Γιατί παρενέβην αλλά διάβηκα;

nickel

Administrator
Staff member
Καλημέρα. Αυτό το ρίχνω προχείρως, για να το δούμε κάποια στιγμή με την ησυχία μας. Με ρώτησε κάποιος φίλος προ ημερών και δεν είχα πρόχειρη απάντηση. Το ερώτημα αφορά τους χρόνους των συνθέτων του βαίνω, ιδίως τον αόριστο. Έχει ενδιαφέρον πώς π.χ. για το παρεμβαίνω προτιμάμε τον λόγιο αόριστο παρενέβην ενώ για το διαβαίνω προτιμούμε το διάβηκα και το διέβην μάς πέφτει υπερβολικά λόγιο.

Στο Λεξισκόπιο διαβάζουμε για τον Αόριστο: «παρενέβηκα & παρενέβην (λόγ.)». Τα λεξικά (ΛΝΕΓ, ΛΚΝ, Μείζον, ΝΕΛ) και η Ελληνομάθεια όλα δίνουν μόνο το παρενέβην. Στο διαδίκτυο 312.000 παρενέβη κάνουν παρέα με 3.700 παρέμβηκε.

Από την άλλη, για το διαβαίνω το ΛΚΝ και το ΝΕΛ δίνουν μόνο διάβηκα. Στο διαδίκτυο τα διέβη είναι τριπλάσια από τα διάβηκε. Δεν μπορεί, θα φταίει κι εκείνο το «διέβη τον Ρουβίκωνα». (Τα εφτακόσια *διέβηκε μπορείτε να τα τουφεκίσετε ελεύθερα.)

Αν δεν με προλάβει κανείς, θα κοιτάξω άλλη ώρα και τα άλλα σύνθετα (για να αφήσω σημείωση ξεκίνησα...).

Και εσείς που παίζετε με Βικιπαίδεια: ας φτιάξει κάποιος τον τόνο στον τίτλο εδώ. Ρουβίκωνας, όχι *Ρουβικώνας.
 
Πρέπει να κοιτάξεις και τα πρόσωπα. Στο γ' ενικό και γ' πληθυντικό η επιρροή του συχνότατου "συνέβη/σαν" κάνει όλα τα ρήματα της οικογένειας να ακολουθούν την κλίση σε -έβη/σαν.
Όμως στο α' και στο β' πληθ. όπου τα -έβητε, -έβησαν είναι άβολα, ακόμα και στο λογιότερο παρεμβαίνω βρίσκω τους δημοτικούς τύπους (παρεμβήκαμε, παρεμβήκατε) να υπερτερούν σαφώς.
Φταίει βέβαια και το ότι τα συγγράμματα αναφοράς αποσιωπούν τους δημοτικούς τύπους.
 

drsiebenmal

HandyMod
Staff member
Και τα ανεβαίνω, κατεβαίνω; Δεν είναι εξίσου συχνά τα ανέβηκα, κατέβηκα και ανεβοκατέβηκα, κατέβηκε, ανέβηκαν;
 
Αυτά είναι πλήρως προσαρμοσμένα στην δημοτική. Αναβαίνω-καταβαίνω δεν ήταν αρχικά;
 
Top