Transliterated Chinese: τι κάνει ο μεταφραστής με τα αμετάφραστα κινεζικά;

[amarkord]

Καλημέρα σε όλους,
Αντιμετωπίζω το εξής πρόβλημα: μεταφράζω ένα μυθιστόρημα στο οποίο ένας από τους βασικούς χαρακτήρες σε κάποια σημεία (ευτυχώς λίγα) μιλάει στη γλώσσα των Μανδαρίνων. Στο αγγλικό κείμενο έχει γίνει μεταγραφή των φράσεων με τη χρήση λατινικών χαρακτήρων. Για παράδειγμα μία από τις φράσεις είναι Shou, ting xia lai.
Έχω σκεφτεί να μεταφράσω τις προτάσεις και να γράψω κάτι του στυλ: ανέφερε στη μητρική της γλώσσα ή είπε στη γλώσσα των Μανδαρίνων.
Το θέμα όμως είναι πώς θα μεταφράσω αυτές τις προτάσεις, μια και δεν ξέρω κάποιον που να μιλάει κινέζικα. Μήπως έχει κανείς κάποια ιδέα;

 

[Ambrose]

Γιατί πρέπει να μεταφράσεις τα Κινέζικα; Αφού το κείμενό σου είναι στα Αγγλικά και μια φράση στα Κινέζικα θα είναι τόσο ακατανόητη στους Άγγλους, όσο και στους Έλληνες. Πάντως, υπάρχουν άτομα στο φόρουμ που ίσως να μπορέσουν να σε βοηθήσουν για μετάφραση από τα Κινέζικα.

 

[amarkord]

Το επιχείρημά σου είναι σωστό. Η φράση είναι το ίδιο ακαταλαβίστικη και στον αναγνώστη του αγγλικού κειμένου. Όμως, κατά κάποιο τρόπο θέλω να διορθώσω το λάθος που πιστεύω ότι κάνει ο συγγραφέας. Αφήνοντας τη φράση όπως είναι είναι σαν να λέω στον αναγνώστη "άστο αυτό, προχώρα παρακάτω".

 

[kapa18]

Μήπως θα έπρεπε να μιλήσεις με τον πελάτη σου πρώτα πριν προβείς σε τέτοιες διορθώσεις; Ίσως ο συγγραφέας κρίνει σκόπιμο να μείνει η πρόταση αμετάφραστη.

 

[Alexandra]

Ο συγγραφέας εσκεμμένα αποφάσισε να αφήσει τη φράση αυτή αμετάφραστη. Δεν μπορείς να επέμβεις σ' αυτό το σημείο, παρά μόνο με παραπομπή στο κάτω μέρος της σελίδας, αν θέλεις ντε και καλά να εξηγήσεις στους αναγνώστες τι είπε ο Κινέζος. Δεν νομίζω ότι ο μεταφραστής μπορεί να διορθώνει λάθη τακτικής ή ύφους του συγγραφέα, μόνο αντικειμενικά λάθη, και πάλι μετά από συνεννόηση με τον ίδιο τον συγγραφέα.

 

[amarkord]

Μήπως θα έπρεπε να μιλήσεις με τον πελάτη σου πρώτα πριν προβείς σε τέτοιες διορθώσεις; Ίσως ο συγγραφέας κρίνει σκόπιμο να μείνει η πρόταση αμετάφραστη.

Αν ήταν μια φράση στα γερμανικά ή στα ιταλικά, θα μπορούσε και να μείνει αμετάφραστη, θεωρώντας ότι υπάρχουν αρκετοί αναγνώστες που γνωρίζουν αυτές τις γλώσσες. Από τη στιγμή όμως που μιλάμε για κινέζικα οι πιθανότητες να το κατανοήσει κάποιος είναι απειροελάχιστες.

 

[kapa18]

Από τη στιγμή όμως που μιλάμε για κινέζικα οι πιθανότητες να το κατανοήσει κάποιος είναι απειροελάχιστες.

Πιθανότατα ο συγγραφέας το γνωρίζει αυτό. Άρα το έκανε επίτηδες.

 

[Alexandra]

Από τη στιγμή όμως που μιλάμε για κινέζικα οι πιθανότητες να το κατανοήσει κάποιος είναι απειροελάχιστες.

Άρα, πιστεύεις πως ο συγγραφέας (λανθασμένα) πίστεψε ότι υπάρχουν πολλοί που μιλάνε κινέζικα, γι' αυτό το άφησε αμετάφραστο; Ή η ουσία της συγκεκριμένης σκηνής είναι ότι κάποιος μιλάει κινέζικα και δεν τον καταλαβαίνει κανένας; (Εκτός από τους Έλληνες αναγνώστες που θα διαβάσουν τη φράση μεταφρασμένη;)

 

[amarkord]

Μάλλον θα ακολουθήσω την προτροπή σου Alexandra. Ένα email στο συγγραφέα και μετά συννενόηση με τον εκδοτικό οίκο.

 

[Palavra]

Έχω μεταφράσει πολλά μυθιστορήματα στα οποία οι χαρακτήρες μιλάνε άλλες γλώσσες (ρώσικα, για παράδειγμα) και έχω ακολουθήσει την οδό που έδειξε ο συγγραφέας: μεταγραφή. Επομένως, θα σου πρότεινα να το αφήσεις έτσι.

 

[amarkord]

Μάλλον αυτό θα κάνω Palavra, αλλά θα το συζητήσω και με τον εκδοτικό οίκο. Ευχαριστώ.

 

[Earion]

Εγώ ψηφίζω υπέρ της μεταγραφής στο ελληνικό αλφάβητο (αλλά πρέπει να είσαι βέβαιος πώς προφέρεται αυτό το Shou, ting xia lai), με αστερίσκο και υποσελίδια μετάφραση. Έτσι κρατάς το παραξένεμα που επιδιώκει ο συγγραφέας, αλλά γλιτώνεις και τον αναγνώστη από την ενοχλητικότατη αίσθηση ότι κάποιος του παίζει ύποπτα παιχνίδια. Μην αφήνεις τον ανγνώστη χαμένο, στοιχηματίζω ότι δεν θα το ήθελε αυτό ούτε ο συγγραφέας.

 

[Alexandra]

Άρα ο μεταφραστής αποφασίζει, χωρίς να ρωτήσει κανέναν, ότι θα απαλλάξει τον Έλληνα αναγνώστη από την ενοχλητική αίσθηση ότι δεν καταλαβαίνει; Ενώ ο συγγραφέας αφήνει τους αγγλόφωνους αναγνώστες του στο σκοτάδι;

 

[Palavra]

Συμφωνώ με Αλεξάνδρα. Συχνά, οι μεταφραστές το παρακάνουμε. Όταν, π.χ., ο συγγραφέας επιλέγει σε αγγλικό κείμενο να γράψει pompieri και όχι firemen, για ποιο λόγο εμείς να γράψουμε πυροσβέστες; Είναι πραγματικό παράδειγμα αυτό που δίνω, μου είχε κάνει κακή εντύπωση όταν είχα διαβάσει τη μετάφραση.

 

[amarkord]

Άρα ο μεταφραστής αποφασίζει, χωρίς να ρωτήσει κανέναν, ότι θα απαλλάξει τον Έλληνα αναγνώστη από την ενοχλητική αίσθηση ότι δεν καταλαβαίνει; Ενώ ο συγγραφέας αφήνει τους αγγλόφωνους αναγνώστες του στο σκοτάδι;

Σωστό το επιχείρημά σου Alexandra. Η συγκεκριμένη περίπτωση φέρνει στην επιφάνεια το δίλημμα περί διόρθωσης του πρωτοτύπου. Έχει δικαίωμα ο μεταφραστής να παρέμβει και αν ναι σε ποιες περιπτώσεις; Σηκώνει μεγάλη κουβέντα το θέμα.

 

[Palavra]

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ωστόσο, δε μιλάμε για λάθος του πρωτοτύπου, αλλά για ηθελημένη επιλογή του συγγραφέα, ο οποίος θέλει προφανώς να δώσει άλλον αέρα στο κείμενό του.

 

[Earion]

Γιατί να το βλέπουμε σαν διόρθωση ή επέμβαση; Εγώ το βλέπω σαν βοήθεια στον αναγνώστη. Ο συγγραφέας θέλει να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα συνομωσίας· πολύ καλά. Αλλά δεν θα βρεθούν και αναγνώστες που θα ήθελαν να μάθουν τι παίζεται πίσω από την πλάτη τους; Ας μη γίνει αυτό με αστερίσκο (για να μην κατηγορηθεί ο μεταφραστής ούτε καν ότι αγγίζει το απαραβίαστο κείμενο), ας μπει γλωσσάρι στο τέλος του κειμένου. Πάντως κάτι να μπει. Όταν βλέπουμε Ινδιάνους να μιλάνε μεταξύ τους στα γουέστερν, δεν έχουμε την κρυφή επιθυμία να υπήρχαν υπότιτλοι. Σε ποιον δεν αρέσει να "κρυφακούει";

 

[Palavra]

Ωστόσο, εφόσον ο δημιουργός του έργου έχει επιλέξει να κρατήσει τους αποδέκτες του πρωτότυπου στο σκοτάδι, πιστεύοντας προφανώς ότι αυτό συμβάλλει στο να δημιουργηθεί μια συγκεκριμένη ατμόσφαιρα, για ποιο λόγο να του τη χαλάσουμε εμείς; Δεν πρόκειται, κατά τη γνώμη μου, για τεμπελιά του μεταφραστή, αλλά για σεβασμό του πρωτοτύπου.

Στην ίδια κατηγορία βάζω την κατάχρηση των υποσημειώσεων.

 

[nickel]

Καλημέρα. Αντιλαμβάνομαι τον προβληματισμό του amarkord και του Earion: ο πρώτος καταθέτει το φόβο του μεταφραστή μήπως και νομίσει ο αναγνώστης ότι η «πατάτα» (το αμετάφραστο κείμενο εδώ, το πραγματολογικό λάθος αλλού) είναι του μεταφραστή και όχι του συγγραφέα. Ο Earion, πάλι, μεταφέρει το πρόβλημα του αναγνώστη που θέλει να είναι όλα ξεκάθαρα, να ξέρει ότι το παιχνίδι τού το παίζει ο συγγραφέας και όχι κάποιος εκπαιδευόμενος μεταφραστής.

Για να παντρέψουμε τους κανόνες της μετάφρασης, τις επιθυμίες του συγγραφέα και τους προβληματισμούς του μεταφραστή και του αναγνώστη σε περιπτώσεις σαν την παραπάνω, αυτό που κάνουμε είναι * (αστεράκι) και υποσημείωση: «Έτσι, στα κινεζικά και αμετάφραστο, στο πρωτότυπο». Και το αφήνουμε αμετάφραστο, δεν αποκαλύπτουμε το μυστικό! Ομοίως, στην περίπτωση πραγματολογικών λαθών, κάνουμε υποσημείωση, για να ξέρει ο αναγνώστης ότι ο συγγραφέας είναι αυτός που νομίζει ότι ο ήλιος ανατέλλει στη δύση.

 

[Palavra]

Και το αφήνουμε αμετάφραστο, δεν αποκαλύπτουμε το μυστικό! Ομοίως, στην περίπτωση πραγματολογικών λαθών, κάνουμε υποσημείωση, για να ξέρει ο αναγνώστης ότι ο συγγραφέας είναι αυτός που νομίζει ότι ο ήλιος ανατέλλει στη δύση.

Λες, ε; Εμένα πάλι μου έχει τύχει να μην υπάρχει διάθεση από τον εκδοτικό οίκο να εκτεθεί ο συγγραφέας...:)