πέρκα = perch | painted comber

nickel

Administrator
Staff member
Τα περισσότερα λεξικά δεν έχουν καταλάβει ότι υπάρχουν δύο πέρκες. Υπάρχει η πέρκα του γλυκού νερού και η πέρκα της θάλασσας.

Η ποταμίσια πέρκα (Perca fluviatilis) –η κοινή ευρωπαϊκή πέρκα— είναι η European perch, που έχουμε κι εμείς σε λίμνες και ποτάμια της βόρειας Ελλάδας. Κοιτάξτε τις σελίδες για πέρκα ή περκί ή πρικί.


Πέρκα του γλυκού νερού (European perch)

Αυτήν έχουν υπόψη τα ελληνοαγγλικά λεξικά που δίνουν μετάφρασμα perch, αυτήν περιγράφει με ακρίβεια και το ΛΝΕΓ:
πέρκα (η) (περκών) εδώδιμο ψάρι με αγκαθωτά κόκκινα ή πορτοκαλιά πτερύγια, σώμα πεπιεσμένο στα πλευρά και χρώμα πράσινο με σκούρες, κάθετες ραβδώσεις.

Μέσα στην αοριστία το λήμμα του ΛΚΝ, συλλαμβάνει ωστόσο και τη θαλασσινή πέρκα:
πέρκα η & πέρκη η : (ζωολ.) ονομασία ορισμένων ειδών ψαριών από τα οποία άλλα ζουν στη θάλασσα και άλλα σε γλυκά νερά.

Την έχει και ο Πάπυρος (κάτω από την ποταμίσια):
Με κοινές ονομασίες πέρκα, περκάκι ή περκί ή πέρδικα είναι επίσης γνωστά από τις ελληνικές θάλασσες 2 τουλάχιστον είδη ψαριών τού γένους Serranus (S. scriba και S. hepatus) γνωστών ευρύτερα ως χάνων (οικογένεια Serranidae). Η ζώνη εξάπλωσής τους εκτείνεται σ’ όλη την Μεσόγειο, τον Εύξεινο Πόντο και τον ανατολικό Ατλαντικό. Έχουν σώμα ρομβοειδές, με σκουροκάστανες εγκάρσιες ταινίες, οι οποίες στο πίσω μέρος, εν μέρει διχάζονται. Ακόμη, υπάρχει στην κοιλιά τών ενηλίκων μια μπλε ή βιολετιά κηλίδα και στα βραγχιακά επικαλύμματα γραμμωτά σχέδια. Μήκους 25 εκατοστομέτρων, συχνάζουν σε υφάλους ανάμεσα στα πυκνά φύκια τής παράκτιας ζώνης (βάθους 30-50 μέτρων), όπου κατέχουν ένα πεδίο, που προστατεύουν από εισβολές ατόμων τού ίδιου είδους. Εκεί παραφυλάγουν την λεία τους η οποία αποτελείται από σμήνη αθερινών, τοποθετούμενων λοξά με το κεφάλι προς τα πάνω. Είναι αρκετά περίεργα ζώα. Γεννούν κοντά στην ακτή, από τον Μάιο ώς τον Αύγουστο και κολλούν τα αβγά τους στις πέτρες.


Πέρκα της θάλασσας (Painted comber)

Αυτή η πέρκα, της οικογένειας Σερρανίδες, είναι κυρίως το είδος Serranus scriba (Σερράνος ο γραφέας, από τα γραμμωτά σχέδια της μουσούδας). Ένα άλλο είδος, ο Serranus cabrilla (παναπεί αιγίσκος, δηλ. κατσικούλα), είναι ο χάννος, που τα λεξικά τον θέλουν με δύο –ν– (νήμα εδώ).

Στα αγγλικά:
πέρκα (Serranus scriba) = painted comber
χάννος (Serranus cabrilla) = comber

Το αγαπημένο μου βιβλίο για τα ψάρια της Μεσογείου τα έχει παρέα εδώ:
http://books.google.com/books?id=CN...terranean seafood&pg=PA73#v=onepage&q&f=false

Ο serranus (λέξη νεολατινική, από άλλο όνομα ψαριού, serra, που σημαίνει πρίστης, δηλαδή πριονιστής) έχει μεταγραφεί σερράνος. Έτσι τον έχουν ο Δρανδάκης και ο Πάπυρος. Και, προφανώς, είναι από τις λέξεις που έχουν ξεφύγει από την απλοποίηση.

Ένας-δυο άνθρωποι γράφουν για σερρανέλλο (από το Serranellus, υποδιαίρεση του Jordan, για να μπερδεύει τον κόσμο). Αλλά ας μη μεταφράζουμε σερρανέλλο τον Serranus!

Εμένα, ωστόσο, δεν με ενδιαφέρει τόσο ο σερράνος – και ακόμα λιγότερο με ενδιαφέρει ο σερρανέλλος. Το ερώτημα είναι: τι σχέση έχει η πάστα σεράνο με όλα αυτά;


Η απλογραφημένη σεράνο πήρε το όνομά της από την απλογραφημένη Ροζίτα Σεράνο (1914-1997), την τραγουδίστρια που ήταν γνωστή σαν το «αηδόνι της Χιλής».
http://en.wikipedia.org/wiki/Rosita_Serrano

Η Wikipedia δεν αναφέρει τη σχέση της με τον Γιάννη Σπάρτακο (1914-2001), ούτε ότι κάποιο ζαχαροπλαστείο (το Σελέκτ της Φωκίωνος Νέγρη; το Ζώναρς;) έδωσε το όνομά της στο συγκεκριμένο σοκολατογλυκό.

Διαβάζω σε ένα ιστολόγιο:
Τον Αύγουστο του 1951 η Ρένα Βλαχοπούλου αποφασίζει να επιστρέψει στη Ελλάδα (από την Αμερική) αλλά ο Σπάρτακος παραμένει λίγους μήνες ακόμα. Θα γυρίσει στις αρχές του ’52, αλλά σύντομα θα φύγει και πάλι για μια νέα περιοδεία, αυτή τη φορά στην Ευρώπη, έχοντας για παρτενέρ του το διάσημο «αηδόνι της Χιλής», τη Ροζίτα Σεράνο, με την οποία ήταν ζευγάρι και στη ζωή. […] Η περιοδεία με τη Σεράνο ολοκληρώνεται το 1957 και ο Σπάρτακος επιστρέφει στην καλλιτεχνική ζωή της Αθήνας.

H Σεράνο, που ήταν αηδόνι και όχι ψάρι, τραγουδάει εδώ την Paloma (το περιστέρι). Αν δεν έχετε μπερδέψει τα ζώα, δεν έχω κάνει καλά τη δουλειά μου. Ίσως θα πρέπει να προσθέσω ότι την πέρκα τη λένε και περκίδα ή πέρδικα.


Ευχαριστώ τη Φρειδερίκη για την έμπνευση. Θα την ευχαριστήσω ξανά αν θα «φάει» τον σερρανέλλο.
 
Πάντως, αν κατάλαβα καλά απ' το γουγλοβιβλίο, και στα γαλλικά υπάρχει μπέρδεμα (perche/serran).
 

nickel

Administrator
Staff member
Αν εννοείς το serran écriture / perche de mer, ναι. Να τα βάλω όλα μαζί, με τάξη:

Επιστημονικό: Perca fluviatilis (Πέρκα η ποτάμια)
Ελληνικό: Κοινή ευρωπαϊκή πέρκα, πέρκα του γλυκού νερού
Αγγλικό: European perch
Γαλλικό: Perche commune

Επιστημονικό: Serranus scriba (Σερράνος ο γραφέας)
Ελληνικό: Πέρκα της θάλασσας κ.λπ.
Αγγλικό: Painted comber
Γαλλικό: Serran écriture, Perche de mer

Επιστημονικό: Serranus cabrilla (Σερράνος ο αιγίσκος)
Ελληνικό: Χάννος
Αγγλικό: Comber
Γαλλικό: Serran (commun)
 

Zazula

Administrator
Staff member
Με την πέρκα (και τη σχέση της με την πρέκνα "στίγμα, φακίδα") είχε γίνει και η λεξιλογική ανακοίνωση για τη δημιουργία του ιστολογίου του Νίκου Σαραντάκου: http://www.lexilogia.gr/forum/showpost.php?p=26470&postcount=20 (η σχετική δημοσίευσή του είναι εδώ: http://sarantakos.wordpress.com/2009/02/25/prekna/).

Αλλά ας περκολογήσουμε λίγο ακόμη: Από το παλαιοαγγλικό bærs "πέρκα" (και τα συγγενικά του σ' άλλες γλώσσες) έχουν προκύψει και οι ακόλουθες λέξεις:
  • bar E18. [γαλλ. bar(s) < ολλανδ. baars: βλ. BARSE & σύγκρ. BASS n.1] = MEAGRE n.1 (Argyrosomus regius) = κρανιός. Όπως βλέπουμε σε αυτό το άρθρο: http://www.bioline.org.br/request?fb95004 (έχει και συνδέσμους προς εικόνες, στο κάτω μέρος) υπάρχουν διάφορες επιστημονικές ονομασίες για τον κρανιό: Type species Argyrosomus procerus Pylaie, 1835 (substitute name for "Sciaena aquila Cuvier" = Cheilodipterus aquila Lacepede, 1803, = Perca regia Asso, 1801 = Argyrosomus regius) by monotypy. Τα προηγούμενα τα επιβεβαιώνουμε και από εδώ: http://bioportal.bioontology.org/visualize/38802/NCBITaxon:334903. Έτσι π.χ. βλέπουμε ότι ο κρανιός σε αυτήν τη σελίδα: http://www.homefood.gr/fishes/fish.asp?l=202&m=1&id=22 δίνεται ως Sciaena aquila (για το οποίο έχουμε στο GWord, λήμμα bar: Σκίαινα ο αετός) κι όχι ως Argyrosomus regius (ωστόσο, το Johnius hololepidotus που αναφέρεται επίσης εκεί, είναι λανθασμένο). Εξίσου λανθασμένο είναι εκείνο που αναφέρουν ορισμένες διαδικτυακές πηγές, ότι δηλαδή Argyrosomus regius είναι το μαγιάτικο. Η ίδια λέξη είναι σε ευρεία χρήση και στη γαλλική γλώσσα (emprunté à la fin du XIIe siècle au moyen néerlandais baers («poisson») et à baerse, barse («perche, bar»), lui-même à rattacher au moyen néerlandais borstel («poil, soie, brosse»), ce poisson ayant été ainsi nommé en référence à ces dangereuses épines dorsales), όπου βλέπουμε ότι περιγράφει πλειάδα ειδών —bar (poisson)—, όπως ακριβώς και το αγγλ. bass (για το οποίο βλ. παρακάτω).
  • barse Long dial. [OE baers, bears = OS bars, MDu. ba(e)rse, Du. baars, MHG bars, G Barsch: cf. BAR n.2, BASS n.1] A kind of fish, esp. a perch. Καθότι το barse είναι διαλεκτικός τύπος, θα το αποδώσουμε με κάτι αντίστοιχο στην ελληνική, όπως λ.χ. το περκί ή το πρικί.
  • bass (επίσης basse, † base). LME. [Alt. of BARSE. 1375–1425; late ME bas, earlier bærs, OE bærs (with loss of r before s as in ASS2, PASSEL, etc.); cf. D baars, G Barsch, OSw agh-borre] The common perch; any of numerous spiny-finned freshwater and marine percoid fishes related to or resembling the common perch; esp. a European marine fish, Dicentrarchus labrax. Το Online Etymology Dictionary περιγράφει για το αγγλ. bass την ίδια πορεία που είδαμε πιο πριν και για το γαλλ. bar: "fish," 15c. corruption of O.E. bærs "a fish, perch," from P.Gmc. base *bars- "sharp" (cf. M.Du. baerse, M.H.G. bars, Ger. Barsch "perch," Ger. barsch "rough"), from PIE base *bhors- "bristle." The fish was so called for its dorsal fins. Η λέξη bass όμως, αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει ειδικά την κοινή ευρωπαϊκή πέρκα (Perca fluviatilis), και στη συνέχεια διευρύνθηκε τόσο που σήμερα καλύπτει πολλά εδώδιμα ψάρια, και ποταμίσια και θαλασσινά, τόσο της οικογένειας Σερρανίδες όσο και άλλα Περκόμορφα: Bass. Έτσι το bass έχει κάνει μεγάλη ζημιά και σ' αρκετούς μεταφραστές, οι οποίοι ανοίγουν το λεξικό, βλέπουν «πέρκα», και βάζουν άκριτα πέρκα παντού:
Από την ταινία "Έχετε κάνει κράτηση;". Το ακριβό sea bass μεταμορφώθηκε (στους υποτίτλους) σε φθηνή πέρκα. Τι σχέση έχει άραγε το λαβράκι με την πέρκα;
[...]
5. Αναφέρεται αρκετές φορές το peacock bass, το οποίο έχει αφεθεί αμετάφραστο. Θα προτιμούσα να είχε μεταφραστεί (αν δεν κάνω λάθος πρόκειται για την κίχλη). Πιο μετά άκουσα και για «πέρκα», αλλά πέρκες στον Αμαζόνιο δεν υπάρχουν. Προφανώς έχουμε παρανόηση του bass, το οποίο στη συγκεκριμένη περίπτωση αναφέρεται γενικά στην υπόταξη Περκοειδείς, και πιθανότατα πιο συγκεκριμένα στην οικογένεια Κιχλίδες (ίσως, δηλαδή, αφού είχε ήδη αναφερθεί κάποιες φορές το peacock bass, στη συνέχεια να γινόταν αναφορά σε αυτό ως σκέτο bass, κι άρα πάλι για την κίχλη πρόκειται κι όχι για πέρκα).
[...]
 

nickel

Administrator
Staff member
Μπράβο, απαραίτητη η προσθήκη για το bass. Να κάνω κι εγώ την απαραίτητη δασκαλίστικη προσθήκη μου:

bass, το ψάρι, προφέρεται [μπας] (όπως το ass, όχι το bus)
bass, το μπάσο, προφέρεται [μπέις] (όπως το base)
 

Zazula

Administrator
Staff member
Μπράβο, απαραίτητη η προσθήκη για το bass. Να κάνω κι εγώ την απαραίτητη δασκαλίστικη προσθήκη μου:
bass, το ψάρι, προφέρεται [μπας] (όπως το ass, όχι το bus)
bass, το μπάσο, προφέρεται [μπέις] (όπως το base)
Και για την εμπέδωση των διαφορών στην προφορά των δύο bass: http://www.youtube.com/watch?v=krCLBP2F4I4#t=85 :p
 
Top