Θα πρέπει ή πρέπει;

[zephyrous]

Καλησπέρα.
Διόρθωνα μια μετάφραση (εγχειριδίου) πρόσφατα, κι ένα από τα σημεία που μου χτυπήσανε άσχημα (καθαρά από ένστικτο, χωρίς να μπορώ να στηρίξω κάπου την αντίθεσή μου) ήταν το "θα πρέπει" (εμφανιζόταν παντού ως μετάφραση του should).
Π.χ.
The device should be activated.
Η συσκευή θα πρέπει να ενεργοποιηθεί.

Το "θα" εδώ μού φαίνεται εντελώς περιττό, και το κάνω σχεδόν πάντα "πρέπει" (ή αλλάζω τη σύνταξη).

Υπάρχει κάποιος γραμματικός κανόνας; Ευχαριστώ!

 

[nickel]

Υπάρχει κάποιος γραμματικός κανόνας;

Ναι. Το πρέπει είναι ενεστώτας, το θα πρέπει είναι μέλλοντας. Δηλαδή:

Τις Κυριακές φοράμε τα καλά μας.
Στο ταξίδι στον Άρη θα φοράτε διαστημική στολή. (διάρκεια)
Στο ταξίδι στον Άρη θα φορέσετε διαστημική στολή. (στιγμιαίο)

Με «πρέπει»:
Τις Κυριακές πρέπει να φοράμε τα καλά μας.
Στο ταξίδι στον Άρη θα πρέπει να φοράτε διαστημική στολή. (διάρκεια)
Στο ταξίδι στον Άρη θα πρέπει να φορέσετε διαστημική στολή. (στιγμιαίο)

Αλλά και:
Τις Κυριακές θα πρέπει να φοράμε τα καλά μας. (μπορείς να το πεις με ενεστωτική έννοια)
Στο ταξίδι στον Άρη πρέπει να φοράτε διαστημική στολή. (διάρκεια) (με μελλοντική έννοια)
Στο ταξίδι στον Άρη πρέπει να φορέσετε διαστημική στολή. (στιγμιαίο) (με μελλοντική έννοια)

Ενώ:
Τις Κυριακές θα φοράμε τα καλά μας. (όχι με ενεστωτική έννοια)
Στο ταξίδι στον Άρη φοράτε διαστημική στολή. (διάρκεια) (όχι με μελλοντική έννοια)

Δες και τα:
Έπρεπε να είχε επέμβει νωρίτερα.
Θα έπρεπε να είχε επέμβει νωρίτερα.

Έχει αυτή τη χαλαρή συμπεριφορά το πρέπει και ας την αποφεύγουμε όταν θέλουμε σαφήνεια. Έχουν άλλα ρήματα αυτή τη χαλαρή συμπεριφορά; Δεν θυμάμαι να έχω διαβάσει κάτι, οπότε θέλει ψάξιμο.

 

[Elsa]

Καλά τα λες Νικελ, αλλά δεν θυμάμαι αν την είχε αυτή τη χαλαρή συμπεριφορά από παλιά, προ τηλεόρασης.
Έχω την εντύπωση ότι είναι στα πλαίσια της ιδιότυπης τηλεοπτικής ευγένειας που το «θα» μπήκε και σε άλλα ρήματα όπως ας πούμε στην στερεότυπη έκφραση «και εδώ θα σας καληνυχτίσουμε» των ειδήσεων.

 

[anef]

Έλσα, αυτή η χρήση του μέλλοντα που λες καταγράφεται πάντως π.χ. από τον Μάκριτζ στο βιβλίο του «Η νεοελληνική γλώσσα» ως μέλλοντας της πρόθεσης. Λέει:

Πολύ συναφής με την απλή έκφραση μελλοντικού χρόνου είναι η έκφραση μέλλοντα «της πρόθεσης»: εγώ θα φύγω τώρα. Η ίδια αυτή συντακτική δομή, όταν χρησιμοποιείται στο δεύτερο ή στο τρίτο πρόσωπο, μπορεί να σημαίνει ευγενική σύσταση ή ευγενική (καμιά φορά και απότομη) προτροπή [... θα σωπάσεις;...]

Το πρέπει/θα πρέπει δεν ξέρω αν έχει σχέση με αυτόν το μέλλοντα. Χωρίς να έχω διαβάσει κάτι σχετικό, θεωρώ πολύ φυσική την εναλλαγή αυτή σε πολλές περιπτώσεις, ακριβώς γιατί η έννοια του «πρέπει να» αναφέρεται ούτως ή άλλως στο μέλλον.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα, πάντως, που βρίσκω εγώ στα παραδείγματα αυτού του είδους που αναφέρει ο Ζέφυρος είναι αν εννοούν π.χ. Ενεργοποιήστε τη συσκευή ή Η συσκευή (θα) πρέπει να είναι ενεργοποιημένη (δηλ. προϋπόθεση). Συνήθως το νόημα διασαφηνίζεται από τα συμφραζόμενα, αλλά όχι πάντα.

 

[nickel]

γιατί η έννοια του «πρέπει να» αναφέρεται ούτως ή άλλως στο μέλλον.

Είναι ευρύτερο το πεδίο. Δες ας πούμε και το must / πρέπει της βεβαιότητας:
He must be very clever.
Πρέπει να είναι πολύ έξυπνος.
Θα πρέπει να είναι πολύ έξυπνος.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα, πάντως, που βρίσκω εγώ στα παραδείγματα αυτού του είδους που αναφέρει ο Ζέφυρος είναι αν εννοούν π.χ. Ενεργοποιήστε τη συσκευή ή Η συσκευή (θα) πρέπει να είναι ενεργοποιημένη (δηλ. προϋπόθεση). Συνήθως το νόημα διασαφηνίζεται από τα συμφραζόμενα, αλλά όχι πάντα.

Nice point!

 

[anef]

Είναι ευρύτερο το πεδίο. Δες ας πούμε και το must / πρέπει της βεβαιότητας:
He must be very clever.
Πρέπει να είναι πολύ έξυπνος.
Θα πρέπει να είναι πολύ έξυπνος.

Σωστά, είχα κατά νου παραδείγματα του τύπου που δίνεις παραπάνω, με το ταξίδι που θέλεις να κάνεις στον Άρη :)

 

[zephyrous]

Το μεγαλύτερο πρόβλημα, πάντως, που βρίσκω εγώ στα παραδείγματα αυτού του είδους που αναφέρει ο Ζέφυρος είναι αν εννοούν π.χ. Ενεργοποιήστε τη συσκευή ή Η συσκευή (θα) πρέπει να είναι ενεργοποιημένη (δηλ. προϋπόθεση). Συνήθως το νόημα διασαφηνίζεται από τα συμφραζόμενα, αλλά όχι πάντα.

Πολύ σωστή η παρατήρησή σου, άνεφ. Να αναφέρω, λοιπόν, κάποιες περιπτώσεις:

1. Όταν το "should" σημαίνει "πρέπει" (δηλαδή: επιβάλλεται):

Only authorized service personnel should clean the inside of the product.

2. Όταν το "should" σημαίνει "κανονικά", δηλαδή δεν μεταφράζεται, αλλά γίνεται ένας απλός ενεστώτας (εδώ: "[...] ποιους τύπους χαρτιού ανιχνεύει αυτόματα η συσκευή"):

Use this feature to configure which paper types the product should automatically sense.

3. Όταν το "should" μπορεί να είναι είτε "πρέπει" (εδώ: "[...] αν πρέπει να εμφανιστεί κάποιο μήνυμα όταν ο τύπος ή το μέγεθος...") είτε απλός ενεστώτας (εδώ: "[...] αν εμφανίζεται κάποιο μήνυμα όταν ο τύπος ή το μέγεθος..."):

Use this feature to indicate whether a prompt should appear when the type or size for a job does not match the...

Γενικά, όμως, σε αυτές τις περιπτώσεις δεν νομίζω ότι έχει θέση το "θα πρέπει".

 

[zephyrous]

Τώρα, που το ξαναβλέπω, στο 2ο παράδειγμα ταιριάζει και το "θα" (θα ανιχνεύει), χωρίς πολλές "πρέπειες".

 

[Themis†]

Νομίζω ότι μια πλήρης πρεπολογική ανάλυση θα έπρεπε να συμπεριλάβει και το "θα έπρεπε", όχι με την έννοια της υπόθεσης του μη πραγματικού αλλά σαν άλλη άκρη στην αποκλιμάκωση της επιτακτικότητας / κλιμάκωση της ευγένειας: πρέπει - θα πρέπει - θα έπρεπε.

 

[Chimera]

Καλημέρα λοιπόν... long time no see :)

Ενδιαφέρον το θέμα, πολύ καλό. Αν ήταν λογοτεχνική η μετάφραση θα απαντούσα αλλιώς αλλά, έτσι όπως το βλέπω... χμ! Το "θα πρέπει" ή "θα έπρεπε" για τον Έλληνα αναγνώστη εγχειριδίου (ΕΑΝ κι ΕΦΟΣΟΝ διαβάσει το εγχειρίδιο χρήσης προτού καταστρέψει τη συσκευή ) είναι πολύ ευγενής έκφραση.
Επειδή ακριβώς πρόκειται για εγχειρίδιο, το "πρέπει" μου κάνει για πιο καλό - ανατρέχω στη λογική του Έλληνα που μπορεί κάλλιστα να θεωρήσει ότι "αφού "θα πρέπει" και δεν "πρέπει" αναγκαστικά... έλα μωρέ, ας βάλουμε την πρίζα και στο νερό να δούμε τι καλή έκρηξη θα κάνει! (όχι, δεν χιουμορίζω ακριβώς...)