metafrasi banner

cannot be underestimated = δεν μπορεί να υπερτονιστεί :)

nickel

Administrator
Staff member
Στα σαββατιάτικα μεζεδάκια του ο Σαραντάκος συνέλαβε ένα ενδιαφέρον λάθος που έκανε ο Έρικ Σμιτ, διευθύνων σύμβουλος της Google, στην ομιλία που έδωσε στις 10/10/2013 στο Μέγαρο Μουσικής (για την ακρίβεια, σε απάντηση που έδωσε στον Λουκά Τσούκαλη). Η μετάφραση λέει:
«Η σημασία των νέων θέσεων εργασίας δεν μπορεί να υποτιμηθεί».

Δεν πρόκειται (ακριβώς) για μεταφραστικό λάθος, αλλά για λάθος των αγγλόφωνων. Το κλισέ είναι cannot be overestimated, cannot be overrated. Δηλαδή, «δεν μπορεί να υπερτονιστεί». Ό,τι και να πεις, λίγο θα είναι.

Γιά να δούμε όμως τι λένε για το λάθος των αγγλόφωνων:

There are opposing schools of thought for why “cannot be underestimated” almost always gets used in this topsy-turvy fashion. Mark Liberman, a linguist at the University of Pennsylvania who writes for the group blog Language Log (to which I also contribute), chalks up the problem to the inability of our “poor monkey brains” to handle multiple negatives properly. Similar “overnegation” can be found in such phrases as “I miss not having you around” (meaning “I miss having you around”) and “I never fail to miss an opportunity” (meaning “I never miss an opportunity”). Liberman sees such examples as evidence of an overall “temptation of overnegation” in English usage.

But a different rationale for “cannot be underestimated” revolves around the force of the word cannot. If cannot is understood in statements like Cuomo’s and Ambinder’s as something more like “must not” or “should not,” then we can salvage the phrase from illogicality. Instead of thinking of cannot as indicating the impossibility of an action, we can instead treat it as pointing to our moral obligation not to do something — namely, underestimating something that we shouldn’t underestimate. Ambinder’s comment on Rand Paul drives home this sense of obligation with its emphatic repetition, “That cannot — CANNOT — be underestimated.”


Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο στην NYT:
http://www.nytimes.com/2011/01/23/magazine/23OnLanguage-t.html?_r=0

Ομοίως:
overestimate and underestimate. There is frequent confusion between things that cannot and should not be over/underestimated, though the meanings are opposite.
o Standard: The damage caused by pollution cannot be overestimated (i.e. it is so enormous that no estimate, however high, is excessive)
o Standard: The damage caused by pollution should not be overestimated (i.e. while significant, it would be wrong to exaggerate it)
o Standard: The damage caused by pollution should not be underestimated (i.e. it is wrong to regard it as minor)
o Non-standard: The damage caused by pollution cannot be underestimated (literal meaning: it is so minimal that no estimate is too small. Intended meaning: as in the first or third example)

http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:List_of_commonly_misused_English_words#O

Το ερώτημα είναι: Κρατάμε το λάθος μεταφράζοντας κατά λέξη ή αποδίδουμε σύμφωνα με αυτό που ξέρουμε ότι θέλει να πει ο ομιλητής;

(Την άποψή μου την έβαλα στον τίτλο.)
 
Το δεύτερο.

Διαφορετικά θα είμαστε γουγλομεταφραστήρια.

Μήπως τάχα αυτό ακριβώς δεν σημαίνει μετάφραση; Να μεταφέρεις αυτό που ξέρεις ότι θέλει να πει ο ομιλητής;
Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με ένα λάθος εκ παραδρομής, αλλά με ένα διαδεδομένο και καθιερωμένο λάθος, που σημαίνει ότι στη γλώσσα του όλοι θα κατάλαβαν τι ήθελε να πει, που σημαίνει ότι πρέπει να καταλάβουν και στην άλλη γλώσσα όλοι.
 
Σωστά. Εκτός κι αν στην γλώσσα-στόχο υπήρχε το ίδιο καθιερωμένο λάθος.
 

cougr

¥
Nickel, μήπως το cannot be underestimated αποδίδεται πιο σωστά ως δεν πρέπει να υποτιμάται; Δεν ξέρω αν έχω λάθος αλλά το δεν μπορεί να υπερτονιστεί με παραπέμπει στο cannot be overemphasized το οποίο διαφέρει από τη διαδεδομένη έννοια του cannot be underestimated.
 

pontios

Well-known member
Nickel, μήπως το cannot be underestimated αποδίδεται πιο σωστά ως δεν πρέπει να υποτιμάται; Δεν ξέρω αν έχω λάθος αλλά το δεν μπορεί να υπερτονιστεί με παραπέμπει στο cannot be overemphasized το οποίο διαφέρει από τη διαδεδομένη έννοια του cannot be underestimated.

I agree, cougr (and I'm also left wondering).

Assuming that the contentious sentence in English was -The significance of the new job vacancies cannot be underestimated, Sarantakos should have realised that "cannot" = “must not” or “should not" (English allows for this connotation, as nickel has quoted in #1, above). He literally translated "cannot" and misconstrued the speaker's message.

Therefore:
Η σημασία των νέων θέσεων εργασίας δεν μπορεί να υποτιμηθεί should have been translated as Η σημασία των νέων θέσεων εργασίας δεν πρεπει να υποτιμηθεί which makes logical sense in Greek and correctly conveys the English sentence (we should be giving the speaker the benefit of the doubt).

So in response to nickel's query:
Κρατάμε το λάθος μεταφράζοντας κατά λέξη ή αποδίδουμε σύμφωνα με αυτό που ξέρουμε ότι θέλει να πει ο ομιλητής;
I think the speaker did not make a mistake; Sarantakos created one in Greek by not realising that "cannot" = "should not/ must not" here.
 
Nickel, μήπως το cannot be underestimated αποδίδεται πιο σωστά ως δεν πρέπει να υποτιμάται; Δεν ξέρω αν έχω λάθος αλλά το δεν μπορεί να υπερτονιστεί με παραπέμπει στο cannot be overemphasized το οποίο διαφέρει από τη διαδεδομένη έννοια του cannot be underestimated.

Άλλο καταλαβαίνω από το "δεν πρέπει να υποτιμάται" και άλλο από το "ό,τι και να πεις λίγο είναι". Κτγμ αποκλείεται ο ομιλητής να ήθελε να πει μια λαπαλισάδα όπως "η σημασία των νέων θέσεων εργασίας δεν πρέπει να υποτιμάται", τον υποτιμάμε.
 

nickel

Administrator
Staff member
Καλημέρα
Αν κρίνουμε από τη μετάφραση, ο Σμιτ θα είπε κάτι σαν «The importance of new job positions cannot be underestimated», βάζοντας underestimated, όπως πιστεύω, στη θέση του overestimated και εννοώντας The importance of creating new jobs is paramount, it is extremely important to create new jobs (δεν υπάρχει vacancies εδώ, μπορεί να οδηγήσει σε λάθος σκέψη το vacancies). Η σημασία της σωστής διατύπωσης με το cannot be overestimated (=δεν μπορεί να υπερτονιστεί) είναι ότι όσο και να την τονίσεις και να της δώσεις έμφαση και να την πεις ξανά και ξανά και να ζαλίσεις τον άλλο, ποτέ δεν είσαι υπερβολικός. Η ανεργία είναι θάνατος. Άντε, για να βγάλουμε και το μήνυμα που ήθελε να δώσει ο Σμιτ.
 

nickel

Administrator
Staff member
Να προσθέσω, για να μην επανέλθουμε σ' αυτό, ότι δεν αποκλείεται ο Σμιτ να είπε «cannot be underestimated» (θυμίζω ότι η μετάφραση λέει «δεν μπορεί να υποτιμηθεί») και να εννοούσε «δεν πρέπει να υποτιμηθεί», δηλαδή δεν είναι σωστό να μην αποδώσουμε την απαιτούμενη σημασία στο ζήτημα της δημιουργίας νέων θέσεων. Δηλαδή το λάθος, η ασάφεια, να βρίσκεται στη χρήση τού cannot αντί για should not. Δεν σκέφτηκα ωστόσο να παίξω με αυτό το ενδεχόμενο επειδή το λάθος του τίτλου ως κλισέ είναι και αξιομνημόνευτο.
 

cougr

¥
Άλλο καταλαβαίνω από το "δεν πρέπει να υποτιμάται" και άλλο από το "ό,τι και να πεις λίγο είναι". Κτγμ αποκλείεται ο ομιλητής να ήθελε να πει μια λαπαλισάδα όπως "η σημασία των νέων θέσεων εργασίας δεν πρέπει να υποτιμάται", τον υποτιμάμε.

Ίσως. Δεν γνωρίζω το ευρύτερο πλαίσιο της ομιλίας του Σμιτ, ωστόσο αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι υπάρχουν πολλοί (μεταξύ άλλων και οι νεο-λουδίτες) οι οποίοι, δικαίως ή αδίκως, επικρίνουν τις επιπτώσεις της Google και υποτιμούν τη συνεισφορά της σχετικά με την αγορά εργασίας κ.ά, μια τέτοια λαπαλισάδα δεν ακούγεται και τόσο παράλογη.
 
Ίσως. Δεν γνωρίζω το ευρύτερο πλαίσιο της ομιλίας του Σμιτ, ωστόσο αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι υπάρχουν πολλοί (μεταξύ άλλων και οι νεο-λουδίτες) οι οποίοι, δικαίως ή αδίκως, επικρίνουν τις επιπτώσεις της Google και υποτιμούν τη συνεισφορά της σχετικά με την αγορά εργασίας κ.ά, μια τέτοια λαπαλισάδα δεν ακούγεται και τόσο παράλογη.

Μιλούσε για την Ελλάδα που έχει 27% ανεργία, οπότε η λαπαλισάδα, κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον, ήταν ολοφάνερη.
 
Top