση της αγγλικής. Άρα δεν ξέρω πόσο ισχύει αυτό που λες για το σύνδεσμο — αν καταλαβαίνω καλά. Αλλά οι απορίες επιλύονται καλύτερα με παραδείγματα.

 

[hellex]

Και όμως!
Αν και ουσιαστικά με αυτό που γράφω αντιγράφω το συντακτικό της νέας ελληνικής που διάβασα ξανά με αφορμή την επικοινωνία μας και διδάχτηκα στα γυμνασιακά μου χρόνια (ΟΕΔΒ Β' & Γ' Γυμνασίου, 1978), στις ειδικές προτάσεις που χρησιμοποιούνται ως επεξήγηση χρησιμοποιείται το κόμμα (πχ πήραμε μια ευχάριστη είδηση, ότι η αδελφή μου πέτυχε στο Πανεπιστήμιο). Ενδεχομένως και επειδή ως ειδικός σύνδεσμος χρησιμοποιείται και ο σύνδεσμος "και" για τον ίδιο λόγο να χρησιμοποιείται και το κόμμα πριν το "και", αλλά γι' αυτό δεν είμαι απόλυτα σίγουρη.

 

[daeman]

[...] Με αφορμή το κείμενό σας φρεσκάροντας ελάχιστα τις γνώσεις μου στη σύνταξη διαπιστώνω, ότι οι αιτιολογικές προτάσεις αλλά και οι προτάσεις που εισάγονται με το "και" και έχουν μια ασυνέχεια στη ροή του λόγου δέχονται το κόμμα, όχι όμως μετά τον σύνδεσμο όπως στην Αγγλική, αλλά πριν.

Και όμως!
[...] (πχ πήραμε μια ευχάριστη είδηση, ότι η αδελφή μου πέτυχε στο Πανεπιστήμιο). [...]

Άλλο ειδική πρόταση σε θέση αντικειμένου όπως στην πρώτη πρόταση αποπάνω, άλλο επεξήγηση όπως στη δεύτερη, εξού και το κόμμα στη δεύτερη χρειάζεται γιατί διευκολύνει τον αναγνώστη ενώ στην πρώτη τον σταματάει σαν λόξιγκας.

 

[hellex]

Σε ευχαριστώ για την αντιπαράθεση των προτάσεων και τη διευκρίνηση. Είχε διατυπωθεί νωρίτερα από άλλο φίλο του forum αλλά δεν μου έγινε απόλυτα κατανοητό. Θα μου είναι πολύ χρήσιμη η παρατήρησή σου.
Ουσιαστικά η απορία μου ξεκίνησε από το αν μπορούμε για έμφαση να γράψουμε "διαπιστώνω ότι,..........," για να δώσουμε έμφαση στην πρόταση που θα είναι μετά το ότι. Ωστόσο τώρα καταλαβαίνω ότι κάτι τέτοιο δεν υφίσταται στη γλώσσα μας και απλά θα πρέπει να κάνω μόνο διάκριση άν θέλω να εισάγω μια τελική πρόταση ως αντικείμενο ή σαν υποκείμενο( ή επεξήγηση) και με αυτό το κριτήριο θα μπεί ή όχι το κόμμα.