Ποια είναι τα ρήματα σε —ύζω;

nickel

Administrator
Staff member
Αν με ρωτήσετε ποια ρήματα άλλαξαν από —ύζω σε —ίζω, θα απαντήσω αμέσως το αντικρύζω, που έγινε αντικρίζω. Θα το σκεφτώ λίγο παραπάνω για να πω ότι το ΛΝΕΓ προτείνει (πρότεινε;) να έχουμε δύο «συγχύσεις»: τη σύγχυση «μπέρδεμα» και τη σύγχιση «εκνευρισμό». Τα αντίστοιχα ρήματα είναι συγχέω (απ’ όπου συγκεχυμένος) και συγχίζω (συγχίστηκα, συγχισμένος). Κοιτάζω στο Συνωνύμων (ΛΣΑ) και βλέπω συγχύζω με –υ–. Συνώνυμα: εκνευρίζω κ.λπ. Σχολική ορθογραφία, δηλαδή. Το ΛΝΕΓ 2012 τι λέει;

Πάντως το δικό μου ΛΝΕΓ γράφει στο αντικρίζω:

αντικρίζω ή αντικρύζω; Η παραγωγή τής λ. από το επίρρ. αντίκρυ (αρχ. αντικρύ και άντικρυς) θα δικαιολογούσε την (παλαιότερη) γραφή αντικρύζω (με –υ–): αντίκρυ – αντικρύζω. Ωστόσο, τα ρήματα που σχηματίζονται σε -ίζω επικράτησε να γράφονται με -ι-, αφού δεν είναι το παραγωγικό στοιχείο -ζω που προστίθεται, αλλά ολόκληρο το -ίζω (πβ. ψήφος - ψηφίζω, σταθμά - σταθμίζω, όρκος - ορκίζω κ.τ.ό.). Εξαίρεση αποτελούν αυτά που είχαν εξαρχής –υ– (γογγύζω, κελαρύζω, κατακλύζω, σφύζω και αναβλύζω / αναβρύζω) ή που κατέληξαν υστερογενώς σε -ύζω: δάκρυ > δακρύ-ω > δακρύζω, συγχέω > σύγχυσις > συγχύζω.

Αντικρίζω και στο ΛΚΝ, στη σχολική ορθογραφία, αλλά στα παλιά λεξικά, ή και στον Γεωργακά, είναι ακόμα αντικρύζω.

Να προσθέσω και από τα δύο λεξικά το τανύζω «τεντώνω» και μια ανακάλυψη που έκανα σήμερα. Έγραψα κάπου «να υποτονθορύσω» και μου χτύπησε κάποιος το καμπανάκι και μου είπε ότι το ΛΚΝ το έχει απλοποιήσει κι αυτό. Νά τι λέει:
υποτονθορίζω [ipotonθorízo] Ρ2.1α : (λόγ.) μουρμουρίζω.
[λόγ. < ελνστ. ὑποτονθορύζω (& σφαλερή γραφή -ίζω)]


Τα λεξικά του Κέντρου το γράφουν όλα με –ύζω. Στα κείμενα του TLG είναι ελάχιστοι με τη... σφαλερή γραφή. Με –ύζω είναι επίσης σε Μείζον και ΝΕΛ. Ακόμα και στο διαδίκτυο είναι δεκαπλάσιοι εκείνοι που γράφουν υποτονθορύζει. Γιατρέ μου, μήπως, λόγια λέξη που είναι, να την αφήσουμε εκεί που βρίσκεται;

Αλλά κυρίως, με το συγχίζω τι γίνεται; (Μου άρεσε η διάκριση και τη χρησιμοποιούσα…)
 
Αυτήν την διάκριση την χρησιμοποιώ από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Δεν είχα αντιληφθεί ότι είναι και άποψη του Μπαμπινιώτη. Δεν θυμάμαι ούτε μια φορά να είπα συγχύζω αντί συγχέω και κατ' επέκταση πάντα έγραφα σύγχυση (συγχέω) και σύγχιση (συγχίζω). Νομίζω ότι εδώ η διάκριση είναι απαραίτητη.

Αλήθεια, γράφει κανείς συγχύζομαι;
 

Alexandra

Super Moderator
Staff member
Αλήθεια, γράφει κανείς συγχύζομαι;
Η αφεντιά μου. Ποτέ δεν έκανα αυτή τη διάκριση. Προφανώς ακολουθούσα τη σχολική ορθογραφία.
 

nickel

Administrator
Staff member
Εγώ πάλι εκπλήσσομαι που βρήκα παρέα τον Helle. Νόμιζα πως ήμουν μόνος μου. Ακόμα κι ο Μπαμπινιώτης, όταν πηγαίνει στα άλλα του λεξικά, δεν γράφει αυτό που μ' έμαθε να γράφω στο ΛΝΕΓ!
 
Κι όπως έλεγε ο παππούς μου, "όλα τα εις -izo ρήματα γράφονται με ζήτα. Εξαιρούνται ο κουραμπιές, το υποδήλατον και η αμάκα".
 
Ψάρεψα απάντησή μου σε αναρχικό, από το phorum.gr:

Hellegennes said:
Λαθρεπιβάτης said:
γιατι συγχιζεις το "μορφωτικο επιπεδο" με γραφειοκρατικες διαδικασιες;

Μην μου συγχίζετε το μορφωτικό επίπεδο. Αρκετά συγχισμένο είναι μ' αυτά που συμβαίνουν.

Κι ένα λίγο πιο επιθετικό:

Hellegennes said:
Στο κείμενό σου φαίνεται μια σύγχυση γραμματικής, συντακτικού και δομημένου λόγου, όπου επαναλαμβάνονται ανεδαφικοί χαρακτηρισμοί, απουσία κάθε επιχειρήματος. Πέραν της σύγχυσης, που είναι διάφανη και σ' αυτό το post σου, υπάρχει και η δεδομένη σύγχιση, από το αδυσώπητο ξεμπρόστιασμα.
 
Top