partblah1990
New member
Ποιο από τα δυο είναι το σωστό; Κάποιοι το γράφουν με ι και άλλοι με η ...:bored:
κτίριο ή κτήριο
- Thread starter partblah1990
- Start date
sarant
¥
Και οι δυο πλευρές έχουν επιχειρήματα. Το ΛΚΝ προκρίνει τη γραφή "κτίριο" επειδή δέχεται παρετυμολογική επίδρ. του "κτίζω", ενώ τα λεξικά Μπαμπινιώτη προκρίνουν "κτήριο" επειδή το ετυμολογούν είτε από το "οικητήριο" είτε από το "ευκτήριο".
Κατά τη γνώμη μου, κτίριο πρέπει να γράφεται, επειδή α) η αρχική ετυμολογία δεν είναι ξεκάθαρη, οπότε ο χρυσός κανόνας λέει να επιλέξουμε την απλούστερη ορθογραφία, και β) η παρετυμολογία είναι εδώ πανίσχυρη και απολύτως θεμιτή -βλ. και όσα έγραφε επ' αυτού ο Σταματάκος ως επίμετρο στο λεξικό του.
Δες την άποψή μου κι εδώ:
http://sarantakos.wordpress.com/2009/10/20/efktirio/
Πάντως, επειδή είναι πολύ γνωστές και οι δυο παραλλαγές, ό,τι και να διαλέξεις δεν θα σου χρεωθεί αμορφωσιά.
Κατά τη γνώμη μου, κτίριο πρέπει να γράφεται, επειδή α) η αρχική ετυμολογία δεν είναι ξεκάθαρη, οπότε ο χρυσός κανόνας λέει να επιλέξουμε την απλούστερη ορθογραφία, και β) η παρετυμολογία είναι εδώ πανίσχυρη και απολύτως θεμιτή -βλ. και όσα έγραφε επ' αυτού ο Σταματάκος ως επίμετρο στο λεξικό του.
Δες την άποψή μου κι εδώ:
http://sarantakos.wordpress.com/2009/10/20/efktirio/
Πάντως, επειδή είναι πολύ γνωστές και οι δυο παραλλαγές, ό,τι και να διαλέξεις δεν θα σου χρεωθεί αμορφωσιά.
Για τον Δάσκαλο
κτήριο με η το κτή- και όχι κτίριο με ι το κτί-. Και τούτο διότι ετυμολογείται είτε από το οικητήριον, από το οποίο προκύπτει το οικτήριον και από αυτό το κτήριον > κτήριο, είτε, κατά τον Χατζιδάκη, ετυμολογείται από το ευκτήριον, από όπου, μετά τη σίγηση του πρώτου συνθετικού ευ, προκύπτει το όνομα κτήριον, και κτήριο μετά την αποβολή του καταληκτικού ν. Πάντως είτε από το οικητήριον παράγεται είτε από το ευκτήριον, οφείλουμε, σύμφωνα με την ιστορική ορθογραφία, να το γράφυμε με η. Το οικητήριον, πάλι, παράγεται από το ρήμα οικώ (κατοικώ). Το οικητήριον είναι το μέρος όπου κατοικεί κανείς (οίκος, κατοικητήριο). Το δε ευκτήριον παράγεται από το ρήμα εύχομαι. Το ευκτήριον είναι ο χώρος, ο οίκος όπου οι πιστοί αναπέμπουν ευχές/ προσευχές προς τον Θεό τους. Ευκτήριος οίκος μάλιστα θα πρέπει να ήταν η πρώτη παρουσία του όρου. Από εκεί το ευκτήριον και τα υπόλοιπα...
Ο Τριανταφυλλίδης, ωστόσο, στη Γραμματική του, που είναι και η επίσημη Γραμματική, γράφει το κτίριο με ι. Κάνει λάθος; Νομίζει ότι παράγεται από το ρήμα κτίζω; Δεν το νομίζω. Ήξερε, εξάπαντος, κι αυτός αυτό που ξέρουμε κι εμείς. Ήξερε πως από το κτίζω θα μπορούσε να προκύψει το κτιστήριο π.χ., όπως από το φροντίζω προέκυψε το φροντιστήριο. Όχι όμως και το κτήριο. Δεν αμφιβάλλω ότι το ήξερε αυτό ο Τριανταφυλλίδης. Και όμως το καθιερώνει με ι. Η γνώμη μου είναι ότι το γράφει έτσι, για να καταστήσει τη γραφή του πιο απλή, ώστε να διευκολύνει τους μαθητές δίνοντάς τους την ίδια γραφή και στο κτίζω και στο κτίριο. Κυριάρχησε ο δάσκαλος και η απλοποίηση.
Καλά αυτά. Καλός και ο Τριανταφυλλίδης, καλή και η επίσημη Γραμματική της πολιτείας. Το πρόβλημα είναι εμείς πώς θα γράφουμε τη λέξη κτίριο, με ι ή με η; Κανονικά πρέπει να συμμορφωθούμε/ συντονιστούμε με την επίσημη γραφή, ώσπου να γίνει αναθεώρηση της Γραμματικής και να καθιερωθεί η ορθότερη γραφή. Αυτό υπαγορεύει η γραμματική δεοντολογία και ο συντονισμός. Αλλά και αν υπάρξουν μερικοί που θα αποκλίνουν, δεν πειράζει. Οι περιπτώσεις αυτές, άλλωστε, είναι ελάχιστες. Ανοχή, λοιπόν, κι αναμονή.
Το παραπάνω είναι από σημείωμα του Χρίστου Τσολάκη, ομότιμου καθηγητή της Παιδαγωγικής Σχολής του ΑΠΘ, που πέθανε χτες σε ηλικία 77 ετών.
Το απέσπασα από τον τέταρτο τόμο των βιβλίου του με τίτλο Τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική (σσ. 90-91).
Εγώ γράφω ακόμα κτίριο, επειδή έτσι το έμαθα και επειδή ασπάζομαι το (α) που αναφέρει ο Σαραντάκος, αλλά σέβομαι και την άποψη του Earion (όλα όσα τελειώνουν σε –ήριο γράφονται με η, εκτός από το ελιξίριο που είναι ξενόφερτο και απλοποιείται) και δεν το διορθώνω.
κτήριο με η το κτή- και όχι κτίριο με ι το κτί-. Και τούτο διότι ετυμολογείται είτε από το οικητήριον, από το οποίο προκύπτει το οικτήριον και από αυτό το κτήριον > κτήριο, είτε, κατά τον Χατζιδάκη, ετυμολογείται από το ευκτήριον, από όπου, μετά τη σίγηση του πρώτου συνθετικού ευ, προκύπτει το όνομα κτήριον, και κτήριο μετά την αποβολή του καταληκτικού ν. Πάντως είτε από το οικητήριον παράγεται είτε από το ευκτήριον, οφείλουμε, σύμφωνα με την ιστορική ορθογραφία, να το γράφυμε με η. Το οικητήριον, πάλι, παράγεται από το ρήμα οικώ (κατοικώ). Το οικητήριον είναι το μέρος όπου κατοικεί κανείς (οίκος, κατοικητήριο). Το δε ευκτήριον παράγεται από το ρήμα εύχομαι. Το ευκτήριον είναι ο χώρος, ο οίκος όπου οι πιστοί αναπέμπουν ευχές/ προσευχές προς τον Θεό τους. Ευκτήριος οίκος μάλιστα θα πρέπει να ήταν η πρώτη παρουσία του όρου. Από εκεί το ευκτήριον και τα υπόλοιπα...
Ο Τριανταφυλλίδης, ωστόσο, στη Γραμματική του, που είναι και η επίσημη Γραμματική, γράφει το κτίριο με ι. Κάνει λάθος; Νομίζει ότι παράγεται από το ρήμα κτίζω; Δεν το νομίζω. Ήξερε, εξάπαντος, κι αυτός αυτό που ξέρουμε κι εμείς. Ήξερε πως από το κτίζω θα μπορούσε να προκύψει το κτιστήριο π.χ., όπως από το φροντίζω προέκυψε το φροντιστήριο. Όχι όμως και το κτήριο. Δεν αμφιβάλλω ότι το ήξερε αυτό ο Τριανταφυλλίδης. Και όμως το καθιερώνει με ι. Η γνώμη μου είναι ότι το γράφει έτσι, για να καταστήσει τη γραφή του πιο απλή, ώστε να διευκολύνει τους μαθητές δίνοντάς τους την ίδια γραφή και στο κτίζω και στο κτίριο. Κυριάρχησε ο δάσκαλος και η απλοποίηση.
Καλά αυτά. Καλός και ο Τριανταφυλλίδης, καλή και η επίσημη Γραμματική της πολιτείας. Το πρόβλημα είναι εμείς πώς θα γράφουμε τη λέξη κτίριο, με ι ή με η; Κανονικά πρέπει να συμμορφωθούμε/ συντονιστούμε με την επίσημη γραφή, ώσπου να γίνει αναθεώρηση της Γραμματικής και να καθιερωθεί η ορθότερη γραφή. Αυτό υπαγορεύει η γραμματική δεοντολογία και ο συντονισμός. Αλλά και αν υπάρξουν μερικοί που θα αποκλίνουν, δεν πειράζει. Οι περιπτώσεις αυτές, άλλωστε, είναι ελάχιστες. Ανοχή, λοιπόν, κι αναμονή.
Το παραπάνω είναι από σημείωμα του Χρίστου Τσολάκη, ομότιμου καθηγητή της Παιδαγωγικής Σχολής του ΑΠΘ, που πέθανε χτες σε ηλικία 77 ετών.
Το απέσπασα από τον τέταρτο τόμο των βιβλίου του με τίτλο Τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική (σσ. 90-91).
Εγώ γράφω ακόμα κτίριο, επειδή έτσι το έμαθα και επειδή ασπάζομαι το (α) που αναφέρει ο Σαραντάκος, αλλά σέβομαι και την άποψη του Earion (όλα όσα τελειώνουν σε –ήριο γράφονται με η, εκτός από το ελιξίριο που είναι ξενόφερτο και απλοποιείται) και δεν το διορθώνω.
Ευχαριστώ, Νίκελ, αλλά θυμάσαι κάτι που είχα γράψει πρόσφατα στου Σαραντάκου και δεν έχει τύχει να το γράψω εδώ.
Αντιγραφή από το ιστολόγιο του Σαραντάκου:
Προστίθεμαι σ’ αυτούς που γράφουν το κτήριο με ήτα, αλλά για ένα λόγο εντελώς διαφορετικό από την ετυμολογία. Για την ακρίβεια δεν πείθομαι καθόλου από την ετυμολογία του Μπαμπινιώτη, ούτε από τα ευκτήρια ούτε από τα κατοικητήρια. Άλλος είναι ο λόγος: η εξομάλυνση. Η οποία ενδεχομένως να ζητά κάπου κάπου τη συμμόρφωση όχι με την απλούστερη γραφή (του γιώτα), αλλά με την πιο περίπλοκη (εδώ, το ήτα). Και ο λόγος είναι ότι η κατάληξη /tirio/ γράφεται παντού με ήτα (πλυντήριο, αναπαυτήριο, εισιτήριο, ή –προκειμένου για κατάληξη χωρίς το τελικό όμικρον– ξυπνητήρι, σουρωτήρι, κλαδευτήρι). Όλες οι λέξεις της νέας ελληνικής σε –(τ)ήριο γράφονται με ήτα. Μοναδική εξαίρεση το ελιξίριο που είναι δάνειο από τα αραβικά.
Αντιγραφή από το ιστολόγιο του Σαραντάκου:
Προστίθεμαι σ’ αυτούς που γράφουν το κτήριο με ήτα, αλλά για ένα λόγο εντελώς διαφορετικό από την ετυμολογία. Για την ακρίβεια δεν πείθομαι καθόλου από την ετυμολογία του Μπαμπινιώτη, ούτε από τα ευκτήρια ούτε από τα κατοικητήρια. Άλλος είναι ο λόγος: η εξομάλυνση. Η οποία ενδεχομένως να ζητά κάπου κάπου τη συμμόρφωση όχι με την απλούστερη γραφή (του γιώτα), αλλά με την πιο περίπλοκη (εδώ, το ήτα). Και ο λόγος είναι ότι η κατάληξη /tirio/ γράφεται παντού με ήτα (πλυντήριο, αναπαυτήριο, εισιτήριο, ή –προκειμένου για κατάληξη χωρίς το τελικό όμικρον– ξυπνητήρι, σουρωτήρι, κλαδευτήρι). Όλες οι λέξεις της νέας ελληνικής σε –(τ)ήριο γράφονται με ήτα. Μοναδική εξαίρεση το ελιξίριο που είναι δάνειο από τα αραβικά.
Last edited by a moderator:
Πολύ καλό κείμενο του Νίκου Σαραντάκου για τον τρόπο που γράφουμε το κτίριο, με ευρύτερες αναφορές.
Και πάλι για το κτίριο και την ορθογραφία του
Και πάλι για το κτίριο και την ορθογραφία του
Από όπου αντιγράφω το επόμενο, πολύ εύστοχο κατά τη γνώμη μου σχόλιο (μοναδική διαφωνία στο «μικρή» σχέση -- μεγάλη δεν θα είναι κτγμ η διαφορά):