Γιατί ο μεταφραστής δεν είναι ούτε γιατρός ούτε υδραυλικός — ούτε ζωγράφος

[nickel]

Καλημέρα. Εκτός από τις δουλειές που έχω αρνηθεί επειδή δεν μπορούσα ή (και) δεν ήθελα να κάνω λόγω αναρμοδιότητας (κι εκείνες που κακώς έκανα, αλλά δεν το πήρα ποτέ χαμπάρι), θυμάμαι μια δουλειά που ήθελα να κάνω αλλά περιείχε ορολογία και διατυπώσεις που ήταν λίγο έξω από τα χωράφια μου. Έκανα ένα γύρο στο διαδίκτυο, στις ιστοσελίδες περιοδικών του συγκεκριμένου χώρου, και βρήκα κάποιον που έδειχνε να γνωρίζει από τη συγκεκριμένη ορολογία. Επικοινώνησα με το περιοδικό, έμαθα τα στοιχεία του, ήρθα σε επαφή μαζί του, συνεργαστήκαμε στη μετάφραση και βγήκε τέτοιο κουκλί που ο πελάτης δεν ήθελε να αλλάξει ούτε μία λέξη.

Οι νέοι μεταφραστές κάπως πρέπει να μάθουν κι αυτοί. Ε, ας φροντίσουν να έρθουν σε επικοινωνία με έμπειρους και ειδικευμένους μεταφραστές για να τους βοηθήσουν. Αντί να χρεώνουν μισά λεφτά επειδή ξέρουν ότι θα παραδώσουν μισερή δουλειά, ας κρατήσουν ένα περιθώριο για να έχουν την τύχη να επιμεληθεί τη δουλειά τους κάποιος με ειδίκευση στη νομική ή τεχνική ή ιατρική κλπ. κλπ. μετάφραση. Διότι το θέμα δεν είναι οι δύο όροι που μπορεί να ρωτήσεις σ' ένα φόρουμ, αλλά το όλο ύφος και όλες οι διατυπώσεις.

 

[Ambrose]

Αυτές οι συνεργασίες είναι πολύ ωραίες, αρκεί ο ειδικός να έχει επίγνωση του γεγονότος ότι δεν είναι μεταφραστής. Έχω βαρεθεί όλους αυτούς που σπούδασαν κάτι κι επειδή για τον άλφα ή βήτα λόγο δεν απασχολήθηκαν στο αντικείμενο που σπούδασαν (διόλου κατακριτέο, μάλλον ο κανόνας), αποφάσισαν να γίνουν μεταφραστές (αφού είχαν και το Proficiency).

 

[drsiebenmal]

Αυτές οι συνεργασίες είναι πολύ ωραίες, αρκεί ο ειδικός να έχει επίγνωση του γεγονότος ότι δεν είναι μεταφραστής. Έχω βαρεθεί όλους αυτούς που σπούδασαν κάτι κι επειδή για τον άλφα ή βήτα λόγο δεν απασχολήθηκαν στο αντικείμενο που σπούδασαν (διόλου κατακριτέο, μάλλον ο κανόνας), αποφάσισαν να γίνουν μεταφραστές (αφού είχαν και το Proficiency).

Χρονιάρες μέρες δηλαδή μας βαρέθηκες σχεδόν όλους εδωμέσα πια; ;)

 

[Ambrose]

Χρονιάρες μέρες δηλαδή μας βαρέθηκες σχεδόν όλους εδωμέσα πια; ;)

:) Δεν εννοούσα τους ανθρώπους που αγαπούν τη γλώσσα και τη μετάφραση.

 

[Alexandra]

Ας μην ξεχνάμε ότι όλοι οι Έλληνες μεταφραστές κάποιας ηλικίας, π.χ. άνω των 40, κάτι άλλο σπούδασαν κι όχι μετάφραση, μια και δεν υπήρχαν μεταφραστικές σχολές στην Ελλάδα.

 

[Ambrose]

Όχι, αλλά υπήρχαν σχολές ξένων γλωσσών και ξένες φιλολογίες.

 

[Alexandra]

Από σχολές ξένων γλωσσών περάσαμε όλοι προφανώς, δεν μάθαμε την ξένη γλώσσα μόνοι μας. Για τις ξένες φιλολογίες καλύτερα να μη συζητήσουμε, γιατί υπάρχουν απόφοιτοι που είναι αριστούχοι, υπάρχουν κι αυτοί που πήραν το πτυχίο με πέντε. Από το δεύτερο είδος έχω δει άφθονους στη ζωή μου, ως καθηγητές μου παλιά στο σχολείο και ως συναδέλφους 23 χρόνια στην εκπαίδευση. Αν οποιοσδήποτε από αυτούς τολμήσει να ισχυριστεί ότι είναι εξ ορισμού και μεταφραστής, θα του δώσω συγχαρητήρια για το πιο σύντομο ανέκδοτο.

 

[Ambrose]

Αν οποιοσδήποτε από αυτούς τολμήσει να ισχυριστεί ότι είναι εξ ορισμού και μεταφραστής, θα του δώσω συγχαρητήρια για το πιο σύντομο ανέκδοτο.

Και όχι μόνο οι απόφοιτοι των φιλολογιών, αλλά και πολλοί των μεταφραστικών σχολών λέω εγώ.

 

[Alexandra]

Και όχι μόνο οι απόφοιτοι των φιλολογιών, αλλά και πολλοί των μεταφραστικών σχολών λέω εγώ.

+1...................

 

[azimuthios]

Καλά μου τα λέτε όλοι και συμφωνώ με όλους τους προλαλήσαντες και κυρίως με το πρώτο ποστ της Παλάβρας. Δεν μου είπατε όμως τι γίνεται με τη Λογοτεχνική Μετάφραση. ;)
Ο μεταφραστής αυτός τι είναι; Μπογιατζής, γιατρός, δικηγόρος, ζωγράφος, υπάλληλος του Δημοσίου, κατασκευαστής διαστημοπλοίων, γλωσσολόγος ή όλα αυτά μαζί; Ο μεταφραστής του Ντίκενς και της Τζέιν Ώστεν με τον μεταφραστή του Φίλιπ Ντικ και του Ισαάκ Ασίμοφ τι σχέση έχουν; Όσοι βρίσκονται ενδιάμεσα τι σχέση έχουν με αυτούς τους δύο;
Αρκεί άραγε να έχεις διαβάσει εκατοντάδες λογοτεχνικά βιβλία και να έχεις πάρει το Proficiency με Α για να μεταφράσεις λογοτεχνία; Η αγάπη σου για τη λογοτεχνία φτάνει για να τη μεταφράσεις και καλά; Μήπως βοηθάει το να έχεις κάνει 4 ή 14 χρόνια σε κάποια φιλολογία, σε ένα αντικείμενο (για μέσους και άνω φοιτητές μιλάμε, όχι για τους αδιάφορους του 5) για να έχεις πάρει έστω μια μυρωδιά για το πώς αναλύεται ένα λογοτεχνικό έργο, ώστε να έχεις μετά μια ελπίδα να το αποδώσεις καλύτερα; Ή ακόμα και αν γράφεις ο ίδιος, όπως ο Αλεξάνδρου, ο Ταχτσής και ο Παπαδιαμάντης (που μετέφρασε τον Αόρατο Άνθρωπο), μήπως έχεις καλύτερη τύχη ως μεταφραστής λογοτεχνίας; Πού βρίσκεται τελικά η αλήθεια για τη λογοτεχνική μετάφραση; Ποιος είναι ο κριτής; Ποιος είναι καλός μεταφραστής;

Σημείωση 1: Τα ερωτήματά μου είναι ειλικρινή κι επ' ουδενί ειρωνικά ή σαρκαστικά!
Σημείωση 2: Εγώ στη σχολή που τελείωσα (Αγγλική Φιλολογία) άκουσα και έμαθα εκπληκτικά πράγματα και τον όγκο των κειμένων και αναλύσεων που διάβασα και άκουσα εκεί τον κουβαλάω ακόμα μαζί μου έπειτα από τόσα χρόνια και δεν πιστεύω ότι θα μπορούσα όλα αυτά να τα μάθω στην πιάτσα ή να τα διδαχθώ μόνος μου.

 

[LostVerse]

Σωστά. Υπάρχουν επίσης και άτομα που θέλουν να κερδίσουν ένα χαρτζιλίκι. Και τι πιο εύκολο από το να κάνεις μια μετάφραση,ε; Αγγλικά ξέρουμε, πήραμε στη Β' Λυκείου το Proficiency με C, άσε που μιλάμε φαρσί με τους ξένους στις διακοπές μας. Ελληνικά ξέρουμε, duh, Έλληνες είμαστε. Γιατί να μην κάνουμε και μια μετάφραση, να βγάλουμε μερικά ευρώ;

Σωστά όλα αυτά που λες, αλλά άσχετα με το κομμάτι του μηνύματός μου που παράθεσες. :)

Να προσθέσω και κάτι άλλο: δεν κακίζω τους μεταφραστές που ασχολούνται με ένα θέμα που δε γνωρίζουν, που είναι άπειροι, ή που είναι μικροί. Όλοι κάπως έτσι ήμασταν στην αρχή.

Ακριβώς. Δεν υπάρχει παρθενογένεση, στην μετάφραση δε αυτό είναι αλήθεια 10 φορές, όχι μια.

Κακίζω τους μεταφραστές που ασχολούνται με ένα θέμα που δε γνωρίζουν, που είναι άπειροι, ή που είναι μικροί και το θεωρούν άλλοθι για να μην ψάξουν. Λάθη μπορεί να υπάρξουν σε μεταφράσεις , ωστόσο όταν φαίνεται ότι ο μεταφραστής έψαξε, αλλά δεν κατάφερε να καταλήξει στο σωστό συμπέρασμα, δεν μπορεί κανείς να τον κατηγορήσει ότι είναι αμελής ή τεμπέλης.

Το θέμα είναι να τεκμηριώνεις τις επιλογές σου, να μπορείς να πεις στον πελάτη σου «το έψαξα εκεί κι εκεί κι εκεί και το βρήκα έτσι». Το να λες «α, μου έδωσαν τη μετάφραση και δεν μπορούσα να πω όχι», «α, είμαι ακόμα καινούριος στο επάγγελμα», «α, δεν είμαι ειδικός», για μένα είναι απαράδεκτο.

Σκέψου όμως το ενδεχόμενο ο μεταφραστής να μην έχει επιλογή. Δεν γίνονται όλες οι μεταφράσεις σε στυλ "την παίρνω σπίτι μου, κάνω την έρευνα μου και την παραδίδω και όλα κυριλέ". Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου απλά δεν υπάρχει χρόνος, και απλά δεν υπάρχει επιλογή. Τι γίνεται εκεί; Πόσοι από εμάς έχουν την πολυτέλεια να χάσουν την δουλειά τους; Και αν την έχουν την πολυτέλεια, την είχαν εξ αρχής, ή την απέκτησαν μετά από χρόνια δουλειάς; Και προσθέτω: Ειδικά όταν ο πελάτης-εργοδότης δεν έχει απόλυτες απαιτήσεις αλλά ζητάει μόνο σταθερή ροή περιεχομένου;

Άλλωστε, το παράδειγμα που υπήρξε αφορμή για την ανάσταση του θέματος, ήταν ακριβώς τέτοιο, από ειδησεογραφική σελίδα (όπου κατά πάσα πιθανότητα πηγή δεν ήταν καν τα Νέα, αλλά το ΑΠΕ).

Καλά μου τα λέτε όλοι και συμφωνώ με όλους τους προλαλήσαντες και κυρίως με το πρώτο ποστ της Παλάβρας. Δεν μου είπατε όμως τι γίνεται με τη Λογοτεχνική Μετάφραση. ;)
Ο μεταφραστής αυτός τι είναι; Μπογιατζής, γιατρός, δικηγόρος, ζωγράφος, υπάλληλος του Δημοσίου, κατασκευαστής διαστημοπλοίων, γλωσσολόγος ή όλα αυτά μαζί; Ο μεταφραστής του Ντίκενς και της Τζέιν Ώστεν με τον μεταφραστή του Φίλιπ Ντικ και του Ισαάκ Ασίμοφ τι σχέση έχουν; Όσοι βρίσκονται ενδιάμεσα τι σχέση έχουν με αυτούς τους δύο;
Αρκεί άραγε να έχεις διαβάσει εκατοντάδες λογοτεχνικά βιβλία και να έχεις πάρει το Proficiency με Α για να μεταφράσεις λογοτεχνία; Η αγάπη σου για τη λογοτεχνία φτάνει για να τη μεταφράσεις και καλά; Μήπως βοηθάει το να έχεις κάνει 4 ή 14 χρόνια σε κάποια φιλολογία, σε ένα αντικείμενο (για μέσους και άνω φοιτητές μιλάμε, όχι για τους αδιάφορους του 5) για να έχεις πάρει έστω μια μυρωδιά για το πώς αναλύεται ένα λογοτεχνικό έργο, ώστε να έχεις μετά μια ελπίδα να το αποδώσεις καλύτερα;

Ο λογοτεχνικός μεταφραστής είναι μοναδικός στο είδος του. Προσωπικά το αποφεύγω όσο μπορώ διότι δεν αισθάνομαι αρκετά ικανός για αυτό. Μικρός είχα διαβάσει το γύρο του κόσμου σε 80 μέρες σε 3 διαφορετικές μεταφράσεις με πολύ μεγάλες διακυμάνσεις - σήμερα που το ξανασκέφτομαι, αναλογίζομαι πόσο άθλια ήταν η μια εκ των τριών. Και τότε καταλαβαίνω ότι δεν θα ήθελα να το κάνω και εγώ μια μέρα, δηλαδή έστω άθελά μου να προκαλέσω αντίστοιχα δυσμενή σχόλια.

Ή ακόμα και αν γράφεις ο ίδιος, όπως ο Αλεξάνδρου, ο Ταχτσής και ο Παπαδιαμάντης (που μετέφρασε τον Αόρατο Άνθρωπο), μήπως έχεις καλύτερη τύχη ως μεταφραστής λογοτεχνίας;

Ο Ελύτης πάντως δεν ήταν καλός μεταφραστής, καίτοι ποιητής και ο ίδιος, οι εντυπώσεις που έχω υπόψιν μου ήταν εξαιρετικά αρνητικές.

Σημείωση 2: Εγώ στη σχολή που τελείωσα (Αγγλική Φιλολογία) άκουσα και έμαθα εκπληκτικά πράγματα και τον όγκο των κειμένων και αναλύσεων που διάβασα και άκουσα εκεί τον κουβαλάω ακόμα μαζί μου έπειτα από τόσα χρόνια και δεν πιστεύω ότι θα μπορούσα όλα αυτά να τα μάθω στην πιάτσα ή να τα διδαχθώ μόνος μου.

Δυστυχώς θα συμφωνήσω απόλυτα...

 

[Palavra]

Ο μεταφραστής έχει πάντα επιλογή. Στο κάτω κάτω, εσύ γιατί αποφεύγεις τη λογοτεχνική μετάφραση;

 

[LostVerse]

Ο μεταφραστής έχει πάντα επιλογή.

Η δικιά μου εμπειρία λέει ότι δεν έχει πάντα. Τέλος πάντων/τέλοσπάντων.

Στο κάτω κάτω, εσύ γιατί αποφεύγεις τη λογοτεχνική μετάφραση;

Γιατί μπορώ: η λογοτεχνία, αν και είναι η μεγάλη μου αγάπη, ειδικά η ποίηση, δεν έχει σχέση με τον χώρο ειδίκευσής μου, επιπλέον στην εταιρεία που δουλεύω δεν υπάρχει ζήτηση για κάτι τέτοιο.

 

[Palavra]

Δηλαδή αν αύριο ερχόταν ο εργοδότης σου και σου έλεγε πάρε να μεταφράσεις εκατό σελίδες Έκο θα το έκανες;

 

[Ambrose]

To 90% των υποψηφίων θα το έκαναν. Πρώτα έρχεται η επιβίωση και μετά όλα τ' άλλα. Ας είμαστε ρεαλιστές.

 

[Palavra]

Δεν είπε κανείς ότι το 90% των υποψηφίων είναι καλοί μεταφραστές.

 

[Ambrose]

Δεν είπε κανείς ότι το 90% των υποψηφίων είναι καλοί μεταφραστές.

Όχι, αλλά το ζήτημά μας είναι η επιλογή.

 

[Palavra]

Όχι, το ζήτημά μας είναι ότι αν θέλει κανείς να λέγεται καλός μεταφραστής, πρέπει να είναι υπεύθυνος.

 

[Ambrose]

Ό,τι πεις.

 

[Palavra]

Φυσικά