to gaslight

[Theseus]

Εδώ είναι ο προσδιορισμός του όρου στα αγγλικά. Η λέξη τώρα είναι ευρέως χρησιμοποιούμενη:-
manipulate (someone) by psychological means into doubting their own sanity.
"in the first episode, Karen Valentine is being gaslighted by her husband".
Συνέβη στη μητέρα μας που είχε γίνει τυφλή, όταν η νοσοκόμος της (που, με την ευκαιρία, έκλεβε τα κοσμήματα της όπως, λόγου χάρη, τη βέρα της) έπαιξε από το κινητό της τον ήχο ένος κόκορα να κακαρίζει. Όταν η μητέρα μας την ρώτησε από πού προερχόταν το λάλημα του κόκορα, η νοσοκόμος τής είπε ότι ίσως τρελαίνεται και αρνήθηκε ότι υπάρχει ήχος κάθε φύσεως. Αληθινό μα απαίσιο ανέκδοτο για μια νοσοκόμο, το οποίο αποτελεί παραβολή όσον αφορά τον όρο 'to gaslight'.

 

[nickel]

The psychological term gaslighting, which describes the form of psychological abuse in which the victim is gradually manipulated into doubting his or her own sanity, originated from the play and its two film adaptations. The fictional work is also considered the first artistic portrayal of this type of psychological abuse.
https://en.wikipedia.org/wiki/Gaslight_(1944_film)

Βγήκε από την ταινία, όπως υποψιάστηκα, αλλά υποθέτω ότι η προέλευση είναι εντελώς αδιαφανής στον ομιλητή που δεν ξέρει από παλιό σινεμά.

Πολλά παραδείγματα, όπως πάντα, στο ODE:
https://en.oxforddictionaries.com/definition/gaslight

Σε απλά ελληνικά λέμε συνήθως «(προσπαθείς κλπ) να με βγάλεις τρελό;». Δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι ακριβέστερο αυτή τη στιγμή.

 

[Marinos]

I think that «(προσπαθείς κλπ) να με βγάλεις τρελό;» is slightly different: "do you think I'm nuts (and don't know what I'm saying)?".

Νομίζω κι εγώ όμως ότι μόνο περιφραστικά μπορούμε να μεταφράσουμε το ρήμα ("κάνω κάποιον να πιστέψει ότι τρελάθηκε"). Η εγχώρια αντίστοιχη ταινία είναι κάπως ελαφρύτερη. :)

 

[nickel]

Και μια και η λέξη gaslighting ανακηρύχθηκε σε λέξη της χρονιάς (2022) από την πλατφόρμα του λεξικού Merriam-Webster: Η πιο σύντομη απόδοση στα σχετικά ρεπορτάζ του ελληνικού διαδικτύου είναι «προσπάθεια χειραγώγησης κάποιου».

Στο in.gr (με μικρές αλλαγές):
Ο ορισμός του λεξικού για το gaslighting είναι πως πρόκειται για την ψυχολογική χειραγώγηση ενός ατόμου, συνήθως για μεγάλο χρονικό διάστημα, που έχει ως συνέπεια «το θύμα να αμφισβητεί την εγκυρότητα των δικών του σκέψεων, την αντίληψη της πραγματικότητας ή τις αναμνήσεις του και συνήθως οδηγεί σε σύγχυση, απώλεια αυτοπεποίθησης και αυτοσεβασμού, αβεβαιότητα του θύματος για τη συναισθηματική ή πνευματική σταθερότητά του και εξάρτηση από τον δράστη».

Αυτή είναι η λέξη της χρονιάς - Γιατί την επέλεξε το λεξικό Merriam-Webster | in.gr

Αύξηση 1.750% στις αναζητήσεις

www.in.gr

Gaslighting: Η λέξη της χρονιάς για το λεξικό Merriam-Webster

Oι αναζητήσεις για την συγκεκριμένη λέξη στην ιστοσελίδα του λεξικού Merriam-Webster αυξήθηκαν κατά 1.740% το 2022.

www.kathimerini.gr

Στο πρώτο μήνυμα υπάρχει η πρόταση «in the first episode, Karen Valentine is being gaslighted by her husband». Πώς θα το μεταφράζαμε αυτό;

- η Κάρεν πέφτει θύμα χειραγώγησης από τον σύζυγό της, που θέλει να την κάνει να νομίσει ότι έχει τρελαθεί
(ή με μικρότερο δείκτη μπλαμπλά)
- ο σύζυγος της Κάρεν θέλει να την κάνει να πιστέψει ότι τρελάθηκε

 

[Severus]

Μου αρέσουν οι πιο περιφραστικές αποδόσεις, όπως οι προταθείσες.
Σπέρνω σε κάποιον τον σπόρο της αυτο-αμφιβολίας, θα πρόσθετα εγώ.

 

[AoratiMelani]

Με ξενίζει πολύ η λέξη "αυτοαμφιβολία" (θα την έγραφα χωρίς παύλα). Μάλλον εννοείς self-doubt, δηλαδή αυτοαμφισβήτηση, αλλά και πάλι δεν σημαίνει "νομίζω ότι τρελάθηκα" αλλά "αμφιβάλλω για τις ικανότητές μου" ή τέλος πάντων για τον εαυτό μου με διάφορους τρόπους, όχι αναγκαστικά για τη διανοητική μου υγεία.

 

[Severus]

Και εγώ χωρίς παύλα θα την έγραφα κανονικά τη λέξη, απλώς ήθελα να τονίσω το αυτό.
Δεν εννοώ το self-doubt. Πριν απαντήσω στο νήμα, είχα κάνει μια μικρή έρευνα, και βρήκα ακριβώς αυτό που περιγράφεις εσύ.
Εγώ, προσωπικά, είχα στο μυαλό μου παρόμοιες περιστάσεις όπου έχω ακούσει να λέγεται: "Ο/Η τάδε με έχει κάνει να αμφιβάλλω για τον ίδιο μου τον εαυτό", χωρίς να θίγεται το ζήτημα της ικανότητας. Ο παθών/-ούσα αμφέβαλε για το εάν έχει πει αυτά που του χρέωσε ο/η τάδε.
Σαφώς η πρότασή μου δεν έχει την ίδια αιχμή όπως οι άλλες προτάσεις.

 

[cougr]

FWIW
Michigan's Lake Superior State University "Banished Words List" for 2023 includes the word "gaslighting". Topping the list is "GOAT".

Banished Words | Lake Superior State University 2024

The wordsmiths at Lake Superior State University have released LSSU's newest annual List of Words Banished from the Queen's English for Mis-use, Over-use and General Uselessness.

www.lssu.edu